سرانجام «هنر مینیاتور به سبک بهزاد» به نام کشور افغانستان به ثبت جهانی رسید. هنری که از دل ایران برآمده و خاستگاه ایرانی دارد و به اَنگیزه ندانمکاری و بی کفایتی مسوولان میراث فرهنگی کشور به کام دیگران نشست!
به گزارش اَمرداد، آنچه در نیمه دوم آذرماه در کشور هندوستان و دهلی نو در بیستمین نشست کمیته بیندولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو رخ داد را باید سوگنامهای برای فرهنگ ایرانی دانست. زیرا در این نشست که کمابیش در تاریخ 20 تا 22 آذرماه برگزار شد، دو عنصر از میراث فرهنگی و هویتی ایرانیان به نام دیگران به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسید. این در حالی است که برای نمونه کشور افغانستان از چندین سال پیش پرونده «هنر مینیاتور به سبک بهزاد» را برای ثبت جهانی به سازمان یونسکو پیشنهاد داده بود و همه کشورهای عضو جهان از آن آگاهی داشتهاند. اما با این همه،مسوولان میراث فرهنگی کشور در چند سال گذشته، هیچگونه اقدامی انجام نداده و بیتفاوت و به سادگی از کنار موضوع گذشتند. حتا همین چند هفته پیش که خبرگزاری دانشجویان ایسنا از مدیرکل ثبت آثار تاریخی کشور پرسیده بود که گویا کشور افغانستان بنا دارد که «هنر مینیاتور به سبک بهزاد»را به نام خود به ثبت جهانی در سازمان یونسکو برساند در پاسخ گفته بود،که چنین چیزی امکان ندارد و اگر کشور افغانستان بخواهد برای ثبت جهانی این هنر اقدام کند باید بیاید و بنشیند و با ما گفتوگو و رایزنی کند تا بتواند کار را پیش ببرد. اما درست یک هفته پس از آن کشور افغانستان در بیستمین نشست کمیته بیندولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در دهلی نو و کشور هندوستان این هنر ایرانی را به نام خود به ثبت جهانی رساند! بدتر آن که،مسوولان ایرانی نه تنها هیچگونه واکنشی نشان ندادند، بلکه با بیتفاوتی و سکوتی فراگیر از کنار موضوع گذشتند که مایه افسوس و دریغ و شرم است. زیرا میراث فرهنگی کشور نشانههای هویتی و شناسنامه بالنده و غرورآمیز مردم ایران در گذر هزارهها و سدهها است و معامله یا کوتاهی در برابر آن پذیرفته نیست و مسوولان امر خویشکاری (وظیفه) داشته و دارند تا از فرهنگ ایرانی دفاع و پاسداری کنند. از سویی، مبنای سازمان یونسکو از ثبت میراث ناملموس کشورها، پدیداری آشتی و داد (صلح)، همبستگی و پیوند فرهنگی میان آنها است و خُردهای نمیتوان بدان گرفت. اما آیا بهراستی سازمان یونسکو آگاهی نداشته و ندارد که «هنر مینیاتور به سبک بهزاد» برآمده از فرهنگ ایرانی است و خاستگاه ایرانی دارد؟ آیا سازمان جهانی یونسکو نمیداند که کشور افغانستان که پارهای از تَن ایران فرهنگی بوده همین یکی دو سده گذشته از ایران با سیاستهای استعماری جدا شده و حتا نام کهن آن نیز «آریانا» بوده و نام کنونی جعل استعمار است؟ (هر چند امروزه در حقوق بینالملل نام این کشور رسمیت دارد و ایران هم بدان ارج مینهد).
اما آنچه باید مورد نکوهش و نقد قرار گیرد نه اقدام کشور افغانستان، بلکه بیتفاوتی و بیکفایتی مسوولان میراث فرهنگی کشور است که با وجود آگاهی از اقدام کشور افغانستان از سالهای پیش درباره ثبت جهانی«هنر مینیاتور به سبک بهزاد» و مهمتر از آن هشدار کُنشگران فرهنگی و رسانهها و دغدغههای ملی و میهنی بوده که به هیچ اِنگاشته شده است. بدتر آنکه، کشور ایران حتا به پرونده این هنر ایرانی نیز نپیوسته است تا بهگونه مشترک آن را به ثبت جهانی برساند و این موضوع واکنشهای بسیاری را در جامعه علمی و فرهنگی کشور در پیش داشته است.
سخن در خُور نگرش و شگفتانگیزتر آن است که برخی از افراد فرهنگی کشور به عنوان کارشناس(جدا از مسوولانی که کمکاری خود را توجیه کردهاند) در گفتوگو با رسانهها از این اقدام کشور افغانستان دفاع کرده و شهر هرات در کشور افغانستان را خاستگاه «هنر مینیاتور به سبک بهزاد» دانسته و آن را امری عادی پنداشته و نمود دادهاند! نگارنده نیازی نمیبیند که بخواهد درباره این موضوع واکاوی کند و همگان آگاهی دارند که اگر ایران نباشد، هرات چه معنایی دارد؟ و چگونه میتوان هرات را بدون ایران و فرهنگ ایرانی تصور کرد.
کوتاه سخن آنکه، آنچه در بیستمین نشست کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در دهلی نو رخ داد، فاجعهای برای فرهنگ ایرانی و ایران است و غم و اندوهی که در دل دوستداران تاریخ و فرهنگ ایرانی برجای ماند و سنگینی میکند.
اما سخنی با مسوولان میراث فرهنگی و امور فرهنگی کشور بایسته است تا بیان شود و آن خویشکاریای است که بر دوش آنها است تا از فرهنگ و هویت ایرانیان در جهان دفاع کرده و در برابر دیگران و کشورها، هیچگونه معاملهای نکرده و کوتاه نیایند. بیگمان هرگونه کمکاری و کوتاهی مسوولان در تاریخ ثبت خواهد شد و آیندگان ما را نکوهش و سرزنش خواهند کرد.
در پایان پافشاری بسیار داریم تا مسوولان میراث فرهنگی کشور به جای شانهخالیکردن و پاسخهای فریبنده به رسانهها و مردم، هر چه زودتر و دست کم به پرونده «هنر مینیاتور به سبک بهزاد» پیوسته تا افسوس و دریغی در دل مردم ایران برجای نماند.
نکته: این موضوع دربارهی میراث فرهنگی ناملموس خوراک «سمنو» که به نام کشور تاجیکستان و باز با کوتاهی ایران به ثبت جهانی رسید نیز باید پیگیری شود.
امرداد - سیاوُش آریا، پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ ایران - خبرنگار آزاد - دبیر انجمن مهرگان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر