باید به کاشان رفت و سر از شهرستان آران‌وبیدگُل درآورد تا «کویر مرنجاب» را یافت. هر گوشه از مرنجاب را که بنگریم با پهنه‌ای از ریگ و تپه‌های شنی‌وماسه‌ای روبه‌رو خواهیم شد. تنها آن‌هایی که زیبایی‌های کویر را در پس ِ خاک‌های رونده‌ی آن می‌توانند دریابند به زیبایی‌های نهفته در کویر مرنجاب پی خواهند بُرد. به هر روی، برای تماشای آن همه دیدنی و شگفتی خاک، باید 40 کیلومتر از شهر آران‌وبیدگل دور شد و گام در جاده‌ای گذاشت که به مرنجاب و کویر دل‌انگیزش می‌رسد.
مرنجاب از نام کاروانسرایی تاریخی گرفته شده است که در روزگار صفویان به دستور شاه‌عباس یکم ساخته شد تا استراحت‌گاه کاروان‌های جاده‌ی ابریشمی باشد که کالاهای خود را از دورترین سرزمین‌ها به ایران می‌آوردند و از جای‌جای ایران رهسپار سرزمین‌های دور و نزدیک می‌شدند. در این کاروانسرا که سرآغاز راهی برای گام نهادن در کویر بود، شمار درخور توجهی از سربازان صفوی نیز باشنده بودند تا نگاهبان جان و کالاهای کاروانیان باشند. پس کاروانسرای مرنجاب نه تنها استراحت‌گاه بود بلکه پادگانی نظامی نیز شناخته می‌شد. برای دولت صفوی نگاهبانی از جاده‌ی ابریشم اهمیت و ارزش بسیار داشت و با اقتصاد کشور پیوند می‌یافت.
درباره‌ی ریشه‌شناسی کویر مرنجاب و برگزیدن چنین نامی برای آن، گفته‌اند که چون در آن کویر کندن چاه و ساختن کاریز (:قنات) بسیار شوار است و شن و ماسه‌ها به‌سادگی اجازه‌ی چنین کاری را به بومی‌ها نمی‌دهند، نام آن پهنه را «مردِ رنجِ آب» گذاشته‌اند و سپس بر اثر گذشت زمان، این نام مرنجاب شده است!! پیداست چنین ریشه‌شناسی‌ای افسانه‌ای و خیالی است و باید معنای واژه‌ی مرنجاب را در جایی دیگر یافت.
در کویر مرنجاب پوشش گیاهی گوناگونی دیده می‌شود، به‌ویژه گیاه گز در آن پهنه فراوان است. به همین‌گونه درختچه‌ای به نام تاغ در مرنجاب هست که ساقه‌هایی بلند و آویزان دارد و به رنگ سبز در سراسر کویر پراکنده است. بلندای این درختچه به چهارمتر می‌رسد. درخت قیچ نیز در مرنجاب فراوان است. این درخت در خاک‌های شور رشد می‌کند و گل‌های آن زردرنگ است.
حیات وحش مرنجاب نیز پُرشمار است. گرگ و شغال و روباه در کویر مرنجاب بیتوته می‌کنند و کفتار و بزمجه نیز در آن گستره جولان می‌دهند. به تازگی نیز یک قلاده یوزپلنگ در این کویر شناسایی شده است. بومی‌ها شمار یوزپلنگ‌های مرنجاب را بسیار بیش‌تر می‌دانند.
پیرامون مرنجاب جایی برای سازه‌های تاریخی و دیدنی‌های طبیعی نیز هست. یکی از سازه‌های کهن مرنجاب کاروانسرایی است به شکل مربعی که شش برج آن را دربرگرفته‌اند. این همان کاروانسرایی است که پیش‌تر به آن اشاره کردیم و گفتیم که برای کاروان‌های بازرگانی ساخته شده بود.
جزیره‌ی سرگردان نیز از جاذبه‌های گردشگری کویر مرنجاب است. این جزیره، وارون دیگر جزیره‌ها، به‌جای آب، پوشیده از نمک است. در زمان بارندگی خطای دید گذرندگان کویر مرنجاب، جزیره سرگردان را همانند سرابی به چشم می‌آورَد و همین نکته چه‌بسا سبب فریب آن‌ها می‌شود تا راهی نادرست را در پیش بگیرند و سرگردان بیابان شوند. این نیز گفتنی است که جزیره‌ی سرگردان در همه‌ی سال دیدنی نیست و در ماه‌هایی ناپیدا می‌شود!
چاه دست‌کن از دیگر دیدنی‌های کویر آران‌وبیدگل است. آن را باید در نزدیکی کاروانسرای کویر دید. این چاه آب شیرینی دارد. نمک‌زار چاه کنجه نیز در همان نزدیکی است. زمین‌هایی پیرامون این چاه برآمده هستند و نمک‌زار در هر سوی آن دیده می‌شود. از همین‌رو دیدنی است.
سنبک؛ جایی در دل کویر مرنجاب با چاله‌هایی شگفت که در آن هندوانه کاشته می‌شود.
یک جایی تماشایی دیگر کویر مرنجاب چاله سنبک (یا: گود هندوانه) است. این گستره در دل ماسه‌های روان کویر جای گرفته است. کشاورزان در این چاه‌ها هندوانه می‌کارند و از این‌رو به آن گود هندوانه گفته می‌شود. هندوانه‌هايي شيرين و آبدار با خواص دارویي كم‌مانند. در چاله‌های سمبك با وجود درجه بالاي آب، نقطه تبخير صفر است و آب هدر نمی‌رود.
کویر مرنجاب جایی دل‌خواه بر کویردوستان است. پیاده‌روی بر روی خاک و ماسه‌های مرنجاب یادی خوش و پایدار در ذهن نقش می‌زند و گذر از کنار نمک‌زارها خالی از تماشا نیست!
* یاری‌نامه: تارنماهای کجارو؛ الی‌گشت؛ ویکی‌پدیا.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر