در دیرینکده‌ی بریتانیا، یادمانی (اثری) بازمانده از شاهنشاهی ساسانی نگهداری می‌شود که به نام «بشقاب نوازندگان» آوازه پیدا کرده است. این یادمان، شاهکاری از هنر باستانی ایران در سده‌ی هفتم میلادی است.
بشقاب نوازندگان در تبرستان (طبرستان) پیدا شده است. تبرستان، یا تپورستان باستانی، به بخشی از سرزمین‌ِ میان کوه‌های البرز و دریای کاسپین گفته می‌شود. جنس بشقاب نوازندگان، نقره‌ای است که طلااندود (آب‌کاری با طلا) شده است.
بشقاب ساسانی بزمی شاهانه را نشان می‌دهد. کسی که نوازندگان، گرداگرد او سرگرم نواختن هستند، یا شاهی ساسانی است، یا از بزرگ‌زادگان و اشرافی که توانسته است بزمی چنین شادورزانه را فراهم کند. او در حال نوشیدن است. و سه نوازنده سرگرم نواختن. آنکه با ابزاری بر لب‌هایش سرگرم نواختن است، شاید نی‌زن یا فلوت‌زن باشد. دیگری ابزاری موسیقایی در دست دارد که شاید سازی بادی است، همانند ساکسیفون‌های امروزی. نوازنده‌ی سوم ابزار زهی موسیقی‌ای در دست دارد؛ بزمی که به‌راستی دیدنی است و همگی شادمان و سرخوش به‌چشم می‌آیند.
در بخش زیرین بشقاب، چیزی مانند اجاق دیده می‌شود و خوراکی درون آن در حال پختن است. درختی زیبا و خم‌شده، دایره‌وار بخش زیادی از لبه‌ی بشقاب را پوشانده و فضایی دل‌انگیز به این اثر بخشیده است. پرنده‌ای نیز آرمیده بر درخت، نمایان است. شاید قرقاول باشد، یا پرنده‌ای مانند آن. همه‌ی این‌ها نشان از آن دارد که بزم شاهانه، در باغی سرسبز برپا شده است. چه‌بسا نشانه‌هایی نمادین نیز در این اثر بسیار زیبا بتوان گمان بُرد. اگر آن‌گونه که نوشته‌اند، درختِ بشقاب نوازندگان، درخت انگور باشد، پس هنرمند خواسته است درختی بهشتی بر روی بشقاب نقش زند. برخی دیگر آن را «درخت زندگی» نامیده‌اند که سرشار از نمادهاست و پیوندی میان زمین و آسمان تصور می‌شد.
از دایره‌های مروارید‌گونه‌ی لبه‌ی بشقاب نیز یاد کنیم و نیز نوشته‌ای به زبان پهلوی. این نوشته، نام دارنده‌ی بشقاب را ثبت کرده ست: «ونداد اورمزد، پورِ کارَن». نمی‌دانیم او چه کسی بوده و چه جایگاهی (:مقامی) داشته است، اما بی‌گمان مرد دارا و سرشناسی بوده که توانسته چنین بشقاب سیمین و زرینی را به دارایی‌های خود بیفزاید.
به‌راستی ریزبینی‌ها (:جزییات) این بشقاب، خیره‌کننده است و گواه هنر والایی است که استادان قلم‌زن ایرانی در روزگار شاهنشاهی ساسانیان داشته‌اند. آن‌ها در اوج زیبایی اثری آفریده‌اند که خوشبختانه از گزند روزگار و گذر سده‌ها در امان مانده است؛ هرچند دور از سرزمینی که در آن ساخته شده (ایران) نگهداری می‌شود!
از سویی دیگر، نقش بشقاب، نشان می‌دهد که هنر موسیقی در ایران ِ ساسانی تا چه اندازه پُررونق بوده است. گوناگونی سازها نیز بازتابی از کیفیت والای هنر موسیقی ایرانی در آن روزگاران باستانی است.
بشقاب نوازندگان، اثری بسیار ارزشمند از هنر باستانی ایران است و از آثار برجسته و زیبای دیرینکده (:موزه‌ی) بریتانیا شناخته می‌شود. گویا محل کشف این بشقاب به درستی روشن نیست.
دیرینکده‌ی بریتانیا یکی از پُربارترین موزه‌های جهان است که بیش از هفت میلیون اثر باستانی و تاریخی از تمدن کشورهای گوناگون، در آنجا نگهداری می‌شود.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر