چطور می‌شود هزینه‌های میلیاردی برای مرمت خانه‌ای قدیمی در تهران اختصاص می‌یابد تا یک “خانه فرهنگ” ایجاد شود، اما خانه‌های تاریخی در ری باستان از بین می‌روند و هیچ توجهی به محوطه‌های باستانی و نفیس آن نمی‌شود و عظمت، قدمت و شان‌شان نادیده گرفته می‌شود! مگر ری متعلق به تهران نیست؟
به گزارش خبرگزاری ایسنا، این اعتراض را احمد ابوحمزه، ری‌شناس و استاد دانشگاه، نسبت به بی‌توجهی‌هایی که درباره ری باستان رخ داده بازگو می‌کند. او در گذر این سال‌ها پیوسته درخواست‌هایی برای برپایی «مرکز ری‌شناسی»، «کتابخانه تخصصی» با موضوع شناخت ری، «انجمن ری‌شناسی» و «خانه‌ی ری» داشته است تا شاید بتوان بخشی از تاریخ ری باستان را زنده کرد، اما به گمان می‌رسد تا کنون توجهی به این پیشنهادها نشده است.
این پژوهشگر ری باستان می‌گوید: «شهر ری از نظر تاریخی قدمت زیادی دارد و تاثیرات زیادی در تاریخ معاصر امروز حتا در حد تمدن جهانی گذاشته است. از سوی دیگر اساتید شناسای فرهنگ و تمدن، براین باورند ری تمدنی بسیار بیشتر از تهران دارد، اما مساله این است که تهران به این اندازه به ری اهمیت نمی‌دهد».
تهران همه‌ی هویت ری را خورده است
او با گفتن اینکه در 30 سال گذشته تهران همه هویت ری را خورده است، ادامه می‌دهد: «هویت باقی‌مانده از تهران در نهایت به ۱۰۰ سال پیش یعنی دوره قاجار برمی‌گردد، در حالی که در ری دست‌کم از دوره صفویه آثاری باقی مانده است، مانند چند خانه تاریخی که حتا نمونه آن‌ها در تهران نیست».
او با اشاره به مرمت خانه‌های تاریخی در تهران مانند خانه مدرس، خانه سیمین و جلال، خانه مینایی که به نام موزه خیابان ولی‌عصر یا خانه اتحادیه که به نام خانه تهران مرمت و ساماندهی شده‌اند، می‌گوید: «بحث این نیست که برای فرهنگ تهران کار نشود، بلکه بهترین کار نیز در حال انجام است. معتقدم باید مشابه همان کاری که برای حدود صد خانه تاریخی در تهران برنامه‌ریزی شده است، برای ری نیز انجام شود. ری به خانه‌ای به نام “خانه ری” نیاز دارد، خانه‌ای که بتوان در آن درباره ری پژوهش کرد».
وی همچنین به بایستگی انجام کارهای دیگری برای شناساندن و به‌روز کردن ری باستان پافشاری می‌کند و می‌گوید: «ایجاد یک کتابخانه تخصصی در ارتباط با تاریخِ ری، ایجاد یک مرکز ری‌شناسی و انتخاب روزی به نام ری در طول سال هر کدام می‌توانند در این زمینه کمک زیادی باشند».
این استاد دانشگاه ایجاد انجمن ری‌شناسی را نیز کار دیگری می‌داند که می‌تواند در شناساندن و معرفی ری باستان و همچنین جلوگیری از تخریب آثار تاریخی این شهر باستانی موثر باشد.
آغاز حفاری‌های محوطه ۹هزارساله ری، روزی برای ری
ابوحمزه با اشاره به پیشنهادهایی که برای برگزیدن یک روز برای «ری» در سالنمای رسمی کشور بازگو شده، می‌گوید: «برخی افراد تاریخ‌های قمری را پیشنهاد داده‌اند، اما چیزی که هر سال بتوان به صورت ثابت برای آن برنامه‌ریزی کرد، باید مشخص باشد».
این پژوهشگر زمان آغاز حفاری تپه چشمه علی را که تمدن ری را به حدود ۹ هزار سال پیش رسانده است، زمان مناسبی برای شناساندن روز «ری» می‌داند و ادامه می‌دهد: «برخی تاریخ ورود حضرت عبدالعظیم به ری را برای نام‌گذاری روز ری مناسب می‌دانند. در حالی‌که از یک‌سو تاریخ آن دوره را دقیق نداریم و از سوی دیگر اگر آن را مشخص کنیم پس با تاریخ پیش از آن در ری باستان مانند دوره‌های تاریخی مختلف مادها و هخامنشی‌ها چه کنیم؟ این در حالی است که اکنون جایی قدیمی‌تر از حفاری در محوطه چشمه علی در تهران و نزدیک به ری باستان نداریم، محوطه‌ای که چشمه‌‌ی آن دست کم سه میلیون سال است از دل زمین می‌جوشد».
ابوحمزه با اشاره به شناخت کمی که بخش چشم‌گیری از مردم تهران نسبت به ری دارند، می‌گوید: «برپایه‌ی نظرسنجی‌های انجام‌شده اکنون کمتر کسی در منطقه یک تهران، ری را می‌شناسد. آن‌ها بیشتر این منطقه را مخصوص خلاف‌کارها می‌دانند! در حالی که قدمت، تمدن و تاریخ آن‌ها هم به ری برمی‌گردد. اگر ری و کسانی را که در قبرستان‌های تاریخی و باستانی آن دفن شده‌اند خوب بشناسند، به تاریخ این شهر پی می‌برند».
او با پافشاری بر وجود خانه‌های تاریخی زیادی که در گذشته در ری تخریب شده‌اند یا به دلیل بی‌توجهی‌ها روبه از میان رفتن هستند، خانه «حسن صباح» در این منطقه از استان تهران را نمونه درخور توجهی دانست که اگر به آن توجه می‌شد اکنون می‌توانست مانند یکی از خانه‌های مرمت‌شده در تهران مانند خانه اتحادیه که اکنون به خانه تهران تبدیل شده، مورد توجه قرار گیرد. او افزود: «با این وجود خوشبختانه هنوز در ری باغ‌ها و خانه‌های تاریخی زیادی داریم که می‌توانیم برای کاربردهای مختلف آن‌ها را تملک کرده و با مرمت درست، کاربری مناسبی در راستای حفاظت از تاریخ ری به آن‌ها بدهیم».
چرا شهر ری را نمی‌خواهید ببینید؟
این پژوهشگر ری باستان به وجود بناهای تاریخی و باستانی گوناگون در ری باستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: «نمونه و بخش زیادی از این آثار شاید دیگر در تهران وجود نداشته باشد؛ مانند دژ رشکان که تنها بنای متعلق به دوره اشکانی در شمال کشور است، بنایی که نمونه آن معبد آناهیتا در غرب کشور در استان کرمانشاه و کوه خواجه در جنوب یعنی سیستان و بلوچستان قرار دارد و دیگر آثار باقی‌مانده از آن دوره اکنون در خارج از کشور هستند؛ مانند تاق کسری در کشور عراق».
او با اشاره به اینکه اکنون شمار بناهای برجا‌ی‌مانده از دوره اشکانی در داخل ایران بسیار کم هستند، ادامه می‌دهد: «سلسله اشکانی در حدود ۲۱۰۰ سال قبل تا این انداره به تهرانِ امروز نزدیک بوده، اما مساله این است که چند نفر تهرانی اکنون از آن تاریخ و وقایع و آثار باقی‌مانده از آن دوره اطلاع دارند؟».
او تنها کار مناسب برای حفاظت از دژ رشکان در سال‌های گذشته را کوشش خود برای صحبت با میراث فرهنگی در اوایل دهه‌ی ۸۰ بازگو می‌کند و می‌افزاید: «موفق شدیم توجه میراث فرهنگی را به این محوطه تاریخی جلب کنیم و سرانجام آقای پازوکی که در آن زمان مدیریت میراث فرهنگی استان تهران را به عهده داشت، در سال ۱۳۸۴ مجوز کاوش در این محوطه را صادر کرد و بالاخره کارها آغاز شد. در آن زمان مرحوم کریمان تاکید داشت که زیر این تپه می‌تواند محوطه‌ای منحصر به‌فرد باشد که خوشبختانه با آغاز حفاری‌ها آثار و سازه‌های تاریخی در سه طبقه بیرون آمدند که همه آثار آن به موزه‌ها منتقل شدند».
ابوحمزه با اشاره به اینکه اگر به این دژ باعظمت و تاریخی حتا به اندازه پارک نهج البلاغه در تهران توجه می‌شد و برای آن هزینه می‌کردند، اکنون به عنوان یکی از بهترین نقاط گردشگری دنیا مورد توجه بود، می‌گوید: «معتقدم شهر ری خود به اندازه یک استان آثار تاریخی دارد، نمی‌دانم چرا این دوستان این منطقه را نمی‌بینند؟».
وی از سوی دیگر به وضعیت تپه میل در این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: «چندین سال است این محوطه تاریخی را به همین شکل می‌بینیم، علاوه بر اینکه فقط یک سقف روی آن نصب کرده بودند که آن هم در اثر باد و باران‌های چند سال قبل کنده شد و در ادامه یک راه پله ایجاد کردند، قدری محیط سازی شد و جایگاهی هر چند کوچک برای آن ایجاد شد، اما مساله این است که به خود این محوطه تاریخی چقدر اهمیت داده شده است؟».
تاکنون چقدر برای ری هزینه کرده‌اید؟
او با اشاره هزینه‌های میلیاردی که برای ایجاد یک خانه فرهنگ در تهران می‌شود، می‌گوید: «مگر ری نیز متعلق به تهران نیست؟ چطور می‌شود که برای یک خانه قدیمی در تهران تا این اندازه هزینه می‌شود اما چند ده خانه قدیمی در ری از بین می‌رود؟ توجهی به آتشکده میل و دژ رشکان و دیگر بناهای تاریخی و نفیس ری باستان نمی‌شود و عظمت و قدمت و شان آن‌ها نادیده گرفته می‌شود، اصلا تا کنون کدام هزینه برای ری یا چشمه علی پرداخت شده است؟».
این پژوهشگر پافشاری می‌کند: «فرهنگ ری را ما (مردم و مدیریت شهری) باید تغییر دهیم، در حالی که هنوز این منطقه را به وضعیت چند ده سال قبل نسبت می‌دهند و می‌گویند مراقب باشید آن‌جا مواد می‌فروشند. این در حالی است که این سوال به طور دایم مطرح می‌شود تا کنون مدیریت شهری چه کاری انجام داده که فرهنگی به جز این حرف‌ها در ذهن و باور مردم شکل بگیرد؟ بعد از گذشت ۲۰ سال از آغاز اجرایی شدن طرح ایجاد فرهنگسرای رازی و تکمیل ساخت آن در طول چند ماه گذشته، همچنان به همان وضعیت باقی مانده است و نه تنها هیچ چیزی افتتاح نشده، بلکه برخی می‌گویند هنوز چند میلیارد دیگر باید برای این فرهنگسرا هزینه کرد».
ابوحمزه با اشاره به اینکه ری باستان در پیشینه خود بزرگترین و باشکوه‌ترین کتابخانه‌ها را در اختیار داشته، می‌گوید: «همه این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهند که اگر فقط هزینه‌ای برای جمع‌آوری اسناد و کتاب‌های تخصصی متعلق به ری از گذشته تا امروز انجام شود، باز هم می‌توان یک کتابخانه تخصصی مخصوص این منطقه باستانی ایجاد کرد».
خبرنگار امرداد: سپینود جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر