۱۲ دی ۱۴۰۲

یادمانهای شهریگری ایران در جهان - سرستون گاو دوسر کاخ آپادانا؛ همبستگی ملت‌ها

دیرینکده‌‌های (موزه های) باخترزمین (:غرب) به داشتن بازمانده‌های هنر هخامنشیان، سرافراز هستند. آن‌ها آثار تمدنی شهریاران هخامنشی را نمونه‌ای والا و برجسته‌ از هنر باستانی و میراثی بشری می‌دانند. در آن میان، آثار کاخ آپادانا در زیبایی و ظرافت چشمگیرتر است. دیرینکده‌ی لوور پاریس، اکنون جایی برای نگهداری برخی آثار کاخ آپادانا است. «سرستون گاو دوسر» یک نمونه از بازمانده‌های هخامنشی این دیرینکده‌ است.
آنچه به نام سرستون گاو دوسر نام گرفته، بخشی از کاخ شکوهمند آپادانا بوده است. ستونی که در دیرینکده‌‌ی لوور دیده می‌شود، یکی از سی‌وشش ستونی است که سقف بلند کاخ داریوش بزرگ را نگه می‌داشتند. این کاخ و سرستون‌هایش، اثری بود که مهرازان و استادان چیره‌دست سراسر قلمرو شاهنشاهی هخامنشی پدید آورده بودند. پس اگر آن را نشانه‌ای از همبستگی ملت‌های جهان در 2500 سال پیش، زیر سایه‌ی هخامنشیان، بدانیم، سخن دور از ذهنی نیست.

داریوش بزرگ، شهر شوش را پایتخت اداری خود ساخت و کاخی بنا کرد که پژوهندگان و باستان‌شناسان کنونی، آن را زیباترین و باشکوه‌ترین ساختمان تخت جمشید نام نهادند؛ کاخی چهارگوش با سه ایوان و چهار برج و اتاق‌های نگهبانی پُرشمار. همه‌ی این‌ها، نماد و نشانه‌ای از بزرگی و عظمت شاهنشاهی هخامنشی بود. ساخت کاخ آپادانا زمان بسیاری بُرد و سرانجام در دوره‌ی پادشاهی خشایارشا به پایان رسید.



سرستون گاو دوسر کاخ آپادانا، در سال 510 پیش از میلاد ساخته شده است. این سرستون، به‌دستیاری جین و مارسل دیولافوا در میانه‌ی سال‌های 1884 تا 1886 میلادی در کاوش‌های باستان‌شناسی به‌دست آمد و به دیرینکده‌ی لوور، در شهر پاریس، بُرده شد.
سرستون گاو دوسر دیرینکده‌ی لوور، دو گاو قرینه را نشان می‌دهد که در دو سوی مخالف قرار گرفته‌اند. ریزه‌کاری‌ها و نقش‌های پیکره‌ی سرستون‌ها با ریزبینی ماهرانه‌ای انجام گرفته و شکلی طبیعی و زنده بدان بخشیده است. دو گاو سرستون، پاهای خود را زیر پیکرشان جمع کرده‌اند و شاخ‌های حیوان برجسته و تهاجمی ساخته شده است. گوش‌ها بلند هستند و تناسبی شگفت‌آور با پیکره دارند. پایه‌ی سرستون، با گره‌های دایره‌وار و پیچ‌درپیچی ساخته شده‌ است که با استوانه‌ای مستطیلی از هم جدا شده‌اند. ستون‌ها چنان استوار پیکربندی شده‌اند که پیکر سنگین گاو دوسر را تاب می‌آورند و نگه می‌دارند. گل‌های دایره‌ای بر روی ستون‌ها دیده می‌شود و بدین‌گونه شکل دیداری (:بصری) زیبایی به اثر بخشیده شده است. نقش‌برجسته‌های ریز و دایره‌ای کوچک، پوششی برای بخشی از پیکر دو گاو است؛ گویی جامه‌ای زربفت، بخشی از پیکر حیوان را پوشانده است. آنچه بیش از همه در نگریستن به این اثر به‌چشم می‌آید، همان‌گونه که پیشتر اشاره کردیم، قرینگی حیرت‌آور دو سر گاو است. کمترین جدایی (:تفاوتی) میان دو سر گاو دیده نمی‌شود. گویی آن‌ها را در قالبی یکسان ساخته‌اند. این مایه از باریک‌بینی و هنر در ساخت، به‌راستی شگفتی‌آور است و نشان از ظرافت هنری سازندگانش دارد.
سرستون‌های کاخ آپادانا در سال 1619 میلادی، 20 عدد بوده است (این را از گزارش مسافران اروپایی‌ای که به ایران آمده بودند، می‌دانیم)، اما با گذشت زمان شماری از آن‌ها فروافتاد و اکنون 13 سرستون باقی است.
برخی از سرستون‌های بازمانده در تخت جمشید، اکنون با یادگارنویسی‌های زیان‌بار برخی از بازدیدکنندگان، آسیب‌ها دیده‌اند، اما سرستون گاو دوسر موزه‌ی لوور با نهایت دقت و هوشیاری نگهداری می‌شود! برخی از ما با میراث تاریخی‌مان چنین می‌کنیم و بیگانگان چنان حرمت و ارزش‌اش را نگه می‌دارند!



خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر