۹ مرداد ۱۴۰۱
شاهنامه‌ی ابومنصوری؛ هویت‌خواهی ایرانیان
پس از تازش تازیان به سرزمین ایران، زندگی مردم ایران دستخوش دگرگونی‌های ژرفی شد. داده های فراوانی درباره‌ی دو سده‌ی نخست هجری نداریم. آنچه هست، جنگ بوده و شورش‌های اعتراضی گاه به گاه و در فِتادهایی (:مواردی) دیسه‌گیری (:شکل‌گیری) جنبش‌های ایران‌گرایانه برای رودررویی با ستم فرمانسالاران تازه.
۸ مرداد ۱۴۰۱
یافته‌هایی از صنعت فلزکاری کهن در شهداد
بررسی بخشی از گستره‌ی شهداد، به آشکار شدن مکان‌های ذوب فلز کهن انجامید که نشان‌دهنده‌ی یک‌جایی (:تمرکز) فعالیت‌های صنعتی در این بخش از منطقه است.
۷ مرداد ۱۴۰۱
۶ مرداد ۱۴۰۱
۴ مرداد ۱۴۰۱
۳ مرداد ۱۴۰۱
كرنای؛ ساز رزمی در شاهنامه
كرنا kar(re)na = كرنای از گروه سازهای بادی است. سازی قدیمی و تاریخی كه در استانهای گوناگون ایران به گونه‌های متفاوت ساخته می‌شود. در شمال جنس آن از نی و بدون سوراخ است كه درازای آن به 3 متر هم می‌رسد و در انتهای ساز كدوی خمیده و پرورش یافته‌ای پیوند زده‌اند. كرنای خراسان از فلز است و در درازا با سه قبه تزیینی ساخته شده است. كرنای پارس مانند سرنای دزفولی و بختیاری است و به شمار سرنا سوراخ دارد.
۲ مرداد ۱۴۰۱
۱ مرداد ۱۴۰۱
۳۱ تیر ۱۴۰۱
نگاهی نو به جنبشِ بابک خُرّمدین (بخش سوم) - دکتر علی میرفطروس
* این همه شادی و شادخواری، این همه «ساقی نامه»ها، «رُباب نامه»ها و میگُساری ها در شعر و ادب فارسی متأثر از آئین‌های زرتشتی و میترائی است که «روح اسلام» از آنها بیزار است.
* جلوه هائی از آئین های مهری(میترائی) را امروزه در کردستان و در میان «یارسان»ها یا «اهل حق» می توان دید.
نگاهی نو به جنبشِ بابک خُرّمدین (بخش دوم) - دکتر علی میرفطروس
* مهاجرت و إسکانِ قبایل بیگانه بافتِ جمعیّتی شهرهای ایران را تغییر داد و ضمن تضعیف نهادهای شهری، باعث رواج فرهنگ و اخلاقیّات قبیله ای در ایران شد.
* وجود باورهای مانوی -مزدکی و ستایشِ خورشید و یا تقدّس نان و شراب در برخی جنبش های بعد از اسلام نشانۀ کوشش های ایرانیان به منظور حفظ آئین ها و باورهای باستانی شان است.
* در باورهای مهرپرستی، مهر(میترا) از درونِ سنگ زاده شده و نمادِ پایداری، مقاومت و جاودانگی بشمار می رفت.
نگاهی نو به جنبشِ بابک خُرّمدین (بخش نخست) - دکتر علی میرفطروس
* در نبردِ بابکانِ زمانه با خلیفگانِ ظالم شخصیّت بابک خُرّمدین هنوز روحِ زمانۀ ما است.
* تاریخ ایران در دو سدۀ نخستِ بعد از حملۀ تازیان و استقرار اسلام نشان دهندۀ «خلاء» یا «گسست»ی است که فهمِ تحوّلات آن دوران را دشوار می کند.
* پس از سقوط ساسانیان خاطرۀ آن عصر در ذهن وُ ضمیر بسیاری از ایرانیان تداوم یافت و این «حافظۀ تاریخیِ» توسط تاج نامه ها و شاهنامه ها از گذشته به حال و از حال به آینده منتقل گردید.
۳۰ تیر ۱۴۰۱
نگاهی به کارِ تازه‌ی رهامِ اشه بر «سرودِ مروارید»: چگونه پرده از رازِ زیباترین سرودِ جهان برداشته شد؟
۲۹ تیر ۱۴۰۱
۲۸ تیر ۱۴۰۱
پیدا شدن یک گستره‌ی اشکانی در شهر نسر تربت حیدریه
بررسی‌های پژوهشی در گستره‌ی شهر «نسر» تربت حیدریه، به شناسایی یک محوطه‌ی اشکانی و دو اثر تاریخی دیگر انجامید.
۲۷ تیر ۱۴۰۱
دیدار با نجیب بارور، شاعر افغانستانی
دژ جهان‌آباد سرخه؛ ارگ بم کوچک
در هر گوشه از سرزمین ایرانشهر، آثار و نشانه‌های بسیاری از پیشینه‌ی تاریخی مردم ایرانشهر وجود دارند که هر کدام از آنها داستان‌های بسیاری برای گفتن دارند.
۲۶ تیر ۱۴۰۱
تُنُک شدن زبان
عباس سلیمی آنگیل (دبیر کارگروه آسیب شناسی پارسی انجمن): زبان جوامع بدوی واژه‌های اندکی دارد. رفته‌رفته، با شکل‌گیری تمدن و پدید آمدن نیازهای گوناگون، انسان‌ها برای بیان اندیشه و احساس خود واژه‌های بیشتری ساختند. چنان‌که امروزه در زبان قبیله‌‌ای بدوی در جنگل‌های آمریکای جنوبی یا هر جای دیگر، ممکن است چند صد واژه بیشتر وجود نداشته باشد، حال آنکه در بسیاری از زبان‌ها فرهنگ‌های چندجلدی، پیوسته، به‌روز می‌شوند تا واژه‌های نوساخته را در برگیرند.
زیست بوم ایران - شکار بی‌رویه بلای جان کل، بز، قوچ و میش زاگرس
کل و بز، قوچ و میش از گونه‌های مهم و برجسته‌ی حیات وحش کشور هستند که با وجود افزایش دو درصدی جمعیت آنها در کشور، جمعیت آنها در زاگرس به عنوان بهترین زیستگاه این گونه به علت شکار بی‌رویه کاهش یافته است.
تاریخ ایران - آرامگاه ناشناخته‌ی شاهزاده‌ی پارسی در ترکیه
فرتورهایی که در دنباله می‌بینید را آقای ریاضی گرفتند. وی به عنوان یک ایرانی میهن‌دوست در کشور ترکیه با این اثر میراث فرهنگی ایران باستان روبه‌رو شده است. آقای ریاضی در جاده‌ای میان ازمیر و فوجا بنا را دیده و هر چه کوشیده اطلاعاتی از شاهزاده‌ی گمنام بیاید نتوانسته و ناکام مانده است.
۲۵ تیر ۱۴۰۱
۲۴ تیر ۱۴۰۱
۲۱ تیر ۱۴۰۱
دست‌یابی به سنگ‌نگاره‌های باستانی در بلندی‌های جنوب مشهد
بررسی‌های باستان‌شناسی با آرمان شناسایی، مستندسازی و ثبت ملی آثار تاریخی بلندی‌های جنوب مشهد، به یافته‌شدن چهار مجموعه‌ی نویافته از سنگ‌نگاره‌های باستانی انجامید.
ایران تنهای من - کاریز؛ میراث 5000 ساله‌ی ایرانیان در آستانه‌ی نابودی
کاریز (قنات)، میراث گران‌بهایی که پیدایش آن در ایران به ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد، سال‌هاست در پیِ خشکسالی و به‌ویژه کندن (حفر) چاه‌های بی‌شمار در تهدید نابودی است؛ به‌گونه‌ای که تاکنون بسیاری از کاریزها خشک و متروکه شده و یا میزان آبی که در آن جریان دارد، بسیار اندک است.
۲۰ تیر ۱۴۰۱
دهقان فصیح پارسی‌زاد (بخش دوم و پایانی) - مصطفی نصیری
اصولا بافت بسیار محکم شعرهای نظامی‌گنجوی، چه از حیث آرایه‌های لفظی و معنوی، چه از حیث پیوندهای وثیق مضامین و مفاهیم علمی، حِکَمی، عرفانی، اخلاقی، پند و اندرزهای سیاسی، فرهنگی، موسیقایی، هنری، زیباشناختی، توصیف و تسمیه پدیده‌های طبیعی، نجوم، انواع مناسبات سیاسی، اجتماعی، جشن‌ها و مناسبت‌ها، کاربرد ضرب‌المثل‌ها، قصه‌های مردمی، اسطوره‌ها و …، همگی از تاریخ ایران گرفته شده و جز با ارجاعی به تاریخ و تمدن ایرانی قابل خواندن و فهم نیست.
دهقان فصیح پارسی‌زاد (بخش نخست) - مصطفی نصیری
حکیم ابومحمد الیاس بن‌یوسف بن‌زکی ابن‌المؤید، معروف به نظامی‌گنجوی، یکی از پنج شاعر بزرگ ایرانی در قرن ۷-۶ هجری است که بعد از فردوسی، چه‌بسا در سنجه با سه شاعر دیگر (مولوی، حافظ و سعدی)، از خودآگاهی ژرف‌تری نسبت به مفهوم ایران برخوردار بوده و در پرتو آن، یکی از پرآوازه‌ترین تعابیر از ایران را بر سر زبان‌ها انداخته است.
۱۹ تیر ۱۴۰۱
روز سپردن تیرها به باد
امروز به یاد آرش بر بلندی‌ها می‌رویم. آن روزی که آرش با تمامی جانش، ایرانش را گسترد و جاودانه شد.
۱۸ تیر ۱۴۰۱
۱۵ تیر ۱۴۰۱
دست‌یابی به گورستان نویافته اشکانی در اهواز
به گزارش خبرنگار ایلنا، حسین فیضی (دانشجوی دکترای باستان‌شناسی دانشگاه مازندران) با اعلام خبر کشف گورستان نویافته گفت: عملیات حفاری نفتی، سه شنبه ۱۴ تیر ۱۴۰۱ خورشیدی، در شهر اهواز به یافتن یک گورستان نو یافته تاریخی با داده‌های باستان‌شناسی در شهر اهواز انجامید. این گورستان نویافته در کوی فاز ۴ کوروش، نزدیک‌به ۱۵۰ متری ساحل کارون جای گرفته است.