شهرسوخته شاید همچون تخت جمشید، شوش و میان‌رودان (بین‌النهرین) آنچنان که باید شناخته شده و پرآوازه نباشد اما باستان‌شناسانی که از دهه ۷۰ در سرزمین باد و آفتاب، عمر خود را گذاشته‌اند بر این باورند که «شهر سوخته هیچ‌چیز از میان‌رودان و تخت جمشید کم ندارد». نتیجه این سه دهه کاوش چندی پیش در شهر لچه ایتالیا به نمایش گذاشته شد که استقبال پرشوری را به همراه داشته است، درحالی‌که همین نمایشگاه سال گذشته در ایران در مهجوریت برگزار شد.
به گزارش ایسنا، نمایشگاه «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» پاییز سال گذشته در موزه ملی ایران برپا شد. سپس دانشگاه‌های سیستان و بلوچستان در زاهدان و زابل به استقبال آن رفتند. نمایشگاه مجموعه‌ای از عکس‌ها و پوسترهای توضیحی از آثار یافته‌شده از شهر سوخته و فرآیند کشف و کاربری آن‌ها و جزییات دیگری است. تیر و امردادماه ۱۴۰۳ نیز دانشگاه سالنتو ایتالیا برای سه هفته میزبان این نمایشگاه شد که به گفته سیدمنصور سیدسجادی، سرپرست کاوش‌های شهر سوخته، در ۲۶۸ رسانه ایتالیایی بازتاب داشت که مخاطبان خود را به دیدن این نمایشگاه تشویق و ترغیب کردند. او بر این باور است کارهایی از این دست در بحبوحه جهان امروز می‌تواند برای به تصویر کشیدن چهره فرهنگی و متمدن ایران سودمند باشد.
دانشگاه سالنتو ایتالیا درحالی در روزهای گرم اروپا این نمایشگاه را در یک صومعه تاریخی برجای‌مانده از سال ۱۱۰۰ میلادی که حالا دانشگاه میراث فرهنگی شده است، برپا کرد که با استقبال زیاد متخصصان، کارشناسان و مردم روبه‌رو شد و حتا به گفته «سیدسجادی» آژانس‌های گردشگری را نسبت به خاور ایران و سیستان و بلوچستان کنجکاو کرد.
سیدمنصور سیدسجادی، سرپرست کاوش‌های شهر سوخته، به این بهانه جزییات بیشتری از این نمایشگاه را برای گروهی از خبرنگاران بازگو کرد و با این پیشگفتار (:مقدمه) که اصولا با نمایشگاه‌هایی که تنها آثار باستانی را به نمایش می‌گذارد موافق نیستم، گفت: این آثار صرف‌نظر از ارزش تاریخی که دارند باید دربردارنده ی پیامی هم باشند. همچنین هنگامی‌که ما اشیا باستانی را برای مخاطبانی که متخصص نیستند، به نمایش می‌گذاریم تنها از تماشای آن بدون هیچ توضیح اضافه‌ای درباره کاربری اشیا و فرآیند کشف آن، لذت می‌برند. به‌ویژه آنکه در باستان‌شناسی، حفاری فقط ۳۰ درصد کار است و ۷۰ درصد کار بعد از کاوش انجام می‌شود.
این باستان‌شناس افزود: با این نگاه، از سه سال پیش به فکر آماده کردن نمایشگاهی از عکس‌ها و پوسترهای توضیحی از آثار به‌دست‌آمده و بخش‌هایی از فعالیت‌های باستان‌شناسی شهرسوخته بودم؛ کاوش‌هایی که از سال ۱۳۷۶ به پیشنهاد آقای جلیل گلشن و به پشتیبانی آقای سیدمحمد بهشتی آغاز شد و تا سه چهار سال پیش به‌گونه ی سامان‌مند ادامه داشت و از دو سه سال پیش با توقف‌ها و مشکلات کوچک اداری روبه‌رو شده است و سال گذشته هم که هیچ کاوشی انجام نشد. بنابراین فکر کردیم عکس شماری از اشیا را با توضیحات لازم آماده کنیم و البته پوسترها که فرایند کار را به تصویر کشیده‌اند.
او ادامه داد: در این پوسترها مثلا نشان داده شده که ابزار سنگی کشف‌شده چگونه به‌دست آمده و در چه محوطه‌ای پیدا شده و چه ارزش‌هایی دارد و نسبت آن با منطقه و دیگر اشیا چیست. آرمان ما این بود که نشان دهیم در هزاره سوم پیش از میلاد در این بخش از فلات ایران چه فعالیت‌های هنری و صنعتی انجام شده و چه ارتباطی با سرزمین‌های دوردست مانند میان‌رودان و به‌ویژه آسیای مرکزی داشته است.
سیدسجادی گفت: این نمایشگاه سال گذشته (۱۴۰۲) در تهران با همکاری موزه ملی ایران برگزار شد و تا اندازه‌ای از آن استقبال شد، ولی چون با همایش سالانه باستان‌شناسی در ایران تداخل داشت، کمی زودتر تعطیل شد، هرچند نمایش آن در دو دانشگاه زابل و زاهدان ادامه پیدا کرد.
سرپرست کاوش‌های شهرسوخته درباره برگزاری این نمایشگاه در دانشگاه سالنتو ایتالیا گفت: در سال ۲۰۱۶ پژوهشگاه میراث فرهنگی با دانشگاه سالنتو ایتالیا تفاهم‌نامه‌ای امضا کرد تا کارشناسان و استادان این دانشگاه با ما در کاوش‌های شهرسوخته همکاری داشته باشند. اگرچه در ایران باستان‌شناس خوب زیاد داریم ولی در زمینه‌‌ی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای بسیار بسیار ضعیف هستیم، به‌گونه‌ای که سفارش همیشه‌ی من به همکاران جوانم این بود که اگر قصد دارید در باستان‌شناسی ادامه تحصیل بدهید در میان‌رشته‌ایی‌ها باشد. البته در برخی میان‌رشته‌ای‌ها، تک‌باستان‌شناس‌هایی داریم ولی کشور بزرگ و شمارسایت‌های تاریخی بسیار است و آن تعداد انگشت‌شمار پاسخ‌گو نیست، برای همین پژوهشگاه میراث فرهنگی با دانشگاه سالنتو این تفاهم‌نامه را امضاء کرد که خیلی هم خوب کار کردند. این همکاری تا سال ۲۰۲۱ ادامه داشت و نتیجه این همکاری در کتاب‌هایی به زبان‌های ایتالیایی، فارسی و انگلیسی چاپ شد.
او یادآور شد: دانشگاه سالنتو دارای مجهزترین آزمایشگاه‌های میان رشته‌ای باستان‌شناسی است و پژوهش‌هایی که برای ایران انجام می‌دهد برپایه‌ی آن تفاهم‌نامه رایگان است.
به‌گفته‌ی سیدسجادی، این نمایشگاه برپایه‌ی تفاهم‌نامه با دانشگاه سالنتو قرار شد در سه شهر ایتالیا برگزار شود که در لچه برگزار شده و شهرهای رم و فلورانس مانده است.
سرپرست کاوش‌های شهرسوخته افزود: این نمایشگاه با استقبال رییس دانشگاه سالنتو همراه شد و آقای پرونه، نماینده وزارت امور خارجه ایتالیا که پیش‌تر سفیر این کشور در ایران بود و محمدرضا صبوری سفیر ایران در ایتالیا از بایستگی تقویت روابط فرهنگی میان دو کشور با برگزاری چنین رویدادهایی سخن گفتند و جبرئیل نوکنده، رییس موزه ملی ایران که پیش‌تر میزبان این نمایشگاه بود، در راستای همکاری‌های فرهنگی دو کشور پیامی فرستاد و و انریکو اسکالونه، سرپرست باستان‌شناسان ایتالیایی در شهر سوخته به اهمیت تداوم پژوهش در این شهر اشاره کرد.
سیدسجادی همچنین به رونمایی و معرفی دو رمان ایتالیایی (بازرگان سومری) نوشته پاتریتسیا کاراسای و رمان فارسی (کلوت) نوشته دکتر حسین مرادی اشاره کرد و گفت: پس از آن به همراه انریکو اسکالونه، سرپرست باستان‌شناسان ایتالیایی در شهر سوخته، آخرین انتشارات گروه باستان‌شناسی شهر سوخته معرفی و مستندی از شهر سوخته پخش شد. همچنین کاتالوگی در این زمینه منتشر شد و می‌خواهیم اگر دانشگاهی در ایران متقاضی باشد این نمایشگاه را در دانشگاه‌های ایران هم برپا کنیم.
باستان‌شناس شهر سوخته همچنین گفت: این نمایشگاه فرصتی برای ارایه دو پیشنهاد به دانشگاه ایتالیا بود؛ خواهرخواندگی یکی از شهرهای ایران با لچه و نصب تندیس دو شخصیت ایرانی (فردوسی و نظامی یا ابن‌سینا) که در محوطه سفارت ایران در ایتالیا است و پیشنهاد شد به فضای شهر لچه منتقل شود.
جلیل گلشن، باستان‌شناس و رییس پیشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و مدیرکل باستان‌شناسی سازمان وقت میراث فرهنگی که در کنار سیدمحمد بهشتی (از نخستین روسای سازمان میراث فرهنگی و عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری) سیدسجادی را در این نشست همراهی کرد، درباره‌ی انگیزه برگزاری این نشست گفت: این نمایشگاه خیلی مورد استقبال ایتالیا قرار گرفت که در وضع موجود برای ایران مفید است. با این وجود و درحالی‌که این رویداد در ایتالیا بسیار بازتاب داشته و با استقبال روبه‌رو شد اما در ایران هیچ بازتابی نداشت، آن هم در شرایطی که می‌توان از اقدامات فرهنگی برای تقویت رابطه با جهان استفاده کرد.
شهر سوخته گستره‌ای با ۵۰۰۰ سال دیرینگی در استان سیستان و بلوچستان جای دارد و به گفته باستان‌شناس آن، تاکنون چهار درصد از وسعت۲۸۰ هکتاری آن کاوش شده و بخش‌های گوناگونی از مسکونی گرفته تا صنعتی و گورستان در آن به دست آمده‌اند؛ در این میان نیز شگفت‌انگیزترین آثار مانند چشم مصنوعی، جمجمه جراحی‌شده و کهن‌ترین انیمیشن جهان به دست آمده‌اند.
«شهرسوخته»، تیرماه ۱۳۹۳ خورشیدی، به عنوان هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
خبرنگار امرداد: سپینود جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر