میراث فرهنگی ایران سال‌ها است دست‌خوش نگاه‌های سلیقه‌ای و غیر قانونی بخشی از نهادها و سازمان‌های نا مرتبط با سازمان میراث فرهنگی شده است. نگاه‌هایی که گویا در پس آن هیچ دلبستگی‌ای به تاریخ و فرهنگ دیرپای این مرز و بوم وجود ندارد و شاید خواب ویرانی این تاریخ را در سر می‌پروراند.
تپه باستانی گز که در چند سال گذشته با هر کاوشی بخشی از دیرینگی و تاریخ خود را به رخ می‌کشد چند زمانی است که به بهانه‌ی گسترش بقعه‌ی امامزاده شاه‌نعمت‌الله با کابوس ویرانی دست و پنجه نرم می‌کند. اما این‌بار گویی میراث فرهنگی این متطقه هم با ویران‌گران هم داستان شده است و همین نگرانی دوستداران میراث فرهنگی و مردم این منطقه را در پی داشته است.
شهر تاریخی «گز برخوار» در فاصله‌ی 10 کیلومتری شمال اصفهان و در نزدیکی شاهین شهر و میمه جای دارد. در پی کاوش‌هایی (:حفاری‌هایی) که در سال 1391 خورشیدی، پیرامون محوطه‌ی امامزاده شاه نعمت‌الله که روی این تپه قار گرفته است انجام شد، آثار تاریخی‌ای از این منطقه به دست آمد که از باستانی بودن این گستره خبر می‌داد.
تپه‌ی باستانی گز که به گویش بومی از آن با نام «کپه نُما» یا تپه نماز، هم یاد می‌شود در سال 1385 خورشیدی، در فهرست آثار تاریخی ایران، به شماره 16004 به ثبت رسیده است. از این تپه آثار زیادی به دست آمده و برخی از آن‌ها برای بازدید همگانی به نمایش گذاشته شده است. آثار به دست آمده از این گستره شامل گور خمره‌ی اشکانی، دو گلاب‌پاش ساسانی و شماری خشت‌های اشکانی و سفالینه، گورهای پیش از اسلام و سرداب است. شماری از این آثار همچون گلاب‌پاش‌های شیشه‌ای به اداره‌ی اوقاف واگذار شد و به مالکیت این اداره درآمد.
پس از گزارش دکتر محسن جاوری، باستان‌شناس و پژوهشگر میراث فرهنگی در سال 1384 و نخستین کاوش‌هایی که در سال 1391 خورشیدی رخ داد، افزون بر نخستین خمره، سردابه‌ها و ظرف‌های شیشه‌ای که در سال‌های 1384 و دومین خمره در سال 1386 پیدا شد یک خمره‌ی دیگر به دست آمد. همچنین در سال 1393 خمره، آثار خشتی اشکانی، تکه‌های شیشه و سفال سده‌ی نخست میلادی در این تپه یافت شد. دکتر جاوری در پی همین یافته‌ها از این تپه بازدید کرد و با تایید تاریخی بودن این گستره پیگر ثبت آن شد. با پیدا شدن گور و سردابه‌ها روشن شد که این آثار از روزگار پیش از اسلام بر جای مانده است.
پس از آن و در کاوش‌های سال 1393 خورشیدی که به سرپرستی دکتر عباسعلی احمدی انجام شد سه خمره‌ی دیگر و دو گلاب پاش شیشه‌ای ساسانی به دست آمد.
از سال 1384 خورشیدی تا کنون هیات امنای امامزاده پیگیر ویران کردن این تپه و ساخت و ساز غیر مجاز بر روی تپه برای گسترش بقعه‌ی شاه نعمت‌اله بوده که با مخالفت میراث فرهنگی روبه‌رو شده است ولی به گونه‌ای ناگهانی در سال 1397 و دو ماه پس از رونمایی از یکی از خمره‌های به دست آمده از تپه گز، از سوی فریدون الهیاری مدیرکل میراث‌فرهنگی استان اصفهان که دانشکده‌ی باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان آن را مرمت کرده بود، پروانه (:مجوز) ویران کردن تپه و ساخت و ساز از سوی میراث فرهنگی اصفهان صادر شد.
این در حالی است که پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی تهران، در سال 1392 خورشیدی، در نامه‌ای به قائم مقام رییس سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان عنوان کرده است که «هر گونه دخل و تصرف در عرصه و حریم اثر تپه تاریخی گز، که موجب وارد نمودن تخریب به عرصه اثر و تحت الشعاع، و محدود نمودن حریم و از بین رفتن حریم منظری اثر گردد ممنوع است و متخلفین مورد پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.»
صدور پروانه‌ی ویرانی این تپه با واکنش انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهر گز و باستان‌شناسان استان اصفهان روبه‌رو شد. دکتر جعفری زند در واکنش به این تصمیم گفت: تپه گز یکی از با اهمیت‌ترین تپه‌ها در منطقه به شمار می‌رود چرا که برپایه‌ی بررسی‌های هفت سال پیش آثاری از دوران اشکانی در آن وجود دارد.
این باستان‌شناس با اشاره به این موضوع که اوقاف به آثار تاریخی اهمیت نمی‌دهد، افزود: اگر توسعه‌ای که در حریم و عرصه این تپه در حال انجام است با پروانه‌ی توسعه گردشگری باشد یک به گونه‌ای دور زدن قانون است و باید در این زمینه سخت‌گیری بیشتری صورت گیرد. همان‌گونه که در امامزاده یحیی شهر زواره نیز اوقاف برنامه‌ی توسعه را اجرایی کرد، در تپه گز نیز چنین رخدادی در حال روی دادن است که باید این اداره را توجیه کرد و به بررسی چهارچوب این پروانه که چه بوده و قرار است چه چیزی انجام شود، پرداخت.
جعفری زند با پافشاری بر اینکه، تپه گز حرف‌های زیادی از روزگار اشکانیان برای گفتن دارد گفت: در استان اصفهان چنین تپه‌ای با این پیشینه‌ی تاریخی کمتردیده می‌شود.
همچنین دکتر جاوری باستان‌شناس و هموند (:عضو) هیات علمی دانشگاه کاشان پس از انتشار خبر دستور ویرانی تپه گز از سوی میراث فرهنگی یادآوری کرد که بقعه دقیقا بالای (:راس) تپه‌ی تاریخی گز جای گرفته و بر پایه‌ی قانون میراث فرهنگی کشور، هر گونه ساخت و ساز نامرتبط با محوطه‌های باستانی و ممنوع است.
هم اکنون پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی تهران، دستور توقف عملیات ساخت و ساز بر روی تپه را به میراث فرهنگی اصفهان داده است، ولی با این وجود این دستور، هیات امنای بقعه در حال ساخت و ساز بر روی تپه‌ی اشکانی گز برخوار است.
خبرنگار امرداد: سپینود جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر