193 سال پیش در چنین روزی، یکم اسفند سال 2386 شاهنشاهی (1828 میلادی)، عهدنامه ننگین ترکمن‌چای میان ایران قاجاری و روسیه تزاری امضا شد.
در زمان فتحعلی‌شاه قاجار، دو دوره جنگ میان ایران و روسیه تزاری درگرفت که هر دو جنگ باشکست ایران به پایان رسید.
پس از شکست دوم، عهدنامهای میان ایران و روسیه در قریه ترکمن‌چای به امضا رسید که به مراتب از قرارداد گلستان شوم‌تر بود. به‌موجب این معاهده، ولایات ایروان و نخجوان به روسیه واگذار شد و مرزهایی معین شد.
امضای عهدنامه‌ی ترکمن‌چای می‌بایست خط پایانی بر جنگ میان این دو دولت باشد اما با امضای آن ایالت‌هایی در قفقاز از ایران جدا و به روسیه پیوست. چنانکه روس‌ها در عرصه سیاسی و اقتصادی دارای چنان امتیازاتی شدند که تا آن زمان از هیچ‌یک از همسایگان خود به‌دست نیاورده‌بودند.
افزون‌بر بر غرامتی که ایران پرداخت کرد، حق کشتیرانی در دریای مازندران دوباره برای روس‌ها تأیید شد. همچنین، اتباع روسیه در ایران از حقوق کاپیتولاسیون و مصونیت قضایی برخوردار شدند. این امر، حقِّ اجرای مجازات نسبت به اتباع روس را که در ایران مرتکب جرم می‌شدند، از دولت ایران گرفت و بعدها کم‌کم به‌جایی رسید که کمابیش اختیار محاکمه از دست دولت ایران گرفته شد و استقلال قضایی کشور محدود شد.
دولت روسیه در برابر آن همه منافع، تنها ولیعهدی عباس‌میرزا و رساندن او را به تخت شاهی تایید کرد.
فرمانروایی هخامنشی قفقاز را به‌دست آورد و به خاک ایران افزود. بخش‌هایی از قفقاز در دوره‌هایی زیر فرمانروایی ایران قرار داشت.
در آغاز سده‌ی نوزدهم میلادی جنگ‌های ایران و روس بر سر تسلط بر مناطق جنوبی و شرقی قفقاز درگرفت. در پایان دوره اول جنگ روسیه با انعقاد عهدنامه‌ی گلستان بیشتر مناطق قفقاز و در پایان دوره‌ی دوم جنگ با عهدنامه‌ی ترکمن‌چای کمابیش تمامی این منطقه را به تصرف خود درآورد.
با فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی سه جمهوری گرجستان، ارمنستان و آذربایجان در این منطقه اعلام استقلال کردند.
امرداد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر