از شناخته‌ترین دانشمندان باخترزمین که به پژوهش‌های بسیار درباره‌ی زبان پهلوی و دین زرتشتی پرداخت، ساموئل نیبرگ است. دامنه‌ی پژوهش‌های او بسیار گسترده بود و بررسی و پژوهش درباره‌ی دین‌های باستانی ایران، یکی از آن زمینه‌های پژوهشی‌ای بود که نیبرگ تا پایان زندگی بدان پرداخت.
ساموئل نیبرگ، ایران‌شناس سوئدی (1889- 1974 م.)، از نام‌آورترین دانشمندانی است که به کندوکاو در زبان پهلوی و دین‌های ایران باستان پرداخته است. او آنچه را درباره‌ی زبان پهلوی آموخته بود در کتابی دوجلدی به نام «دستورنامه‌ی پهلوی» نوشت. این کتاب راهنمای همه‌ی دانشجویان و کسانی است که بخواهند آن زبان باستانی را بیاموزند. او در جلد نخست متن‌هایی مانند: یادگار زریران، کارنامه‌ی اردشیر بابکان، بخش‌هایی از دینکرد، اندرزنامه‌ی پوریوتکیشان، سنگ‌نبشته‌های ایرانی و نمونه‌هایی دیگر را آورده و جلد دوم را با نام «طرحی از دستور زبان پهلوی» انتشار داده است.
هنریک ساموئل نیبرگ در 28 دسامبر 1889 زاده شد. تا سیزده‌سالگی آموزش او را پدرش بردوش داشت و سموئل را با زبان‌های لاتین و آلمانی آشنا کرد. او در کتابخانه‌ی پُربار پدرش سفرنامه‌ی سون هدین، جغرافی‌دان و جهانگرد سوئدی، را که به نام «گذر از خراسان و ترکستان» انتشار یافته بود، پیدا کرد و با علاقه‌ی بسیار خواند. از آن زمان بود که دل‌بستگی به خاورزمین در نهاد او شکل گرفت.
نیبرگ در سال 1908 در دانشگاه اوپسالا سوئد دانش‌اندوزی را آغاز کرد و زبان‌های خاوری و کلاسیک را آموخت. او از چنان توانایی (:استعداد) سرشار و کم‌مانندی در زبان‌آموزی برخوردار بود که توانست زبان‌های آرامی، سُریانی، تُرکی، فارسی، سانسکریت و حتا حبشی و چند زبان کهن دیگر را فرابگیرد. نیبرگ پس از چندین سال درس و زبان‌آموزی به پژوهش درباره‌ی زبان عربی و اندیشه‌های ابن عربی، فیلسوف آندلسی، پرداخت و پژوهش‌هایی در زمینه‌ی اسلام‌شناسی انجام داد.
نیبرگ از سال 1923 میلادی با شور و دل‌بستگی‌ای بی‌پایان رو به پژوهش‌های زبان پهلوی آورد و از آن زمان تا پایان زندگی، این زبان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی او شد. نیبرگ هنگام تدریس در دانشگاه اوپسالا نگرشی ویژه به دین زرتشتی داشت و در این زمینه نه‌تنها پژوهش‌های بسیاری انجام داد بلکه شاگردانی نیز تربیت کرد، همانند گئوویدن گرن، زبان‌شناس و ایران‌شناس سوئدی (درگذشته‌ی 1996 میلادی) که سرانجام جانشین نیبرگ نیز شد.
کار برجسته‌ی ساموئل نیبرگ بیش‌تر پژوهش در زبان پهلوی و نوشته‌های باستانی ایران، به‌ویژه دین زرتشتی بود. نیبرگ به ریشه‌شناسی واژه‌ها و بررسی متن‌های فلسفی پهلوی دل‌بستگی داشت. در سال 1937 میلادی کتابی به زبان سوئدی از او درباره‌ی دین‌های باستانی ایران چاپ شد و نام او را پُرآوازه‌تر ساخت. گفتنی است که ساموئل نیبرگ هشت‌بار به ایران سفر کرد و کارهای علمی و پژوهشی‌اش را در ایران پی گرفت. او در فوریه سال 1974 میلادی (بهمن‌ماه 1352 خورشیدی) درگذشت.
چند کتاب از آثار نیبرگ به زبان فارسی برگردان شده است؛ مانند: «دستورنامه‌ی پهلوی» در دوجلد (انتشارات اساطیر، 1381- با پیشگفتاری از کتایون مزداپور). مزداپور در پیشگفتار چاپ دستورنامه‌ی پهلوی در ایران و ارزش بی‌مانند کار نیبرگ در این کتاب، می‌نویسد: «نیبرگ یکی از متبحرترین دانشمندانی است که به پژوهش و کندوکاو در زبان پهلوی پرداخته و حاصل تجربه و کار خود را به صورت راهنمای آموختن در دسترس همگان قرار داده است. پس از انتشار این درس‌نامه هیچ دانشجو و پژوهنده‌ی زبان پهلوی از خواندن و آموختن و بهره‌گرفتن از آن بی‌نیاز نیست».
«دین‌های ایران باستان» از دیگر آثار نیبرگ است که به زبان فارسی برگردان شده است (برگردان سیف‌الدین نجم‌آبادی- نشر مرکز ایرانی مطالعه‌ی فرهنگ‌ها، 1359). این کتاب هشت‌بخشی است. برخی فصل‌های آن این‌گونه عنوان گرفته‌اند: زردشت در تاریخ، دین اجتماعی ایران باستان، کارکرد زردشت: یزدان‌شناسی و جهان پسین، زمان ساسانیان: مجموعه‌ی اوستا.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر