درختان ارزشمند ذخیره‌گاه‌های جنگلی فریدونشهر از قهر آتش‌سوزی امسال رهایی یافتند اما آتش سوداگری بلای جان آنها شده تا یکی از سرمایه‌های ارزشمند رویشگاه جنگلی زاگرس برای همیشه با ساخت جاده روستایی از دست برود، اقدامی که هرچه زودتر باید جلوی آن را گرفت.
به گزارش ایرنا، پافشاری برای کشیدن جاده‌ی دوم برای روستای ۱۰ خانواری وِزوِه از منطقه‌ی پشتکوه شهرستان فریدونشهر با آرمان خدمات‌رسانی از دل متراکم‌ترین جنگل‌های زاگرسی به بهای نابودی چند هزار بلوط و درختان ارزشمند و حتا در معرض انقراض انباشت‌گاه‌های (:ذخیره‌گاه‌های) جنگلی، شگفتی کارشناسان منابع طبیعی را به دنبال داشته است.
جاده‌ای که بنا شده از دل این رویشگاه جنگلی زاگرس و از کنار رودخانه گوکان بگذرد، به دلیل شیب تند دره و حجم بالای سنگبری‌ها و خاکبرداری‌ها و در نتیجه نیاز به صرف هزینههای سنگین به‌گفته‌ی کارشناسان به هیچ‌روی توجیه اقتصادی ندارد و از همه مهم‌تر اینکه یکی از سرمایه‌های بی‌مانند ایران، یعنی ارزشمندترین رویشگاه جنگلی زاگرس با هزاران بلوط و گونه‌های اندمیک (انحصاری) که هیچ کجای ایران و جهان یافت نمی‌شود برای همیشه از میان می‌رود و زیر انبوه خاکبرداری‌ها و ترانشه‌ها مدفون می‌شود.
جنگل‌های زاگرسی شهرستان فریدونشهر ۲ انباشت‌گاه پشندگان و چال خلیل را دارد، جایی که بلوطها و ارژن‌ها و گونه‌های زیادی از گیاهان منحصربه‌فرد را در دل خود جایی داده تا یکی از ارزشمندترین رویشگاه‌های جنگلی ایران باشد.
پرسش این است که با کدام منطق و برهانی باید تیشه به ریشه‌ی یکی از متراکم‌ترین جنگل‌های زاگرسی زد و چنین بهای سنگینی را به دلایلی بر گُرده‌ی طبیعت دست‌نخورده‌ی (:بکر) زاگرس در ایران مرکزی گذاشت؟
کدام منطق می‌گوید برای دسترسی روستایی با این خانوار کم که یک جاده هم دارد باید جاده دسترسی دیگری زد که هزینههای کلان ساخت آن و گزاف‌تر، آسیب زیان‌بار به یکی از دست‌نخورده‌ترین منطقه‌های جنگلی ایران سر به فلک می‌گذارد.
قطع و دفن چهارهزار گونه بلوط در اثر ایجاد ترانشه و ساخت این جاده و همچنین برهم زدن اکوسیستم رودخانه‌ی گوکان بر اثر انباشت آوار تخریب‌ها در بستر این رودخانه و از میان رفتن زیست‌مندانِ آن تنها یک‌سوی ماجراست.
سوی دیگر این ماجرا، فراهم کردن دسترسی برای برهم زدن طبیعت این منطقه است که پوشش جنگلی آن را دچار و در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد.
رفتوآمد آسان‌تر برای قاچاقچیانی که چوب حراج بر تَن بلوط‌های زاگرس می‌زنند یا افزایش بوته‌کَنی گیاهانی مثل کرفس‌کوهی و گیاهانی که در حال از میان رفتن هستند، افزایش احتمال آتش‌سوزی در پیِ رفتوآمد بیشتر و بی‌احتیاطی مردم، همچنین امکان ورود بیشتر دام به جنگل و از میان رفتن گیاهان زیر اشکوب (گیاهچه‌های جنگلی)، تنها بخش‌هایی از مخاطرات زیان‌باری است که در پیِ گذر جاده دوم روستای وزوه ضریب حفاظتی جنگل‌های این منطقه را کاهش می‌دهد.
همه اینها در حالی است که برای خدمات‌رسانی باید خردمندانه اندیشید و یا واضح‌تر اینکه گرهی که با دست باز می‌شود نباید به دندان انداخت.
اگر هدف خدمات‌رسانی به روستاییان است به تاکید کارشناسان باید چاره‌ای معقول و منطقی اندیشید، به واقع جاده‌ای که قرار است با این هدف برای روستای وزوه از دل زاگرس و یکی از خوش آب‌و‌هواترین مناطق ایران بگذرد، اولویتی ندارد.
چراکه اگر قصد خیری در میان است به تاکید صاحبنظران امر باید همان جاده‌ی نخست را سامان داد، جاده‌ای که هنوز در بخش‌هایی خاکی است و می‌توان با راه‌اندازی تونل گردنه کِلوسه و با صرف هزینه معقول و منطقی هم دست یاری به‌سوی مردم روستا دراز کرد و هم دست از سر جنگل‌های بی‌پناه زاگرس برداشت.
گرچه طرح ایجاد جاده دوم وزوه با مخالفت اداره‌ی کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان و اداره کل حفاظت محیط زیست روبه رو شده است اما اظهارات کارشناسان منابع طبیعی حاکی از اصرار و فشار بر مقامات استان اصفهان و سازمان جنگل‌ها برای گذر این جاده با شعار محرومیت‌زدایی است، اقدامی که همه کوشندگان محیط زیست و منابع طبیعی را دچار شک و گمان‌های متعددی کرده است، اینکه این اصرار برای پیشبرد کدام هدف می‌خواهد ارزشمندترین رویشگاه جنگلی زاگرس را به مسلخ ببرد.
قوه قضاییه اجازه ندهد
محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه‌ی تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفتوگو با ایرنا اصرار برای ساخت جاده از دل یکی از ارزشمندترین رویشگاه‌های جنگلی زاگرس را جرم آشکار خواند و گفت: نهادهای بازرسی قوه‌ی قضاییه و نهادهای اطلاعاتی باید وارد میدان شوند تا اجازه ندهند چنین حیف و میلی اتفاق بیفتد. چون اگر این جاده ساخته شود، ارتفاع پایه‌های برخی از پل‌هایی که در این مسیر ساخته خواهد شد بیشتر از صد متر خواهد بود و ده‌ها پل باید نصب شود، حجم بزرگی از خاکبرداری باید اتفاق بیفتد، احتمال دارد حتی ناچار به زدن تونل شوند، اینها هزینههای خیلی خیلی گزافی برای کم‌ترددترین جاده‌ی جهان خواهد بود.
وی افزود: اگر مسائلی مانند زمین‌خواری و ویلاسازی پشت پرده‌ی پافشاری بر ساخت این جاده نباشد، ساخت این جاده نابخردانه است، یعنی شماری می خواهند پول‌شان را آتش بزنند، اگر دلشان برای مردم آن منطقه می‌سوزد به آنها امکانات درخور رفاهی بدهند نه اینکه دو جاده برایشان بکشند درحالی که از کمینه‌ترین (:حداقل) امکانات معیشتی هم برخوردار نباشند.
این کنش‌گر محیط زیست و منابع طبیعی با تاکید بر بایستگی ممانعت از ایجاد این جاده گفت: مملکت یک وزارت راه و شهرسازی و یک سازمان جنگل‌ها و مراتع و سازمان حفاظت محیط زیست دارد، چگونه یک نهادی که هیچ‌کدام از اینها نیست می‌تواند به راحتی و با شعار حرکت جهادی بخش مهم و بسیار راهبردی از جنگل‌های زاگرس ما را نابود کند و هزینههای گزافی را روی دست ملت بگذارد.
پرسش بنیادین (:اصلی) درویش این است که چرا سازمان بازرسی کشور سکوت کرده است. در واقع از نگاه این کنش‌گر نامی محیط زیست ایران، اینکه کار ساخت جاده دوم روستای وزوه با شعار محرومیت‌زدایی پیگیری می‌شود تنها ظاهر ماجراست و ممکن است صحبت از تسریع طرح‌های انتقال آب یا خرید و فروش زمین در یکی از مناطق خوش آب‌وهوای ایران باشد.
وی بر این باور است که باید این ماجرا رهگیری شود و نهادهای بازرسی و اطلاعاتی وارد میدان شوند.
آیا رواست برای ساخت یک جاده ۴ هزار درخت را قطع کنیم؟
مرتضی برزوزاده، رییس اداره‌ی جنگل‌کاری اداره‌ی کل منابع طبیعی استان اصفهان به ایرنا گفت: آیا لازم است برای روستای ده خانواری که یک جاده هم دارد جاده‌ی دومی را بزنیم و بیش از چهار هزار درخت کهنسال را قطع کنیم. تبعات زیست محیطی احداث این جاده که هیچ الزامی هم ندارد در این شرایط اقلیمی جبران‌ناپذیر است.
وی با اشاره به هزینه‌ی سرسام‌آور عبور این جاده به دلیل شیب خیلی زیاد این منطقه زاگرسی با توجه به شرایط اقتصادی کنونی افزود: ترانشه‌هایی که باید برای این جاده بزنند درخت‌های زیادی را در پایین دست نابود می‌کند، در این منطقه رودخانه دایمی گوکان جریان دارد، با عملیات عبور این جاده رودخانه وحیات وحش آن نابود می‌شود، آنچه قرار است با ساخت جاده‌ی دوم وزوه رخ بدهد تبعات زیست محیطی فراوانی دارد که برای این منطقه هیچ توجیهی ندارد و معلوم نیست که باچه هدفی در حال پیگیری است.
اهداف دیگری پشت پرده‌ی این ماجراست
برزوزاده بر این باور است که آرمان این جاده‌کشی کمک به مردم آن منطقه نیست و هدف‌های دیگری پشت پرده‌ی این ماجراست که موجب نگرانی آنها از پیگیری این موضوع از طریق مقامات شده است.
وی بر این باور است که شاید ساخت این جاده برای مقامات با محرومیت‌زدایی توجیه شده است.
آن‌گونه که برزوزاده به خبرنگار ایرنا گفت در این منطقه درختان کهنسال بلوط با دست‌کم عمر پانصد سال وجود دارد که در صورت نابودی جایگزین کردن آنها دشوار است.
وی یادآور شد: تنوع گونه‌ای گیاهان و جانوران و حتا گونه‌های در معرض انقراض که با ساخت این جاده و تبعات آن ضریب حفاظتی آنها پایین می‌آید و هرچه بیشتر در معرض خطر نابودی خواهند بود.
بلوط‌هایی که پناه‌گاهی برای سنجاب ایرانی هستند؛ زیستگاه گونه‌ای در معرض خطر از میان‌رفتن که اکنون بلوط‌هایش قطع و یا مدفون می‌شوند. نه تنها بلوطها، ارژن‌ها و اُرس‌ها هم که گونه‌ای ممنوع القطع و در خطر اناز میان رفتن هستند حالا از دم تیغ گذرانده می‌شوند.
تیرخلاص بر واپسین مانده‌های رویشگاه جنگلی زاگرس
عبدالرضا مهاجری معاون فنی اداره‌ی کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان درباره پیامدهای زیست‌محیطی جاده‌ی دوم روستای وزوه به ایرنا گفت: جاده‌ای که قرار است از کوگان به وزوه کشیده شود و از وزوه به کاهگانک برود، جاده میانبری است که راه ۲ روستا را کاهش می‌دهد ولی در ازای این جاده که از کنار رودخانه گوکان زده می‌شود نزدیک ۲ هزار درخت بلوط و درختچه جنگلی باید قطع شود و نزدیک به ۲ هزار درخت هم در زدن این جاده، زیر ترانشه‌ها مدفون می‌شود.
وی افزود: با توجه به اینکه چهل درصد آب شیرین کشور از زاگرس تامین می‌شود، حیف است که جنگل‌هایی که عمر بعضی از درخت‌هایش بالای دویست سال است به خاطر اینکه یک روستای ۱۰ خانواری راحت‌تر رفت و آمد کنند خراب شود.
مهاجری گفت: ما مخالفت‌مان را در خصوص ساخت این جاده به سازمان راهداری اعلام کرده‌ایم و اداره‌ی کل حفاظت محیط‌زیست استان هم شدید مخالفت کرده است اما با وجود تمام مخالفت‌ها برخی از مقامات کماکان پیگیر ساخت این جاده هستند.
به گفته‌ی این مقام منابع طبیعی استان اصفهان، آنچه بیم نابودی آن می‌رود تنها مانده‌ها و داشته‌های جنگلی زاگرس است و لزوم حفظ و صیانت آنها شفاف و روشن است.
وی افزود: اگر برای مردم امکان بیشتر برای ماندن در جنگل فراهم شود و دام این مردم هم از زیر اشکوب جنگل (گیاهچه‌های جنگلی) تعریف شود، اجازه زادآوری به جنگل نمی‌دهد و در آینده‌ی نزدیک با از میان رفتن تمام جنگل‌های زاگرس روبه‌رو می‌شویم.
لزوم حفظ این ذخایر ژنتیکی در زاگرس
مهاجری یادآور شد: اگر این جاده زده شود بسیاری از این گیاهانی که نمونه هستند و تنها در ایران مرکزی رویش می‌کنند نابود می‌شوند. ۴۶ درصد گیاهانی که در ایران مرکزی داریم اندمیک (انحصاری) هستند و هیچ کجای کره‌ی زمین این گیاهان را نمی‌شود پیدا کرد. ما باید در جهت حفظ این ذخایر ژنتیکی همت کنیم.
صحبت‌های معاون فنی اداره‌ی کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان در حالی است که برخی از طراحان این جاده با تحت فشار گذاشتن مقامات استان و ریاست سازمان جنگل‌ها در حال توجیه کردن این طرح و سعی در گرفتن موافقت اداره کل منابع طبیعی و اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هستند.
صفر تا صد جاده‌ای که در اولویت نیست
اما سعید خدابخشی سرپرست اداره نظارت بر ساخت راه‌های فرعی و روستایی که در واقع به‌تازگی از اداره کل راه و شهرسازی استان جدا و به اداره راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اصفهان منتقل شد به ایرنا گفت که بسیج سازندگی به دنبال اجرای این محور است تا در این ارتباط به آنها کمک کند ولی اداره کل منابع طبیعی و سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی تاکنون با این طرح مخالف بوده‌اند.
خدابخشی نیز معترف به این نکته است که مسیر در نظر گرفته شده بسیار سخت است و از سویی پوشش‌های جنگلی دست‌نخورده‌ای دارد که باید برای ساخت این جاده، کل این محور دست‌خورده شود.
وی همچنین تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین موضوع‌های، اجرای تونل گردنه کلوسه است که در دستور کار اداره قرار داده‌ایم. تونل گردنه کلوسه اگر زده شود، اجرای جاده‌ی دوم روستای وزوه خیلی توجیهی ندارد، در واقع ساخت این تونل هم مسیر را ایمن می‌کند و هم مشکل راه‌بندان زمستان را حل می‌کند و ارتباط روستای وزوه و کاهگانگ بهتر می‌شود.
آنچه خدابخشی با نام تونل گردنه کلوسه از آن یاد می‌کند در محور اصلی ارتباطی از فریدونشهر به پشتکوه می‌تواند مشکل جاده اول را حل و به طور کلی هر بهانه‌ای برای ساخت جاده دوم از دل جنگل را خنثی کند.
سرپرست اداره‌ی نظارت بر ساخت راه‌های فرعی و روستایی اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان اصفهان در این‌‌باره توضیح بیشتری داد: اگر بخواهیم هزینه‌هایی برای ساخت جاده دوم بکنیم، در عمل بی‌فایده است، حجم سنگبری زیاد این محور هزینههای خیلی بالایی دارد، این منطقه از ذخیره‌گاه‌های بکرِ بکر است اما ما اداره‌ی راه هستیم و اگر طرحی را مصوب و به ما ابلاغ کنند، مجبور هستیم که انجام بدهیم.
وی افزود: اولویت با جاده موجود است که اکنون از پشندگان به دورک خاکی است، باید تونل گردنه کلوسه را بزنیم و آسفالت کنیم که در این صورت مسیر بسیار ایمن و روان می‌شود، در واقع اولویت با همین محور اصلی و موجود است که از فریدونشهر به دورک می‌رود اما جاده دوم اولویتی ندارد اما از سوی برخی نهادها در حال پیگیری است.
جایی که ما نقشه برداری کردیم جنگلی وجود ندارد
سرهنگ حسین انوری رییس سازمان بسیج سازندگی استان اصفهان در این پیوند به ایرنا گفت که طراحی جاده توسط اکیپ‌های آن ها انجام شده و در اختیار اداره‌ی راهداری و حمل و نقل جاده‌ای قرار گرفته است و مقرر شده پس از استعلام از سازمان محیط زیست و منابع طبیعی و دستگاه‌های ذی‌ربط، محل ساخت جاده به آنها اعلام شود.
انوری در گفتوگو با خبرنگار ایرنا یادآور شد: از آنجایی که سپاه تمام توانش را برای محرومیت‌زدایی گذاشته است، این پیشنهاد به ما شده که به اداره راه استان در این بخش کمک کنیم، این جاده‌ای نیست که سپاه بخواهد بزند و محیط زیست بخواهد بگوید چرا زدید، سپاه کمک‌یار دستگاه‌ها برای محرومیت‌زدایی است.
وی افزود: از دستگاه‌های مربوطه در استان خواسته‌ایم که تمام زمینه‌های قانونی را فراهم و استعلام کنند و به ما شسته، رفته بگویند که در این مسیر زدن جاده هیچ مشکلی ندارد.
انوری گفت: جایی که بچه‌های ما نقشه‌برداری انجام داده‌اند هیچ‌گونه بافت جنگلی ندارد، نقشه‌ای که طراحی کرده‌ایم در اختیار اداره راه قرار گرفته است، هزینههای سنگینی دارد و ما هم کمک کردیم که هزینههای چند صد میلیونی به حداقل برسد، اگر مسیر را اداره راه استان در استعلام از محیط زیست و منابع طبیعی پذیرفت، میرویم پای کار و اگر طراحی جدیدی انجام داد و موردنظر منابع طبیعی باشد، هرجا که اعلام کردند ما آمادگی کمک داریم.
در حالی که سرپرست اداره‌ی نظارت بر ساخت راه‌های روستایی اداره‌ی کل راهداری استان اصفهان در گفتوگو با ایرنا ساخت جاده‌ی دوم روستای وزوه را به دلیل هزینههای هنگفت آن در اولویت نمی‌بیند اما رییس بسیج سازندگی به خبرنگار ایرنا از ساخت جاده دوم وزوه در اولویت‌های اعلام شده اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به بسیج سازندگی گفت.
انوری در این ارتباط افزود: هیچ جاده‌ای از وزوه به گوکان وجود ندارد، ایجاد این جاده در اولویت‌های اداره راهداری قرار دارد اما نمی دانم چطور گفته‌اند که در اولویت آنها نیست، این جاده، پشتکوه فریدونشهر و پشتکوه دوم چهارمحال و بختیاری را به اصفهان وصل می‌کند. مسیر را بسیار کوتاه می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه به تبعات محیط زیستی ساخت این جاده اندیشیده شده است گفت: تمام جاده‌ها در ذخیره‌گاه محیط زیستی و جنگل‌های پشتکوه زده شده‌اند ولی جایی که ما نقشه‌برداری کرده‌ایم هیچ جنگلی وجود ندارد و این جاده که طراحی شده در حاشیه رودخانه قرار دارد.
«ما در محرومیت زدایی به مردم و دستگاه‌ها می‌گوییم آمده‌ایم دورتان بگردیم،نمی‌خواهید برمی‌گردیم.» این گفته‌ی رییس بسیج سازندگی استان اصفهان است در مقابل همه مخالفت‌هایی که کارشناسان منابع طبیعی برای عبور جاده دوم روستای وزوه مطرح کرده‌اند.
در حالی که نهادهای طراح و مجری ساخت جاده دوم روستای وزوه در دل یکی از بی‌مانندترین رویشگاه‌های جنگلی زاگرس، توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند، معلوم نیست پشت پرده‌ی، این ماجرا از کجا آب می‌خورد که مقامات استان اصفهان پیگیر عبور این جاده‌ی بی‌حساب و کتاب شده‌اند. جاده‌ای که از کنار رودخانه‌ی گوکان و از میان پوشش متراکم جنگل‌های زاگرسی، چند هزار بلوط از ارزشمندترین میراث طبیعی ایران و ذخیرگاه جنگلی را درو و کل زیست طبیعی آن منطقه را با خاک یکسان می‌کند.
استان اصفهان به مرکزیت شهرستان اصفهان با ۲۴ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را معادل ۹.۸ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان نزدیک‌به ۴۰۳ هزار هکتار جنگل معادل (۴ درصد)، ۶ میلیون هکتار مرتع معادل (۶۴ درصد) و سه میلیون هکتار بیابان معادل (۳۲ درصد) دربر گرفته است.
جنگل‌های استان اصفهان بطور عمده در دو شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار پراکنده است و سرانه‌ی جنگل در کمتر از ۰.۱ هکتار است اما با وجود سطح به نسبت کم از تنوع گونه‌ای خوبی (۳۵ گونه درختی ودرختچه‌ای) برخوردار است.
این استان از نظر تقسیم‌بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه‌ی رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه‌ی رویشی زاگرسی باختر (:غرب) و جنوب استان را شامل می‌شود و دیگر مناطق استان از ناحیه‌ی رویشی ایرانی تورانی است.
خبرنگار امرداد: بامداد رستگار
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر