کاوشهای باستانشناختی در تُلِ «مَلیانِ» بیضا یا همان شهر «اَنشانِ» باستانی به سرپرستی مشترک کامیار عبدی و علیرضا سرداری انجام شد.
تُل مَلیان یا شهر باستانی اَنشان در شهرستان بیضاء و در 46 کیلومتری شمال شهر شیراز و 46 کیلومتری باختر(غرب)میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)جای دارد و گستردگی آن به 200 هکتار میرسد و از بزرگترین شهرهای باستانی ایران به شمار میآید. این تپه تاریخی با شماره 1146 در تاریخ 24 اِسپندماه 1353خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.
به گزارش اَمرداد، تُل مَلیان یکی از تپههای بزرگ باستانی است که از آنِ دوران پیش از تاریخی بوده و از مهمترین محوطههای تاریخی- فرهنگی کشور به شمار میآید. تلِ مَلیان را که بیشتر با نام شهر اَنشان میشناسند به باور باستانشناسان، دومین پایتخت ایلامیها (عیلام) بوده که از آغاز دوران پادشاهی ایلام و کمابیش از 5200 سال پیش شکل گرفته و تا دوران ساسانی و حتا اسلامی تداوم داشته است.
تُل مَلیان بیضا از این روی اهمیت دارد که اَفزونبر پایتختی ایلامیان، برپایه اسناد نوشتاری به دست آمده یا همان خشت نبشته یا آجر نبشتهها(کتیبه) آن را شهر باستانی پرآوازهیر «اَنشان» میدانند که کورش بزرگ در استوانه گِلین خود که به فرمان کورش یا منشور حقوق بشر نامدار است از این مکان نام برده و خود را پادشاه «اَنشان» معرفی میکند.
شهرستان بیضا در دوران ساسانی جزو شهر باستانی استخر به شمار می آمده و نزدیکی آن با میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) و دیگر یادمانهای ارزشمند تاریخی در دشت مَرودشت کنونی بر اهمیت آن میاَفزاید. هماینک تل مَلیان، این محوطهی بسیار ارزشمند تاریخی در شهرستان بیضا جای دارد.
باستانشناسان از شهریورماه امسال به مدت کمابیش یک ماه به شهر باستانی اَنشان آمده تا با پژوهش و کاوش به راز و رمزهای نهفته در دل زمین دست پیدا کرده و پرده از تاریکیهای تاریخ بردارند. این کاوشها به سرپرستی مشترک کامیار عبدی و علیرضا سرداری انجام شده و هر کدام در یک بخش از محوطه بزرگ تُل مَلیان سرگرم کاوشهای باستانشناختی شدهاند.
در بخشی از محوطه که آن را ترانشه نخست یا بخش یکم نامگذاری میکنیم، علیرضا سرداری با کارشناسان خود سرگرم کاوش بود. در همین زمینه، سرپرست کاوشها گفت: «این محوطه یکی از مهمترین یادمانهای جهان باستانی و جزو اَرزندهترین محوطههای باستانشناختی پیش از تاریخی و دوران تاریخی فلات ایران است. اهمیت آن بدین سبب است که روزگاری دراز پایتخت بوده است و از نخستین شهرهای بارو دار ایران بهشمار میآید که پادشاه بزرگ ایلامی گِرداگرد شهر دیواری گسترده میکشد که در نگارههای (تصاویر) هوایی رَد آن نمایان است. از همین روی، جزو نخستین شهرهای بارو دار ایران است که همانند آن شهر شوش در خوزستان و «اوروک» در میانرودان یا عراق کنونی و چند شهر 5500 سالهی دیگر بوده است.
پادشاهی ایلام که بیش از 2000 هزار سال فرمانروایی کرده است،اینجا را پایتخت خود قرار داده و شهر«اَنشان» دومین پایتخت آنها به شمار میآید. همچنین نبشتههای فراوانی از هخامنشیان به جا مانده که خود را از خاندانهای «اَنشان»معرفی میکنند. از سویی،در نوشتههای کهن از جمله عهد عتیق، هردوت و غیره نامی از این شهر وجود دارد. ولی جای دقیق شهر باستانی «اَنشان» برای ما روشن نبود. برخی آن را در خوزستان و ایذه و سرزمینهای بختیاری، گروهی در کرمان و دیگران آن را در پارس باستانی میدانستند. تا اینکه در سالهای 1969 و 70 میلادی پِروفسور ویلیام سامنِر آمریکایی زمانی که این منطقه را بررسی میکند، در مییابد که این پشتههای بزرگ و فراخ یک تپه معمولی نیست، بلکه در برگیرندهی تپههایی است که گِرداگرد آن دیواری کشیده شده است. در بررسیهای«سامنِر» آجرنبشتههایی یافته میشود که با دبیره (خط)میخی ایلامی نگاشته شده و نام شهر«اَنشان»بر روی آن ها نمایان است. همچنین آجرنبشتههای بیشتری بدست میآید که زمانی بانو «اِریکا راینِر» در جُستاری (مقاله) در سال 1972 میلادی به چاپ میرساند، شهر «اَنشان» را شناسایی و جانمایی میکند».
دکتر سرداری درباره کاوشهای باستانشناختی کنونی گفت: «در این بخش ما یک ترانشه 10 در 10 متری باز کردهایم و سرگرم کاوش هستیم. این بخش را پیشتر در همان سالهای دهه 70 میلادی بانو « اِلیزابت کارتِر» کاوش کرده که از آنِ دوران ایلام میانه است و ما کنار همان بخش یک ترانشه باز کرده و سرگرم کار هستیم. همچنین ما امیدواریم که با پشتیبانی مسولان شهرستان بیضا و به ویژه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان بتوانیم در سالهای آینده، کاوشها را پیگیری کرده تا به نتیجه بهتر و دلخواهی برسیم و پرده از تاریکیهای تاریخ گشوده و راز و رمزهای آن را واکاوی کنیم».
در این فصل از کاوشهای باستان شناختی، باستانشناسان در ترانشه یا بخش یکم که به سرپرستی دکتر سرداری انجام گرفته، یک آجرنبشته با دبیره میخی ایلامی یافته که برای مطالعه و مرمت و پژوهش به آزمایشگاه پایگاه جهانی پارسه (تختجمشید) فرستاده شده است.
کاوشهای باستانشناختی در تُلِ مَلیان یا شهر باستانی «اَنشان» به سرپرستی مشترک کامیار عبدی و علیرضا سرداری از اوایل شهریورماه آغاز و تا نیمهی مهرماه دنباله داشته و هماینک به پایان رسیده است.
سیاوُش آریا - پژوهشگر تاریخ ایران- کُنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر