یزد، شهرستان اردکان، بخش خرانق، نشانی جایی است که «ریگ زرین» شناخته می‌شود و جهانی از شگفتی‌ها دارد. آنجا پهنهی گشوده و نمایی است کم‌مانند از زیبایی‌های سرزمین ما. کویر زرین نزدیک روستایی است که ساغند نامیده می‌شود. در فاصله‌ای از جنوب کویر نیز روستای دیگری با نام بیاضه سایه افکنده است. این‌ها نشانه‌های زندگی مردمانی سخت‌کوش در کنار کویری است که بادهای وزنده و حرکت گاه و بی‌گاه شن‌های روانش گذران زندگی را سخت و توان‌سوز می‌کند.
این را نیز بگوییم که از روستای مُغستان هم راهی به درون ریگ زرین هست. این راه چشم‌اندازهای دیدنی‌تر و به‌یاد سپردنی‌تری دارد؛ هرچند خودِ روستا خالی از باشنده (:سکنه) شده است و کسی نیست تا نخل‌های بلند پیرامونش را نگه‌داری کند. درختچه‌های گز مغستان نیز با هر وزش باد سر به این‌سو و آن‌سو می‌چرخانند و چه‌بسا به یاد سال‌هایی می‌افتند که مغستان پُر از جوش و خروش زندگی بود! در گذشته‌ها، به سبب نزدیکی ریگ زرین با روستای مغستان، آنجا را «کویر مغستان» نیز می‌نامیدند. اما اکنون این نام کمتر به‌کار بُرده می‌شود و نام کویر زرین بیش‌تر بر سر زبان‌هاست.
زمانی که از کویر (ریگ) زرین یاد می‌شود ذهن‌ها به سوی کوهی برمی‌گردد که درست در میانه‌ی کویر جای گرفته و آن گستره‌ی شن و ماسه‌ای را دو بخشی کرده است: یک بخش جنوبی و یک بخش شمالی.
درازای کویر زرین، از آغاز راه تا پایان آن، چیزی نزدیک به 50 کیلومتر است. چشم‌انداز آن، به سبب همین بلندای کوه‌مانند، زیباست. بخش بسیاری از آن زیبایی کویر زرین به شن‌های رونده‌اش برمی‌گردد که با هر جنب و جوش و حرکت خود شکل‌های گوناگون می‌سازند و خیال آدمی را به بازی می‌گیرند. پهنای کویر نیز کمتر از 15 کیلومتر است. از این‌رو ما با گستره‌ای نه‌چندان پهنه‌ور روبه‌رو هستیم.
آب‌وهوای کویرها پیداست که چگونه است: تابستان‌های داغ (بسیار بسیار داغ) و وزش بادهای تندی که چشم روندگان را پُر از خاک و ماسه می‌کند. اما در فصل خزانی پاییز، هوا رو به ملایم‌تر شدن می‌رود و هرچه رو به زمستان می‌رویم گذر از کویر را آسان‌تر می‌سازد. در همین دو فصل پاییز و زمستان است که کویرنوردان راهی ریگ زرین می‌شوند و زمان دیدن یکی از شگفتی‌های زیست‌بوم ما را از دست نمی‌دهند.
بیهوده است که در کویر زرین به دنبال پوشش گیاهی باشیم. آنجا پهنهی یکدست و خالی از گیاه و درخت است. آن‌چه هم از درختچه‌های گز دیده می‌شود همگی در پیرامون کویر سر برآورده‌اند. در کنار گزها، گیاهانی مانند اسفناج وحشی و خارشتر را هم گاه‌گاه می‌توان دید.
اما حیات وحش کویر زرین پُرشمار است. مارمولک‌ها به فراوانی در آنجا دیده می‌شوند و عقرب و مار نیز خزندگان کویر هستند و در کنار کفتارها و شغال‌ها و گرگ‌ها، زندگی می‌کنند. روباه شنی، گربه‌ی شنی، عقاب و هوبره نیز از جانوران کویر زرین به‌شمار می‌روند.
می‌گویند اگر از فراز آسمان به کویر زرین نگاه کنیم مانند نیم‌نعلی به چشم می‌آید. این نعل نصف‌ونیمه، کوه کویر زرین را در برگرفته است. پس تماشای کویر زرین از بلندای آسمان، تجربه‌ای است یگانه و هیجان‌آور. اکنون می‌توان تصور کرد که دیدن شکل‌های شن‌وماسه‌ای کویر که پیوسته دگرگون می‌شوند و تغییر شکل می‌دهند، تا چه اندازه گیرا و جذاب است. به همین‌سان، دیدن گنبدهای نمکی کویر نیز دل‌انگیز خواهد بود. در کویر زرین جایی برای پرواز با پاراگلایدرها هست و بدین‌گونه می‌توان آن گستره‌ی شن‌وماسه‌ای از بلندای آسمان دید.
کویر زیبایی‌هایی دارد که باید با دقت و ریزبینی به آن‌ها نگریست تا شناخته شوند. آن‌هایی که شتاب‌زده کویر را می‌نگرند چیزی جز پهنه‌ای از خاک و ماسه نمی‌بینند. اما کویرنوردان و دوستدارن طبیعت خوب می‌دانند که زیبایی‌های کویر را در هیچ جای دیگر نمی‌توان یافت!
* یاری‌نامه: تارنماهای سیری در ایران؛ کویرها و بیابان‌های ایران؛
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر