ترکیه در دهه‌های قبل متوجه شده بود که دوران خلافت برای همیشه گذشته است، اما امروز به شکلی دیگر کوشش می‌کند تا همان خلافت را تجدید کند و ما از آن با عنوان نوعثمانی‌گری یاد می‌کنیم. ما گاهی قصد اردوغان را به درستی متوجه نمی‌شویم و فکر می‌کنیم که اردوغان قصد دارد تا خلافت اسلامی عثمانی را تجدید کند.
به نظر من اقدامات اردوغان از نظر دینی در حال شکست خوردن است، اما نقشه بدلی دیگر برای توسعه‌طلبی دارد و آن ایجاد یک منطقه بزرگ ترکی با شعار اسلام است. بنابراین ماهیت عملکرد او چیزی دیگر است. برای مثال در برخی از دانشگاه‌های ترکیه بخشی (مانند دبیرخانه) برای ایجاد وحدت در ترکیه ایجاد شده که ترکیه بزرگ تا مرزهای شرق اروپا، ازبکستان و بخشی از مرزهای چین ادامه پیدا خواهد کرد، که احتمالا به ترکستان بزرگ تبدیل می‌شود. این کار از طریق استانداردسازی زبان از آناتولی تا آسیای میانه دنبال می‌شود.
من رسانه‌های دو کشور را همیشه دنبال می‌کنم: یکی باکو و دیگری رسانه‌های ترکیه. بر اساس برداشت من از خط سیر کلی این رسانه‌ها آنها می‌خواهند امپراتوری بزرگ ترکی در نوار شمالی مرزهای ایران به وجود آورند که سنگری برای آسیب زدن به ایران است. چنین ایده‌ای وجود دارد اما تحققش با هدف آسیب زدن به ایران کار سختی است؛ زیرا به رغم آنچه که برخی می‌گویند، چنین امکانی بر اساس «زبان» وجود ندارد. برای اینکه تعداد زبانهای فرهگی در این منطقه که ما هستیم تعدادی اندکی هستند. فارسی یکی از آنها است و یکی از استوارترین آنهاست. زیرا فارسی به تعبیری «قدیمی‌ترین زبان جدید» دنیا است. یعنی از هزار سال پیش ما چنین حرف می‌زدیم که امروز؛ و هیچ یک از زبانهای پشرفته دنیا، که همان زبانهای اروپایی باشند، سابقه بیشتر از ٣۰۰ یا ۴۰۰ سال، برخی جاها ٧۰۰ سال، ندارند؛ مثلا در ایتالیا که قدیمی‌ترین زبان اروپا را دارد. فقط چنین زبانهایی هستند که به زبانهای فرهنگی بزرگ تبدیل شدند. زبان ترکی گویش استاندارد ندارد و نمی‌تواند داشته باشند. گویشوارن زبانهای ترکی زبان همدیگر را نمی‌فهمند. ترکیه، ترکمنستان، قرقیزستان و … زبان همدیگر را نمی‌فهمند. برای اینکه زبان فرهنگی نیست. هر کسی برای خودش همان طور که حرف می‌زده است حرف می‌زند. کار مهمی که ترکیه در این میان می‌خواهد انجام دهد این است که ترکی استاندارد درست بکند.
فعالیت دولت ترکیه این است که یک زبان واحد و استاندارد ترکی ایجاد کند؛ یعنی یک زبان واحد برای ازبک‌ها، قرقیزها، تاتارها. تا همه بر اساس یک زبان که آن را آتاترک تا حد زیادی درست کرده است، صحبت کنند و این خطر بزرگی برای ایران است. اردوغان کوشش می‌کند با ایجاد یک بازار مشترک، زبان معیار و فرهنگ یکسان در یک منطقه وسیع و به تدریج، از این طریق، امپراتوری بزرگ ترکی را شکل دهد.
ایران به دلیل وحدت، سابقه تاریخی و دولت استوار در همه دوره‌ها به اندازه کافی قدرتمند است که آسیب نبیند، اما مشکل ما اینجا است که این همسان‌سازی در داخل نمایندگانی دارد و مدعیانی پیدا کرده و این یک تهدید واقعی است. این در حالی است که ما تاکنون به آنها به عنوان یک تهدید توجه نکرده‌ایم و نمی‌خواهیم بدانیم این روند چه اتفاق مهمی را می‌تواند علیه کشور ما رقم بزند. اگر این روند در بیرون ما بود برای ما خطری کمتر داشت، ایران با تاریخ استوار، سابقه ملی، وحدتش و دولت استوارش (در همه دوره‌ها و به رغم همه اتفاقاتی که رخ داده است) آسیبی از این روند نمی‌دید. اما این بار این بخش و این همسان‌سازی ترکستان بزرگ در داخل نمایندگانی (پانترکها) دارد که تاکنون به آنها بها ندادیم و دقت نکردیم و متوجه نشدیم که در داخل چه اتفاقی در حال رخ دادن است. جمهوری آذربایجان می‌تواند مهره مهمی در استراتژی ترکیه باشد. ما نیز در داخل کار اساسی انجام نداده‌ایم و کسانی این خطر را در داخل نمایندگی می‌کنند. بنابراین این بی‌توجهی ما می‌تواند خطری برای وحدت باشد؛ زیرا ما هیچ گاه این مسائل را جدی نگرفتیم.
* برگرفته از سخنرانی دکتر جواد طباطبایی در نشست مناسبات فرهنگی، تاریخی و اجتماعی ایران ـ قفقاز، وزارت کشور، سال ۱۳۹۴. برگرفته از «آذریها».
تارنمای پارسی انجمن
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر