دشتی پوشیده از نمک در تابستان و دریاچه‌ای شور در بهار، نشانه‌ی آشکاری از جایی است که به آن بَرَدسکن می‌گویند. کویر و کفه‌ی نمکی آنجا بخشی از استان خراسان است. از مشهد تا بردسکن راهی را باید پیمود که کمتر 300 کیلومتر است.
بر سرِ این راه، شهرهای کاشمر و تربت حیدریه دیده می‌شود و زمین‌های نیمه‌خشکی که خبر از نزدیک شدن به پهنه‌ای کویری می‌دهند. آنجا دشتی سفید چشم به راه گردشگران و کویرنوردان است. از شهر بردسکن تا دشت نمکی کمتر از 50 کیلومتر راه است. به روستایی به نام رحمانیه که برسیم، چشم‌اندازهای نمک بردسکن پیداست.
دیدن کفه‌ی نمکی کویر بردسکن بسیاری را که با ویژگی‌های آن گستره آشنا نیستند به این گمان می‌اندازد که با کویری نمکی، همانند دیگر کویرهای نمکی مرکز ایران روبه‌رو شده‌اند؛ اما این‌گونه نیست و آنجا باتلاقی از نمک است. به سخن دیگر، اگر با ویژگی‌های آن آشنا نباشیم و بی‌پروا گام بر روی زمین بگذاریم، چه‌بسا در یک چشم به هم زدن باتلاق نمک ما را ببلعد!
آن زمین نمکی، بیش از هفت هزار هکتار گستردگی دارد. شکل‌گیری آن را به دوران‌های بسیار کهن و دیرینه پیوند می‌دهند و می‌گویند که بازمانده‌ای از دوران‌های سوم و چهارم زمین‌شناسی است: دورانی چند میلیون ساله. در گذر از آن زمان کهن، کفه‌ی نمکی بردسکن آرام‌آرام به شکلی درآمده است که اکنون می‌بینیم: زیست‌بومی طبیعی، با ویژگی‌های بیابان و کویر و رسوب‌های تبخیری نمک. همان بلورهای نمک است که بردسکن را زیبا ساخته است و جایی برای گردشگرانِ دوست‌دار کویر و پهنه‌های خشک. در آنجا چاله‌های نمکی بسیار است و حوضچه‌ای که فصلی است و دریاچه‌ای از نمک ساخته است. از گذشته‌های دور، نمک کالایی ارزشمند شناخته می‌شد و از آن بهره‌برداری می‌کردند و به شهرهای دور و نزدیک می‌بردند. از این‌رو تجارت نمک پُرسود بود. اکنون نیز نزدیک به 600 هکتار از پهنه‌ی نمکی کویر بردسکن جایی برای بهره‌برداری از نمک آن است. چنان ارزش‌هایی است که سبب شد کفه‌ی نمکی بردسکن در سال 1392 خورشیدی، در فهرست آثار ملی و طبیعی ایران جای بگیرد.
پیداست که کفه‌های نمکی جایی برای رشد و نمو گیاهان نیست. در بردسکن هم این‌گونه است؛ اما پیرامون (:حاشیه‌ی) کویر، زیستگاهی برای گیاهان شورپسند است؛ گیاهانی مانند سالسولا یا علف شور که ساقه‌ی بلند و برگ‌های ریز و باریکی دارد و خوراک اصلی دام‌هاست؛ یا گیاه همیشه سبز آتریپلکس که به آن سلمکی هم می‌گویند و در بردسکن فراوان است. چون ریشه‌های این گیاه عمیق است در نگاهداری خاک شور نمک‌زار اثرگذار دانسته می‌شود. گز نیز در کویر بردسکن پُرشمار است. چنان پوشش گیاهی‌ای در پیرامون بردسکن، سبب زیست و گذران زندگی شماری از حیات وحش نیز شده است. در آنجا شترها جولان می‌دهند و روباه و کبک و جغد و عقاب های‌وهویی دارند!
کویر بردسکن و کفه‌ی نمکی آن از دید گردشگری بسیار باارزش است. روزهای گرم آن و شب‌های سرد و آسمان پُرستاره‌اش، دیدنی است. از همه مهم‌تر آرامش بردسکن است؛ اما باید مراقب باتلاق‌های نمکی آن گستره بود.
در کنار کویر بردسکن، جاهای دور و نزدیکی هم هست که گردشگران را به آن سوها می‌کِشد؛ مانند جنگل‌های تاغ در بخش جنوبی شهر بردسکن و در کنار چند روستا که بخش میانی سکونت‌گاه بردسکن و زمین‌های کشاورزی است. زیبایی این بخش از بردسکن را باید از گردشگرانی پرسید که آنجا را از نزدیک دیده‌اند و ستایش‌گر آن شده‌اند.
از دید تاریخی نیز کویر بردسکن نزدیک به مجموعه‌ی تاریخی فیروزآباد و مناره‌ی آن است. این منار بسیار دیدنی، با بلندایی 18 متری از فاصله‌ای دور هم پیداست و بازمانده‌ای از سده‌ی هفتم مهی است. به همین‌سان از چند دژ تاریخی بردسکن می‌توان نام بُرد و آب‌انبارهای روستای رکن‌آباد.
برای دیدن کفه‌ی نمکی و کویر بردسکن باید در روزهای پایانی زمستان و آغاز بهار راهی آنجا شد و از زیست‌بوم شگفت‌آور آن بهره‌ها بُرد و ایران و طبیعت زیبای آن را بهتر شناخت!
* یاری‌نامه: تارنماهای ایسنا؛ صبح توس؛ ویکی‌پدیا.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر