۹ مرداد ۱۴۰۲
کاروانسراهای تاریخی ایران - شکوه سازه‌های کاروانسرایی ایران
امروزه راه و رسم سفر دگرگون شده است و دیگر خبری از کاروان شترها و چارپایانی نیست که راه‌های دور و نزدیک را با مسافران می‌پیمودند تا کالاهای بازرگانی و تجاری را از این‌سو به آن‌سو ببرند؛ یا برای سفر و رفتن از شهری به شهر دیگر سوار بر اسب‌ها و کجاوه‌ها بشوند. زندگی نو و مدرن کنونی راه‌های بسیار آسانی برای جابه‌جایی یافته است. از این‌رو کاروانسراهایی که در گذشته‌ها ساخته می‌شدند تا اتراق‌گاه مسافران باشد، به‌تمامی کاربری خود را از دست داده‌اند و ارزش آن‌ها در میراث‌فرهنگی‌شان است. به‌ویژه آن که سازه‌های کاروانسرایی ایران از دید زیبایی و مهرازی، بسیار ارزنده هستند و باید در باززنده‌سازی و نگه‌داری‌شان بسیار کوشید.
۷ مرداد ۱۴۰۲
۶ مرداد ۱۴۰۲
۵ مرداد ۱۴۰۲
۳ مرداد ۱۴۰۲
۲ مرداد ۱۴۰۲
گفتگوی کوروش سبزاندام با دکترسعید احمدی در باره موضع گیری کشورهای غربی در برابر خواست ملت ایران
۱ مرداد ۱۴۰۲
ایران را دریابیم! - گمانه‌ی بیرون آمدن شهر سوخته از فهرست جهانی
با ساخت باند دوم جاده‌ی زابل به زاهدان و برپایه‌ی نظرکارشناسان، گمانه‌ی (:احتمال) بیرون آمدن شهر سوخته از فهرست جهانی یونسکو وجود دارد و این زنگ خطری در حوزه گردشگری و باستان‌شناسی است.
شگفتی‌های شهر سوخته - خاموشی شهر سوخته
شهر سوخته با تمدن با شکوه و هیاهوی بسیارش در جهان باستان، به‌ناگهان خالی از باشنده شد و آرام‌آرام روبه نابودی گذاشت. دیگر در آن شهر پُررفت‌وآمد تنها صدایی که شنیده می‌شد زوزه‌ی باد بود و آن‌چه به‌چشم می‌آمد لایه‌لایه خاک و گردوغباری که روی شهر را می‌پوشاند و تا پنج هزار سال از چشم‌ها پنهان کرد. چرا شهر سوخته به‌یکباره از میان رفت؟ این پرسشی است که باستان‌شناسان پاسخ روشنی برای آن ندارند!
۳۱ تیر ۱۴۰۲
استاد واصف باختری، شاعر بزرگ افغانستان در گذشت
استاد واصف باختری، شاعر بزرگ افغانستان، پس از مدتی بیماری در آمریکا درگذشت. او علاوه بر شعر در ترجمه و پژوهش ادبی نیز دست داشت. مجموعه شعر «دروازه‌های بستۀ تقویم» از معروف ترین آثار او است.
بارگیری و آشنایی با «نزهه‌المجالس» شروانی
پارسی‌انجمن: «نزهه‌المجالس»، نِبیگی(کتابی) بسیار ارزشمند است که نزدیک به ۸۰۰ سال پیش از سوی جمال‌الدین خلیل شروانی گردآوری و نوشته شده است.
شگفتی‌های شهر سوخته - گذران زندگی در شهر سوخته
شهر سوخته ارزش و اهمیتی کم‌مانند در میان شهرهای باستانی ایران (و جهان) دارد. یافته‌های باستان‌شناسان از این شهر، ما را با جامعه‌ای پویا و تلاش‌گر روبه‌رو می‌کند که برای ساختن و پیشبرد زندگی و هنرآوری دست از هیچ کوششی برنمی‌داشتند. آن‌ها آغازگران شیوه‌های نوینی از زندگی اجتماعی بودند که سپس‌تر در جهان و در میان تمدن‌های دیگر نیز پیروی (تقلید) شد. در این بخش از دانستنی‌ها درباره‌ی شهر سوخته، از مردمان آن، گستره‌ی شهر، خط و نشانه‌های بازرگانی و نمونه‌های دیگری از زندگی روزمره‌ی آن مردم، به‌کوتاهی یاد می‌کنیم.
۳۰ تیر ۱۴۰۲
۲۹ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - شهر سوخته، خاستگاه کهن‌ترین پویانمایی جهان
هنرمندان شهر سوخته خواسته‌ی دیرینه‌ی انسان، در به حرکت درآوردن تصویر را توانستند برآورده کنند. این از آرزوی‌های هنرمندان روزگار باستان بود که راهی بیابند تا نقش‌های کشیده شده را به‌گونه‌ای نشان دهند که حس حرکت و جنبش در آن‌ها باشد؛ همان چیزی که اکنون به آن پویانمایی (:انیمیشن/ تصویر حرکت‌دار) می‌گویند. گویی انسان غارنشنین خواسته است با این کار حرکت را تصویر کند، یا چنین حسی را به نگرنده‌ی نقاشی‌اش برساند. اگر انسان‌های غارنشنین و باستانی در این آرزوی خود کامیاب نشدند، مردم شهر سوخته راه رسیدن به آن را با تیزهوشی یافتند.
۲۸ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - بافندگی، هنر مردمان شهر سوخته
یافته‌های باستان‌شناسان در گستره‌ی پنج‌هزارساله‌ی شهر سوخته، فراوان است. بدان سبب که لایه‌های شوره و نمک، ابزارها و دست‌سازهای مردمان شهر سوخته را از گزند زمان، تا اندازه‌ای، دور نگه داشته است. به‌ویژه تکه‌های فراوانی که از پارچه‌های بافته‌شده در آن شهر پیدا شده است، نشان از هنر و صنعت بافندگی باشندگان شهر سوخته دارد. از این‌رو، دست باستان‌شناسان برای پژوهش درباره‌ی شهری بسیار کهن و باستانی در دل کویر کنونی آن، باز است.
۲۷ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - جراحی جمجمه؛ شاهکار پزشکی شهر سوخته
باستان‌شناسان شهر سوخته، در گوری همگانی (:دسته‌جمعی)، اسکلت بیش از ده تَن را یافتند که در کنار هم گورسپاری شده بودند. اما یکی از اسکلت‌ها با نمونه‌های دیگر تفاوت داشت. این تفاوت به سبب جراحی‌ای بود که بر روی جمجمه‌ی او انجام گرفته بود. این نخستین و دیرینه‌ترین جراحی جمجمه در تاریخ پزشکی جهان شناخته می‌شود. دیرینگی این جراحی به 4800 سال پیش بازمی‌گردد.
۲۶ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - ساخت کهن‌ترین چشم مصنوعی جهان
مردمان شهر سوخته در پنج هزار سال پیش برخودار از دانش پزشکانی بودند که در درمان بیماری‌ها چیره‌دستی و توانایی بسیاری از خود نشان می‌دادند. آن پزشکان می‌توانستند استخوان‌های آسیب‌دیده را دوباره‌سازی (:ترمیم) کنند و دست به جراحی جمجمه‌ی بیماران بزنند. اما شاهکار پزشکان شهر سوخته را باید در ساخت چشم مصنوعی دانست.
شگفتی‌های شهر سوخته - کهن‌ترین معرق جهان در شهر سوخته
باستان‌شناسان در کاوش‌های خود با شهری در پنج هزار سال پیش روبه‌رو شدند که اگر آن را شهر صنعتگران بنامیم، سخن نادرستی نگفته‌ایم. شهر سوخته، جایی پُرجنب‌وجوش از دید اقتصادی و صنعتی بود و کارگاه‌های فراوانی در بیرون از شهر سرگرم تولید ابزاری بودند که بخشی از آن به بیرون از شهر سوخته فرستاده می‌شد. آن‌ها با خلیج‌فارس و شهرها و تمدن‌های میان‌رودان (:بین‌النهرین) پیوند بازرگانی داشتند و کالاهای دست‌ساز خود را به آنجا صادر می‌کردند.
۲۴ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - زنان شهر سوخته؛ خودآرایی و زیباپسندی
از ابزارهایی که در شهر سوخته به‌دست آمده است و با کار و زندگی زنان آن شهر در پنج‌هزار سال پیش پیوند دارد، باستان‌شناسان به یافته‌هایی رسیده‌اند که آن‌ها را شگفت‌زده کرده است. زنان شهر سوخته، مانند زنان امروزی، به آراستن خود و پوشیدن جامه‌های زیبا و بهره‌گیری از زیورآلات اهمیت بسیار می‌دانند. آنان ابزارهای آرایشگری داشتند و در این کار باریک‌بین و زیبایی‌پسند بودند. جهانِ زنان شهر سوخته به‌راستی سرشار از دانستنی‌ها و شنیدنی‌هاست.
۲۲ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - شهری بدون فرمانروایان؟!
مردمان شهر سوخته از چه تبار و نژادی بودند؟ آن‌ها از کدام سرزمین راهی سیستان شدند و پایه‌ی تمدنی شکوهمند را ریختند؟ آیین‌ها و باورهای آنان چگونه بود و چه نشانه‌هایی از آن بازمانده است؟ این‌ها پرسش‌هایی است که پیش روی هر پژوهنده‌ای است که بخواهد تمدن شهر سوخته و شیوه‌ی زندگی مردم آن روزگاران را بشناسد. در این بخش، می‌کوشیم برپایه‌ی پژوهش‌های باستان‌شناسان، پاسخ‌هایی برای این پرسش‌ها بیابیم؛ هرچند آگاهی‌ها درباره‌ی شهر سوخته آن اندازه نیست که پاسخ‌ها بی‌چندوچون باشد.
شگفتی‌های شهر سوخته - صنعتگران چیره‌دست و بازرگانان کاردان شهر سوخته
در راهی که شهرهای زابل و زاهدان، در استان سیستان‌وبلوچستان، را به یکدیگر پیوند می‌دهد، تپه‌هایی گسترده و پیوسته به‌هم دیده می‌شود که باستان‌شناسان آن را «شهر سوخته» می‌نامند. آنجا زیستگاه یکی از تمدن‌های درخشان و دیرینه‌ی انسانی است که ناگهان و بی‌هیچ بازتابی در نوشته‌های باستانی، از میان رفت و خالی از هر باشنده‌ای شد. چند هزاره زمان بُرد تا باستان‌پژوهان به وجود آن شهر بسیار کهن پی بردند و آثاری را به دست آوردند که شگفتی‌آور است.
۲۱ تیر ۱۴۰۲
شگفتی‌های شهر سوخته - راز پنهان‌مانده‌ی پنج هزارساله
پنج هزار سال بود که لایه‌ای ستبر از شن‌های کویری روی بازمانده‌ی شهری بسیار کهن را چنان پوشانده بود که هیچ گذرنده‌ای درنمی‌یافت در زیر آن توده‌های شن و خاک، تمدنی درخشان نهفته است. اما در روی زمین، به هر سو که می‌نگریستند، شکسته‌های کوچک و بزرگی از سفال بود. این سفال‌های از کجا آمده بود؟
۲۰ تیر ۱۴۰۲
۱۸ تیر ۱۴۰۲
نگاره‌ها و نوشته‌های سنگی ایران باستان - تیمره؛ بزرگترین تابلوی سنگی ایران
اگر شدنی بود که 40 هزار سال به گذشته بازگردیم، انسان‌های را در روزگار سنگی (عصر حجر) می‌دیدیم که در جایی که امروزه تیمره نامیده می‌شود، بر روی سنگ‌های صاف سرگرم نقاشی هستند. اما این کار تا اندازه‌ای شدنی است! بدین‌گونه که هنوز هم سنگ‌نگاره‌های آن انسان‌های 40 هزارساله، به‌جا مانده و دیدنی است. درباره‌ی «سنگ‌نگاره‌های تیمره» بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند.
۱۷ تیر ۱۴۰۲
۱۵ تیر ۱۴۰۲
نگاره‌ها و نوشته‌های سنگی ایران باستان - سنگ‌نگاره‌های شواز؛ انسان‌هایی با پیکرهای جانوری
روستای شواز، در استان یزد، نقش‌های کهنی دارد که به آن سنگ‌نگاره‌های «اسبقته» یا «هس‌بخته» می‌گویند. نقش‌هایی از انسان‌های استوره‌ای و بال‌دار، در آثار کهن روستای شواز نمایان‌تر است و نشان از باورهای بسیار دیرینه‌ای می‌دهد که آگاهی باستان‌شناسان از آن‌ها، چندان نیست.
۱۴ تیر ۱۴۰۲
نگاره‌ها و نوشته‌های سنگی ایران باستان - دوشه؛ نگاره‌هایی چندهزارساله در غاری هشت‌هزارساله
در استان لرستان آثار به‌جا مانده از دوران سنگ (عصر حجر) گوناگون و درخور نگرش است. در شمال کوهدشت، در جایی که کوه همیان است، یا در دشت رومشکان، غارهایی هست که نگاره‌ها و آثاری از روزگار بسیار کهن انسان، یافته شده است؛ یعنی زمان‌های که انسان غارنشین و شکارگر بود. نمونه‌هایی از آن بازمانده‌های دیرینه، اما پس از پایان دوره‌ی سنگ و در روزگارانی نزدیک‌تر (دوره‌ی نوسنگی)، در «غار دوشه» پدیدار است و به گفته‌ای دیرینگی‌ای نزدیک به چهار هزارسال پیش از میلاد دارد.
۱۳ تیر ۱۴۰۲
نگاره‌ها و نوشته‌های سنگی ایران باستان - شترسنگ؛ نگاره‌هایی بی‌مانند از دوران نوسنگی
اگر از دور به پهنه‌ای بنگریم که در کنار جاده‌ای نمایان است، سنگ‌های ستبر و غول‌پیکری را خواهیم دید که خیال‌آفرین هستند. آن سنگ‌ها، در نگاه نخست، همانند شترهایی به‌چشم می‌آیند که به شکلی پراکنده کنار هم و بر سینه‌ی کوه، کاروانی را شکل می‌دهند. آنجا را «شترسنگ» می‌نامند؛ جایی که سنگ‌نگاره‌هایی از دوران نوسنگی را در دل خود نگاه داشته‌اند و نشان از روزگارانی بسیار دور می‌دهند.
۱۲ تیر ۱۴۰۲
نگاره‌ها و نوشته‌های سنگی ایران باستان - سنگ‌نگاره‌ی بیژائم؛ نقش‌هایی از تصویرگرانی چیره‌دست
انسان‌های کمان‌دار و شکارگر، در روزگاران پیشاتاریخِ، تصویرگرانی چیره‌دست بودند. آن‌ها گمان‌ها و باورهای آیینی خود را با ابزارهایی ساده بر سنگ‌ها و صخره‌های صاف نقش می‌زدند. یا می‌کوشیدند تا نگاره‌ای از رقص‌های آیینی، حیات وحش پیرامون‌شان، و نبرد با جانوران را بکِشند. این کار بی‌گمان با تلاش و کوشش بسیار شدنی بود، اما چنین به‌گمان می‌رسد که نگارگری بر سنگ‌های سخت و صخره‌های ستبر را با دل‌بستگی و پیگیری شگفت‌آوری انجام می‌دادند؛ همانند آن‌چه که اکنون در روستای «بیژائم» از آن دوران تاریک و ناروشن پیشاتاریخی به‌جا مانده است و نمایانگر هنر انسان‌های بسیار دیرینه و کوشنده است.
۱۱ تیر ۱۴۰۲
نگاره‌ها و نوشته‌های سنگی ایران باستان - دره نگاران؛ تابلویی از نقش‌های پارینه‌سنگی
بزرگترین نقش‌ونگارهای پیش از تاریخ در ایران نقش‌هایی از انسان‌ها و جانوران است که هر کدام نشانی از زندگی و چگونگی گذران مردم دوران پارینه‌سنگی را در خود دارند. نقش‌های سنگی و صخره‌ای یادشده «نگاره‌های دره نگاران» است.
