فرمانروايي در ایران، که با پادشاهی پیشدادیان و کیانیان آغاز می‌شود تا به امروز بارها دست‌به‌دست چرخیده است. هرازگاهی مردمی از بخشی و سرزميني، نیرو و توان یافته و پادشاهی را به دست گرفته‌اند، اما هیچ‌گاه نام تيره (:قوم) و تبار خود را بر روی ایران نگذاشتند. حتا هنگامی که بیگانگان بر ایران فرمانروايي مي‌كردند، باز هم نام ایران دگرگون نشد و همین نام کهن همواره بر روی آن بوده است.
در ادبیات ايران و هنگام چيرگي تازيان، ترکان و مغول‌ها هم، همواره نام ایران ديده مي‌شود و هیچ‌گاه نام ایران به سلجوقی، عباسی، اموی، مغول و … دگرگون نشد.
بسیاری آغاز ایران و تمدن ایرانی را در پیوند با سه دوره پادشاهی نیرومند مي‌دانند: دوره ماد، پارس و پهلو. البته روزگار ساسانیان را هم که از بخش پارس ایران سر برآورده را نیز درپیوند با پارس‌ها می‌دانند، اما بنگریم که این سه نام ماد، پارس و پهلو چه پیوندی با ایران بزرگ دارد.
روشن است که در روزگار باستان مانند امروز، کشور به استان‌های پُرشمار بخش نمی‌شد و بیشتر کشورها و یا سرزمین‌ها به منطقه‌ها بخش می‌شدند. در این منطقه‌ها گاهی چند تیره و تبار (:قوم) در كنار هم زندگی می‌کردند. لزوما این بخش‌ها مربوط به تيره و تباري ويژه و یا به نام قومی نام‌گذاری نمی‌شدند، بلکه گاهی نام برخی از تيره‌ها از روی بخش‌های نام‌گذاری‌شده یا شناخته‌شده برداشته می‌شد، مانند اقوام اسگرتی (ساگارتیه) که از نام رشته کوه ساگارتیه (زاگرس) برداشته شده بود. امروزه نیز تا اندازه‌اي همین روش در ایران به‌كار برده مي‌شود و مردم هر استان، بخش و منطقه‌اي را به نام سرزمین‌شان می‌خوانیم. مانند اصفهانی، یزدی، خوزستانی، خراسانی. جداي از اینکه در هر استانی چندین تبار زندگی می‌کنند.
جغرافیای ایران باستان به چند منطقه بخش می‌شد که بزرگ‌ترین آن‌ها ماد، پارس و پارت بودند، هرچند که بخش‌های کوچک‌تری نیز مانند خوارزم، مکران و زرنگ (سیستان و بلوچستان) داشتند. سه بخش بزرگ ایران (ماد، پارس، پارت) نام بخش بود، نه نام تيره و تبار.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «ایران نامی به دیرینگی تاریخ»، به قلم احمد نوری (آریاچهر)، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی پنجم (اندیشه) امرداد شماره‌ی 494 بخوانید.
خبرنگار امرداد: سپینود جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر