بیشتر باغ‌های تاریخی ایران در گستره‌های کویری ساخته شده‌اند. اما «باغ عباس‌آباد» بهشهر در دل جنگلی سبز بنا شده است. این باغ بزرگترین باغ غیر کویری ایران شناخته می‌شود و از دید مهرازی شُکوه خیره‌کننده‌ای دارد.
از راهی که دو شهر بهشهر در استان مازندران و گرگان در استان گلستان را به هم پیوند می‌دهد، جاده‌ای فرعی کشیده شده است که به روستای التپه می‌رسد. باغ عباس‌آباد در نزدیکی همین روستاست و با جنوب خاوری بهشهر 6 کیلومتر فاصله دارد. آنجا درون جنگلی آکنده از درختان سبز و آسمان‌سا است. پهنه‌وری این باغ تاریخی نزدیک به 600 هکتار است.
در روزگار صفویان آن بخش از استان مازندران که اکنون بهشهر نامیده می‌شود، نام دیگری داشت که بخشی از آن خرگوران نامیده می‌شد. در همان‌جا بود که شاه‌عباس در سال 1020 مهی (:قمری) دستور ساخت باغی را داد تا اقامت‌گاه او در سفرهای بسیارش به مازندران و شمال ایران باشد. آنچه به خواست و فرمان شاه صفوی ساخته شد اکنون یکی از دل‌انگیزترین باغ‌های ایرانی است و در دیدن و تماشا مرز و اندازه‌ای برای آن نمی‌توان شناخت. آن‌هایی که به پژوهش درباره‌ی ساختار باغ ایرانی و نمونه‌های برجسته‌ی آن می‌پردازند از باغ عباس‌آباد به نام یکی از شاخص‌ترین باغ‌های ایرانی نام می‌برند.
باغ یادشده پلکانی است. در آنجا مجموعه‌ای از سازه‌ها را می‌توان دید؛ مانند: سازه‌ای که در میانه‌ی دریاچه است، گرمابه‌ای تاریخی و دو برج آجری دیده‌بانی. از صُفه‌ها (سکوها) و محوطه‌سازی باغ هم باید یاد کرد. بازمانده‌ای از کاخ تاریخی باغ نیز در شمال آن شناسایی شده، هرچند اکنون چندان نشانی از شُکوه و سازه‌ی آن به‌جا نمانده است. این سازه اندکی بیش از یک کیلومتر از باغ دور است و ساخت‌مایه (:مصالح) آن از سنگ و آجر است. چه‌بسا این کاخ که اقامت‌گاه شاه‌عباس صفوی بوده است، سازه‌ای شاهانه و زیبا، هم‌چون دیگر سازه‌های دوره‌ی صفوی، به‌شمار می‌رفته است. در کاخ و پیرامون کاخ سفال‌های لعاب‌دار به‌دست آمده که خود گویای آرایه‌های این کاخِ از دست رفته است. جاده‌ای سنگفرش کاخ را به باغ پیوند می‌داده است.
در بخش باختری باغ عباس‌آباد گرمابه‌ای تاریخی و گنبدی‌شکل دیده می‌شود. این گرمابه نیز دارای آرایه‌های تزیینی بوده است. هم‌چنین دو برج باغ بازمانده از دوره‌ی صفویه با بلندای 14 متری در آنجا دیده‌ور است. این دو برج تنها برای نگاهبانی از کاخ و باغ نبوده و کاربرد مهندسی و ستون نگهداری از دیوارهای باغ را هم داشته است.
دریاچه‌ی طبیعی باغ از دیگر زیبایی‌های مجموعه‌ی عباس‌آباد است. این دریاچه‌ی 10 هکتاری در مرکز خود سازه‌ای آجری دارد که شاید در زمان‌های دور سقف نیز داشته است. آنچه شگفت‌آور است این است که در هیچ جای این سازه پله‌ای دیده نمی‌شود و از این‌رو به‌درستی پیدا نیست که در زمان آبادانی چه کاربردی داشته است.
جای پخش آب باغ، گلباغ نامیده می‌شود. از آنجا آب در سراسر باغ جاری می‌شد و از تنبوشه‌ها، یا لوله‌های سفالی، به گردش خود ادامه می‌داد و به محوطه و حوض باغ می‌رسید و نوایی خوش و آرام‌بخش پدید می‌آورد. گلباغ گستره‌ای 3500 متری است.
آسیابی آبی نیز در این مجموعه‌ی تاریخی دیده می‌شود که پنج کیلومتر از جنوب باغ دورتر است. جاده‌ی سنگفرشی بیرون باغ راه دسترسی به این آسیاب را هموار می‌سازد. این آسیاب را برای بهره‌برداری بیشتر از آب مورد نیاز باغ ساخته‌اند.
باغ عباس‌آباد را معماران (:مهرازان) صفوی بر روی تپه ساخته‌اند و با ساخت پلکان‌ها ورود به باغ و سازه‌های آن را آسان کرده‌اند. اما این باغ برای گردش و دیدن مردم نبوده و همان‌گونه که پیش‌تر اشاره کردیم، جایی برای آسودن شاه صفوی هنگام سفرهایش به مازندران بوده است. این نیز گفتنی است که باغ صفوی عباس‌آباد در فروردین‌ماه 1346 خورشیدی، در شمار آثار ملی ایران ثبت شده است.
دریاچه‌ی خشک شده‌ی باغ عباس‌آباد، سال 1396 خورشیدی
* یاری‌نامه: تارنماهای ویکی‌پدیا؛ دانش‌نامه‌ی شهری ایران و کجارو.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر