بازگرداندن سه جزیره‌ی ایرانی در خلیج پارس به میهن

49 سال پیش در چنین روزی، 09 آذر سال 2530 شاهنشاهی (1971 میلادی) ناوگان دریایی و هوایی ایران جزایر ایرانی بوموسا، تُنب بزرگ، و تُنب کوچک را به گستره‌ی کشور بازگردانید. در این رویداد تنها در یک جزیره مقاومت انجام گرفته بود.

روزی که یزد به چنگ تازیان وحشی افتاد

1378 سال پیش در چنین روزی، 09 آذر سال 1201 شاهنشاهی (642 میلادی)، شهر یزد به چنگ تازیان افتاد. نیروهای جنگنده‌ی تازیان پیش از این به اصفهان دست‌اندازی کرده بودند.

هوشمندی اسپهبد بهرام چوبین در نبرد بلخ

1432 سال پیش در چنین روزی، 07 آذر سال 1147 شاهنشاهی (588 میلادی)، ارتش ایران با فرماندهی سپهبد بهرام چوبین، نابغه رزم، در جنگ با خاقان «شابه Shabeh» در بلخ از جنگ‌افزار تازه‌ای با سوخت نفت خام بهره گرفت.

گلوبالیسم در برابر ناسیونالیسم - گزارشی گمان شکن از خسرو فروهر

 

فروغی در ظلمات (بخش نخست) - دکتر علی میرفطروس

 به مناسبت سالگردِ خاموشیِ محمدعلی فروغی

به یادِ دوستِ فرزانه ام:منوچهر فرهنگی

* فروغی برجسته ترین شخصیّت فرهنگی – سیاسیِ ایران بعد از جنبش مشروطیّت و نمایندۀ ممتازِ معماری فرهنگی و مهندسی اجتماعی درتاریخ اندیشه و سیاستِ ایرانِ معاصر بود.

* فروغی با دو بالِ عقلانیّت و اعتدال (واقع گرائی) کوشید تا جامعۀ پُر آشوب ایران را به سامان وُ ثبات برساند. آن عقلانیّت و اعتدال سیاسی  وجه دیگری نیز داشت و آن، پرهیز فروغی از «عوام گرائی» (پوپولیسم) بود.

* به جرأت می توان گفت که هیچ دولتمردی درتاریخ معاصر ایران آنهمه به شاهنامۀ فردوسی عنایت نکرده مگر محمدعلی فروغی.

***

تاریخ ایران و جهان - نبرد پایانی اردشیر بابکان

1780 سال پیش در چنین روزی، در 05 آذر سال 799 شاهنشاهی (240 میلادی)، واپسین جنگ اردشیر بابکان، با رومیان، با پیروزی ایران، به پایان رسید.

ایران تنهای من - دستور ساخت‌وساز در بافت تاریخی همدان

آثار تاریخی همدان از انگشت‌شمار شهرهایی است که از آن به نام یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان یاد می‌شود. این شهر پایتخت پادشاهان ماد بوده و در دوران‌های هخامنشی و اشکانی پایتخت تابستانی آنان نیز بوده‌ است.

ساخت شهر باستانی بیشاپور به فرمان شاهپور یکم

1754 سال پیش در چنین روزی، 04 آذر سال 825 شاهنشاهی (266 میلادی)، کار ساخت شهر بیشاپور به فرمان شاهپور یکم پادشاه ساسانی، در سرزمین کازرون، به پایان رسید.

جنبش بابک خُرّم دین به پایان نرسیده است!

1178 سال پیش، در آذرماهِ سال 1401 شاهنشاهی (842 میلادی)، هواداران «بابک خُرّم دین» و پیروان او در آذربایجان، اصفهان، فارس، و کرمان بر ضد حکومت خلیفه عباسی دست به یک خیزش گسترده زدند که به نوشته تاریخ‌نگاران، در بیدار کردن ایرانیان کارساز بوده است.

آنچه اینروزها باید بدانید چیست؟ - گزارشی گمان شکن از خسروفروهر

 

سامانیان، دودمانی که زبان پارسی را جانی دوباره بخشیدند

1146 سال پیش در چنین روزی، 30 آبان سال 1433 شاهنشاهی (874 میلادی)، سامانیان به فرمانروایی رسیدند. سامانیان به زبان و ادبیات پارسی، فرهنگ ایرانی، و گسترش دانش جانی دوباره بخشیدند و در این راه از هیچ کوششی باز نایستادند.

بارگیری «فرهنگ واژه‌های اوستا»ی کانگا، گردانشِ بهرامی، در چهار پوشینه

فریدون جنیدی (از پیشگفتارِ فرهنگ):  در «دینکرت» یکی از نامه‌ها که به دبیره پهلوی برجای مانده است و گزیده‎ای از اوستای باستان است، پرسش‎های فراوان است که پرسنده از دانا می‎پرسد و یکی از آن نوشته‎ها چنین است که: چرا دین (اوستا، نمازهای دینی) را به آوازی ناآشنا و نهفته اوستا نام گوییم!

تاریخ ایران و جهان - اعلان جنگ قباد ساسانی در پی پیمان‌شکنی فرمانروای روم شرقی

1518 سال پیش در چنین روزی، 29 آبان سال 1061 شاهنشاهی (502 میلادی)، دولت ایران در زمان پادشاهی قباد ساسانی، در پی پیمان‌شکنی روم شرقی (قسطنطنیه) اعلان جنگ داد.

نادیده گرفتن سازه و محوطه‌های تاریخی ری

چطور می‌شود هزینه‌های میلیاردی برای مرمت خانه‌ای قدیمی در تهران اختصاص می‌یابد تا یک “خانه فرهنگ” ایجاد شود، اما خانه‌های تاریخی در ری باستان از بین می‌روند و هیچ توجهی به محوطه‌های باستانی و نفیس آن نمی‌شود و عظمت، قدمت و شان‌شان نادیده گرفته‌ می‌شود! مگر ری متعلق به تهران نیست؟

دژ ساسانی تَنگِ خمار فسا، شگفت‌اَنگیز، ولی ویرانه

ویرانه‌های دژِ بسیار ارزشمند و شگفت‌اَنگیز نامدار به «تَنگِ خُمار» در شهرستان فَسا بر فراز کوه، همچون نگینی رَخشنده خودنمایی می‌کند. هرچند که، یادگار ساسانیان رها و نابود شده، ولی از بلندای کوه هنوز هم می‌توان صدای تاریخ را شنید.

همایش ویژه برای یادبود رستاخیز آبان ۹۸

آغاز پادشاهی بهرام گور

1600 سال پیش در چنین روزی، 27 آبان سال 979 شاهنشاهی (420 میلادی)، بهرام پسر کوچکتر یزدگرد یکم پادشاه ساسانی، در پی کشته شدن پدر، خود را بهرام پنجم پادشاه ایران خواند.

پیدا شدن دو تابوت سفالی در جوبجی رامهرمز

در تازه‌ترین فصل کاوش‌ در گستره‌ی تاریخی جوبجی رامهرمز، دو تابوت سفالی  در این گستره پیدا شد. این تابوت‌ها برای پژوهش‌های آغازین و حفاظت‌های بایسته به پایگاه میراث جهانی هفت‌تپه سپرده شدند.

گندی‌شاپور، نخستین شهر دانشگاهی جهان

مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری گندی‌شاپور و ایوان کرخه با اشاره به آنکه تاکنون تنها ۴۰۰ متر از گستره‌ی بیش از ۲۰۰۰ هکتاری گندی‌شاپورکاوش شده است، گفت: نخستین شهر دانشگاهی جهان پس از ۱۸ سده دوباره به جرگه‌ی شهرها پیوست. 

نوآوریهای ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی

پارسی انجمن: استاد جلال متینی در این جستار نوآوریهای بیرونی در ساختِ واژه‌های دانشیِ پارسی را برمی‌نمایند و نیز می‌افزایند که این نوآوریها با بیرونی و پورسینا و دیگر دانشمندانِ ایرانیِ‌ پس از اسلام آغاز نشده‌اند و بی‌گمان ریشه در زبانِ پارسی به روزگارِ هخامنشیان (پارسه/ پارسیِ باستان) و ساسانیان (پارسیگ/ پهلوی) دارند.

پایه‌گذاری فرمانروایی غزنویان

1032 سال پیش در چنین روزی، 24 آبان سال 1547 شاهنشاهی (988 میلادی)، سالروز پایه‌گذاری فرمانروایی غزنویان است که بیشتر فرمانروایان ایران خاوری بودند.

سد بستان‌خانی دوران هخامنشی

ثبت جهانی سد بستان‌خانی ‌به عنوان سازه‌ای آبی که روشن می‌کند شهرنشینی در ایران باستان و در دوران هخامنشی بسیار فراگیر بوده است، همچنان درگیر اما و اگرها و چالش شایدها و بایدها است. این سازه باستانی نشان می‌دهد ایرانیان در جهان کهن در بخش‌های گوناگون مهندسی، در ساخت کاریز (:قنات) پیشگام ‌بوده‌اند.

بارگیریِ «برخی جای‌نامها و ریشه‌های تاریخیِ آنها در آذربایگان» - استاد مینورسکی

پارسی‌انجمن: استاد مینورسکی در این جُستار به لشکرکشی رومیان و بیزانسیان به استانِ آذربایگان می‌پردازد و در این میان بر برخی از جای‌نامهای آذربایگان و ریشه‌ی آنها پرتو می‌افکند.

تاریخ ایران و جهان - ساخت آبراه سوئز، شاهکار داریوش بزرگ

2538 سال پیش در چنین روزی، 19 آبان سال 41 شاهنشاهی  (518 پیش از میلاد)، کار ساختن آبراه میان دریای سرخ و رودنیل برای گذر کشتی‌های ایران از خلیج پارس به مدیترانه به پایان رسید. آبراهی که رود نیل را به دریای سرخ پیوند می‌دهد به کانال سوئز نامور است.

«پارسی» بنویسیم یا «فارسی»

یکی از ویژگی‌های زبان فارسی دگرگونی آوایی واژگان آن است. در گذر بیش از هزارساله‌ای که زبان کنونی ما داشته است برخی از واژگان صورت نخستین خود را از دست داده‌اند و اکنون به گونه‌ای دیگر خوانده و نوشته می‌شوند؛ یا آن که صورت پیشین واژه، در کنار دگرگونی آوایی کنونی آن، هر دو به کار برده می‌شود.

سدهای هخامنشی هوشمندانه و با برنامه‌ریزی علمی ساخته شده‌اند

هخامنشیان کار‌های زیربنایی در قلمروهای تخت فرمانروایی خود انجام دادند که تاکنون پا برجای مانده‌اند؛ از شمار این طرح‌ها باید به مجموعه‌ای از سدها و شبکه‌های آبرسانی، همچون «سد بستانخانی دیدگان» در استان فارس اشاره کرد. پژوهش‌های جدید از شگفتی‌های تازه معماری آن پرده برداشته است.

تاریخ ایران و جهان - روزی که گستره امپراتوری روم در آسیا از آنِ ایران شد

2073 سال پیش در چنین روزی، 17 آبان سال 506 شاهنشاهی (53 پیش از میلاد)، پس از پیروزی درخشان ایران در زمان ارد اشکانی، همه‌ی گستره امپراتوری روم در آسیا به تصرف ایران درآمد.

تاریخ ایران و جهان - ایران‌ تنها ابرقدرت جهان باستان

1760 سال پیش در چنین روزی، 16 آبان 819 شاهنشاهی (260 میلادی)، روزی درخشان در تاریخ ایران به‌شمار می‌رود. ایران بار دیگر ابرقدرت جهان شد و والرین، امپراتور روم، در برابر شاهپور یکم به زانو درآمد.

احتمال خروج چغازنبیل از فهرست آثار تاریخی جهانی

آغاز به ساخت یک کارخانه قند در حریم درجه یک سازه‌ی تاریخی ثبت جهانی چغازنبیل، تلخی را به کام دوستداران و مسوولان میراث فرهنگی نشانده است.

دست‌یازی به حریم میراث جهانی چغازنبیل با شعار اشتغال‌زایی

داستان دست‌‌یازی به حریم درجه‌ی یک و دو میراث جهانی چغازنبیل به بهانه و با شعار «اشتغال‌زایی و تولید ملی!» بیشتر به ریشخندی می‌ماند که با منافع ملی و هویت تاریخی این سرزمین سازگار نیست. اکنون گفته‌های مسوولان از جایگیری (:استقرار) گارد ویژه برای نگاه‌داری از عرصه و حریم این یادگار نیاکانی و میراث جهانی خبر می‌دهد.

روزی که هرات از مام میهن جدا شد

164 سال پیش در چنین روزی، 13 آبان 2415 شاهنشاهی (1856 میلادی)، دولت اهریمن انگلیس به دنبال اعلان جنگ به ایران، از هند نیروی نظامی و کشتی توپدار به ایران فرستاد و هرات را از ایران جدا کرد.

ویرانی ایران دنباله دارد - ساخت کارخانه‌ی قند در حریم درجه‌ی یک و دو زیگورات چغازنبیل

خبر ساخت کارخانه‌ی قند در حریم درجه‌ی یک و دو زیگورات چغازنبیل در روزهای گذشته نگرانی دوست‌داران این میراث جهانی را در پی داشته است.

روزی که شهر تاریخی قزوین بنیاد شد

1775 سال پیش درچنین روزی، 12 آبان سال 804 شاهنشاهی (245 میلادی)، شهر قزوین به فرمان شاهپور یکم پادشاه ساسانی ایران بنیاد شد.