۱۰ دی ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی گنبد کلایی؛ کم‌شناخته و دیریاب
گستره‌ی کنونی استان کرمانشاه در دوره‌ی شهریاری ساسانیان یکی از پهنه‌های مهم ایران بوده است. از فراوانی یادمانهای ساسانی در این استان می‌توان به‌درستی این سخن پی بُرد. یک نمونه‌ی آن که آوازه‌ای جهانی دارد، تاق‌بستان است. از سوی دیگر نزدیکی کرمانشاه به مرکز شاهنشاهی ساسانیان، شهر تیسفون، و جایگاه راهبردی این شهر، بر اهمیت باستانی کرمانشاه می‌افزود. پس شگفت نیست اگر نشانه‌های چهارتاقی در کرمانشاه پُرشمار باشد. یکی از آن سازه‌ها «چهارتاقی گنبد کلایی» در شهرستان دالاهو است.
۹ دی ۱۴۰۱
بنیاد یا حزب مردم؟ شفافیت یا تقلب؟ - شاهین نجفی
۸ دی ۱۴۰۱
هومر آبرامیان و مانی - بادا که پیران، بُرنایان را به خاک نسپارند!
۷ دی ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی نویس؛ بر دامنه‌ی دشت بُرزو
از «چهارتاقی نویس» و شُکوه دیرینه‌ی آن اکنون سازه‌ای به‌جا مانده است که تنها طرحی از زیبایی سده‌های پیشین خود را دارد. با این همه، هنوز هم می‌توان در همان طرحِ آسیب‌دیده دریافت که در زمان‌های سپری شده‌ی باستانی چه زیبایی خیره‌کننده‌ای داشته است.
۶ دی ۱۴۰۱
۵ دی ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - بارگیریِ «واژه‌نامه‌ی گویشِ بختیاریِ چهارلنگ»
پارسی‌انجمن: از روزگارانِ دور در سرزمینِ پهناورِ ایران گویشهای ایرانیِ فراوانی بوده‌اند که امروزه بسیاری از آنها از میان رفته‌اند و نشانه‌ای هم از آنها بر جای نمانده است. امروزه نیز، با شتابِ دگرگونیها، گویشهای ایرانیِ فراوانی در آستانه‌ی نابودی‌اند.
۳ دی ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی‌های خرم‌بید؛ نمادی از دیرینگی هزاره‌ها
شهر استخر، در پنج کیلومتری شمال تخت جمشید، خاستگاه شهریاران ساسانی است. این شهر، تنها زمان کوتاهی پایتخت ساسانیان بود، اما همواره جایی مهم و با ارزش در روزگاران باستانی شناخته می‌شد، و درخشندگی و اهمیت فراوان داشت. آتشکده‌ها و چهارتاقی‌هایی (چهارطاقی) که از دوره‌ی باستانی ایران در فارس و استخر به‌جا مانده است نشان از جایگاه بلند این بخش از سرزمین‌مان در دوره‌ی ساسانیان دارد.
۱ دی ۱۴۰۱
هومر آبرامیان و مانی - کدام ایرانیان یاریگر ضحاک بودند، و هستند؟
پیام شاهدخت نور پهلوی به مناسبت نخستین یلدای انقلاب ملی ایران - یونیکانیوز
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی گیلان‌کشه؛ در دامنه‌ی قافلان‌کوه
گیلان‌کشه از روستاهای شهرستان طارم در استان زنجان، برخوردار از زیست‌بومی بارآور است و از این‌رو در هر فصلی فرآورده‌های گوناگونی ارمغان کشاورزان و باغدارانش می‌کند. افزون بر آن، نشانه‌های تاریخی و یادمانی نیز در آن‌جا فراوان است. نمونه‌ای از آن سازه‌های کهن «چهارتاقی گیلان‌کشه» است.
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی جره، یادگار مِهرنِرسه
کازرون در روزگار شهریاری ساسانیان شهری مهم شناخته می‌شد. هنوز هم سازه‌های بازمانده‌ی ساسانی در کازرون فراوان و نمایان است. اما کازرون کنونی بر روی کازرون کهنی ساخته شد که در پی یورش‌های اقوام مهاجم ویران شده بود. یکی از نشانه‌های ساسانی کازرون کهن «چهارتاقی جره» است که شکوه و زیبایی خود را از دست نداده است، هرچند اندکی از گنبد فرازین آن فروریخته است.
۲۹ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - بازدید از منطقه سیوند استان فارس
۲۸ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی الزین طارم؛ شُکوه سادگی
طارم، در استان زنجان، برخوردار از چهارتاقی‌های پُرشماری است. از این دید شهرستان طارم اهمیتی ویژه دارد و همواره جایی دل‌خواه برای باستان‌شناسان و پژوهشگران مهرازی (:معماری) ایران بوده است تا آگاهی‌های خود را درباره‌ی این سازه‌های آیینی و باارزش ایران افزونی بخشند. چهارتاقی‌های الزین، پیرچم، ماه‌نشان و گیلوان، شماری از این سازه‌ها در طارم است.
زیست بوم ایران - با آبگیری سد چم‌شیر، ویرانی دیگر برای زیست بوم ایران در راه است!
پیگیری کنشگران و کارشناسان زیست‌بوم برای جلوگیری از آبگیری سد چم‌شیر کهگیلویه و بویر احمد و آگاهی‌بخشی از تاثیر ویران‌گر آن بر زیست‌بوم، به‌ویژه در استان خوزستان، بی‌نتیجه ماند و گفته می‌شود برای آبگیری این سد تاییدیه صادر شده است.
۲۷ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی چارقاپی؛ نشانی از دوره خسروپرویز ساسانی
در باختر ایران شمار بسیاری از سازه‌های چهارتاقی را می‌توان یافت. یک نمونه از آنها در شهر قصرشیرین است که از جنگ هشت‌ساله و زمین‌لرزه ها، آسیب‌های بسیاری دید. ولی هنوز هم نمای باشکوه و آیینی خود را از دست نداده است. این چهارتاقی را بومی‌ها به نام «چارقاپی» می‌شناسند.
۲۶ آذر ۱۴۰۱
۲۵ آذر ۱۴۰۱
۲۴ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی کوشک با رازی نهفته در آن
در سال 2500 شاهنشاهی (81 سال پیش)، مردم نطنز با راز ناگشوده‌ای روبه‌رو شدند که شگفتی آنها را برانگیخت. در خانه‌ای با دوری اندکی از «چهارتاقی کوشک» در شهر نطنز، چاهی برای بهره‌برداری از آب زیرزمین کنده شد. چاه کَن دریافت که این چاه به راهی زیرزمینی می‌رسد. کوشش او و دیگران برای یافتن پایان راه به جایی نرسید.
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی سیاه‌گل؛ فروزان تا دوره صفویان
یکی از کم‌مانندترین چهارتاقی‌های بازمانده از روزگار ساسانی، در استان ایلام جای دارد. این چهارتاقی (آتشکده) از زمان ساسانیان تا دوره‌ی صفویه روشن بود و در سده‌ی یازدهم مهی (:قمری) آتش سپند آن خاموش شد. این چهارتاقی که «سیاه‌گل» نام دارد، در پژوهش‌های باستان‌شناسی دارای ارزش فراوانی است.
۲۲ آذر ۱۴۰۱
زیست بوم ایران - ویرانی دیگر با آبگیری سد چم‌شیر
آبگیری سد چم‌شیر و پیامدهای زیستی‌بومی آن نگران کننده است. پیامدی که دامن‌گیر هندیجان، ماهشهر، شادگان در خوزستان می‌شود.
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی کرمجگان؛ سازه‌ای دوهزارساله
در سراسر ایران سازه‌های چهارتاقی پراکنده‌اند و هر کدام گواه تمدن دیرینه‌ی این سرزمین دانسته می‌شوند. این چهارتاقی‌ها با نمای ساده اما دل‌انگیز خود، هم کارکرد آیینی داشته‌اند و هم سازه‌هایی برای دیده‌بانی بوده‌اند. مهرازی (:معماری) آنها از ارزش فراوان برخوردار است، به‌ویژه آن‌که بسیاری از آنها بر پایه‌ی دانش اخترشناسی ساخته شده‌اند و کاربردی از این دست نیز داشته‌اند. یکی از سازه‌های چهارتاقی ایران که هنوز هم پابرجاست، در کهک، در استان قم، جای دارد و به آن «چهارتاقی کرمجگان» می‌گویند.
۲۱ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی گهواره‌دید؛ جایی برای دیده‌بانان سده‌های دور
شهر شیراز سرشار از دیدنی‌های تاریخی و آثار یادمانی روزگاران گذشته است. این شهر را با تاریخ پرشکوهش و زیبایی‌های دل‌فریب طبیعت آن می‌شناسیم. در میان یادمانهای تاریخی بی‌شمار استان فارس، «چهارتاقی گهواره‌دید» نیز خودنمایی می‌کند. هر چند این سازه اکنون رنگ‌وروی چندان گیرایی ندارد اما از دید مهرازی (:معماری)، درخور یادآوری و بررسی است.
۲۰ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی بازه‌هور؛ از کهن‌ترین سازه‌ی گنبدی ایران
آرتور اپهام پوپ، خاورشناسی که پژوهش‌های درازدامنی در دهه‌ی هفتاد میلادی درباره‌ی هنر و مهرازی (:معماری) ایران انجام داده بود، آسمانه‌ی (:سقف) نیم‌دایره‌ای «چهارتاقی بازه‌هور» را کهن‌ترین گنبد جهان می‌دانست. به‌درستی هم در ایران سازه‌ی چهارتاقی‌ای دیرینه‌تر از بازه‌هور خراسان سراغ نداریم. از این‌رو ارزش این اثر تاریخی بیش از آن است که در نگاه نخست به‌گمان می‌رسد.
۱۹ آذر ۱۴۰۱
هومر آبرامیان و مانی - خمینی چو بر تخت شد شهریار
تاریخ و فرهنگ ایران - چهارتاقی فروزک؛ شکوه روزگار ساسانی
فروزک باستانی که اکنون خیرآباد نامیده می‌شود، تاریخی دور و دراز را پشت سر گذاشته است. دستِ کم می‌توان تپه ده‌وه را نام بُرد که نشان از آن تاریخ دیرینه دارد. در این تپه آثاری به‌دست آمده است که پنج هزار سال پیش ساخته شده‌اند. از همین نشانه می‌توان پی به دیرینگی این بخش از سرزمین‌مان بُرد. «چارتاقی خیرآباد» در چنین جایی سایه افکنده است.
۱۷ آذر ۱۴۰۱
تاریخ و فرهنگ ایران - رازگونگی سازه‌های چهارتاقی ایران
پژوهشگران مهرازی (:معماری) ایران چهارتاقی‌ها را نه تنها یکی از مهمترین سازه‌های باستانی ایران می‌دانند بلکه از آنها به عنوان سازه‌های رازآمیز نیز یاد می‌کنند؛ از آن‌رو که با همه‌ی پژوهش‌هایی که درباره‌ی این بناهای زیبا انجام شده است هنوز به‌تمامی کارکرد چهارتاقی‌ها شناخته شده نیست و پرسش‌های کم‌وبیش بی‌پاسخی درباره‌ی آنها وجود دارد.
۱۵ آذر ۱۴۰۱
۱۳ آذر ۱۴۰۱
زیست بوم ایران - آیا زندگی دو توله‌یوز ایرانی زاده‌ی پاییز در خطر است؟
امروز 13 آذرماه برابر با چهارم دسامبر روز جهانی یوزپلنگ نام‌گذاری شده است. همزمان با این روز جهانی پیداشدن دو توله‌یوز تازه زاده‌شده در پارک ملی توران خبرساز شد. زاده‌شدن این توله‌یوزها اگرچه خبری شادی‌آور است اما از آن‌روی که آنها در فصلی غیر از فصل زادآوری یوزها (بهار) زاده شده‌اند و از سویی از طبیعت و ماد خود جدا شده‌اند و به‌گمانی دیگر نمی‌توانند به طبیعت بازگردند، نگرانی‌هایی را در پی دارد.
۱۲ آذر ۱۴۰۱
نقش برجسته پادشاهان ساسانی در طاق بستان - گزارشی از علی آقاجانزاده
زیست بوم ایران - زاده‌شدن دو توله‌یوز ایرانی در پارک ملی توران استان سمنان
دو توله یوز ایرانی دور از انتظار، در پاییز سرد پارک ملی توران در سمنان زاده شدند.
