پارسی‌انجمن: دو تن از استادانِ نامدارِ زبانِ پارسی، جلال متینی (ایران‌نامه، سالِ نخست، شماره‌ی نخست، پاییزِ ۱۳۶۱، برگهای ۵۷ تا ۹۹) و محمد دبیرسیاقی (خراسان‌پژوهی، سالِ سوم، شماره‌ی نخست، بهار و تابستانِ ۱۳۷۹، برگهای ۱۹۹ تا ۲۰۸)، درباره‌ی واژه‌ی خیابان دو پژوهش دانشیِ سودمند چاپخش کرده‌اند که برای آگاهیِ بیشتر از سرگذشتِ این واژه آنها را در زیر می‌آوریم:
خیابانِ چهارباغِ سپاهان
«خیابان» نوشته‌ی استاد جلال متینی را از «اینجا» بارگیرید.
«خیابان» نوشته‌ی استاد زنده‌یاد محمد دبیرسیاقی را از «اینجا» بارگیرید.
بر پایه‌ی پژوهشهای این دو استاد، کهن‌ترین نبیگی که در آن واژه‌ی «خیابان»، به همین ریختِ امروزی، آمده نبیگِ گیتی‌شناسیِ حافظِ ابرو، در سده‌ی نهم، است که «خیابان» را یکی از «بلوکاتِ هرات» دانسته است. چنین، «خیابان» نامی بوده است برای بخشی از هرات در کنارِ دره‌ی دوبرادران و دروازه‌ای به همین نام و نیز نامِ یکی از بلوکِ نه‌گانه‌ی هرات.
گفتنی است که سعید نفیسی در نبیگِ(کتابِ) «در مکتبِ استاد» درباره‌ی ریشه‌ی واژه‌ی «خیابان» نویسد: «خیابان در اصل از دو کلمه‌ی «خوی» و «خی» به معنیِ عرق و اشک و ترشحِ مایعات و کلمه‌ی «آب» ساخته شده و «خویِ آب» یا «خیِ آب» به معنیِ جایی که آب از زمین می جوشد و ترشح می‌کند. الف و نونِ آخرِ آن الف و نونی است که در آخرِ بسیاری از نامهای جغرافیایی و آبادیهای ایران آمده است، مثلِ رادکان و اردکان و تهران و شمیران. در آذربایجان هم نامِ سابقِ شهرِ کوچکی که اسمِ آن اکنون مشکین‌شهر است از قدیم «خیاو» بوده است و این کلمه نیز از «خوی» و «خی» و «او» که همان «آب» باشد ساخته شده است و «خیاو» نیز به معنیِ جایی است که آب از زمین می‌جوشد» (۲۰۴).
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر