دبیره (:خط) اوستایی از دید آوایی (فونتیک) و ارزش‌های زبان‌شناختی، کم‌مانند است. این دبیره برخوردار از نوآفرینی‌ها برای ثبت واژگان است. پژوهش‌های علمی‌ای که در این زمینه انجام شده وامدار چندین دانشمندان زبان‌شناس است. از برجستگان این بخش، کارل هوفمان را باید نام بُرد و از کوشش‌های او یاد کرد.
بخش «هوف» در ایالت بایرن آلمان، زادگاه یکی از استادان دبیره و زبان اوستایی است که با پژوهش‌های بسیار خود، گستره‌ی دانش‌های اوستایی را دامنه‌دارتر ساخت. او کارل هوفمان نام داشت و زاده‌ی فوریه‌ی سال 1915 میلادی بود. پدر او کارگر راه‌آهن بود و به سبب کارَش، زمانی که کارل نوجوان بود، به شهر مونیخ رفت و خانواده‌اش را با خود بُرد. کارل در این شهر بالید و درس آموخت و شیفته‌ی پژوهش‌های علمی و دانشگاهی شد؛ تا بدان اندازه که در دانش زبان‌شناسی نام و آوازه‌ای سزاوار یافت.
گرایش کارل هوفمان در دانشگاه، آموختن زبان‌های هندواروپایی بود. پنج سال پس از آن که پای او به دانشگاه باز شده بود، جنگ جهانی دوم آغاز شد و او به‌ناچار به خدمت سربازی رفت و برای ارتش آلمان (نازی‌ها) جنگید، اما در اندیشه‌ی راهی بود که با بازگشت به دانشگاه، پژوهش‌های علمی خود را ادامه دهد. این فرصت دو سال پس از راهی شدنش به جبهه‌های جنگ به‌دست آمد و هوفمان با استفاده از مرخصی، توانست کار بر روی پروژه‌ی علمی‌اش را ادامه دهد؛ پروژه‌ای که سپس‌تر پایه‌ی پایان‌نامه‌ی دانشگاهی او نیز شد و «واژگان هندی باستان» نام داشت.
با پایان جنگ جهانی، هوفمان کارهای علمی را با پی‌گیری بیش‌تر و عزمی استوارتر ادامه داد. حتا پس از دفاع از پایان‌نامه‌اش باز دست از کوشش‌های علمی برنداشت و به چنان توانایی‌ای در زمینه‌ی پژوهشی‌اش دست یافت که در سال 1951 میلادی شایستگی استادی دانشگاه را یافت و به همین کار و پرورش دانشجویان سرگرم شد. از آن پس همه‌ی زندگی علمی او به گردآوری و شناسایی نوشته‌های کهن پارسی باستان و زبان اوستایی و سانسکریت گذشت و در این کار به دستاوردهای علمی درخور ستایشی دست یافت. این که متن‌های اوستایی با خطی بسیار کارآمد و با دقت بایسته و ریزبینانه‌ای نوشته شده‌اند، از پژوهش‌های هوفمان در میانه‌ی سال‌های 1969 تا 1971 میلادی و با انتشار جُستارهای علمی او در این زمینه، اثبات شد. آن نوشته‌ها در نزد پژوهندگان خط اوستایی، ارزش علمی بسیاری دارند.
کارهای علمی کارل هوفمان در ایران با انتشار چندین جستار او شناخته شده است. چند نمونه از آن جستارها در کتاب «مقالاتی چند درباره‌ی اوستا» (برگردان مجید طامه و رضا منتظری، انتشار در سال 1394) آمده است. این کتاب، برگردان چند سربرگ (:مدخل) از دانشنامه‌ی ایرانیکا است و در چهاربخش فراهم آمده است: اوستا، جغرافیای اوستا، زبان اوستایی، مردمان اوستایی. سومین بخش این کتاب، نوشته‌ی هوفمان است که در آن از دبیره‌ی اوستایی، واج و نحو‌شناسی اوستایی سخن به‌میان آورده است. این نوشته‌ها هرچند کوتاه و درخور دانشنامه‌نویسی (دایره‌المعارف‌نویسی) هستند، اما از آنجا که از سوی یکی از برجسته‌ترین دانشمندان اوستاشناس به نگارش درآمده است، ارزش پژوهشی فراوانی دارند. از نوشته‌های هوفمان نیز می‌توان دریافت که باریک‌بینی علمی او در موضوع دشواری مانند دستورزبان اوستایی تا چه اندازه آموزنده است. آگاهی‌هایی که او در این زمینه به‌دست داده است، راهنمایی فراگیر (:جامع) برای پژوهندگان زبان و خط اوستایی است.
جُستار علمی دیگری که از هوفمان به فارسی برگردان شده است «پیرامون فهرست نشانه‌های خط اوستایی» عنوان دارد. این پژوهش را بهنام خلیلی به فارسی برگردان کرده است (در مجله‌ی فرهنگ، سال انتشار 1369 خورشیدی). هوفمان در آغاز جُستار تخصصی‌اش می‌نویسد: «خط اوستایی در نتیجه‌ی تحول چندصدساله پدید نیامده، بلکه باید آن را حاصل یک اختراع دانست». سپس این ایده را که پیش‌تر نیز بازگو شده بود، گسترش می‌دهد و دلیل‌های علمی بسیاری برای آن می‌آورد.
کارل هوفمان پس از زندگانی‌ای سرشار از جست‌وجوهای علمی، در 21 می 1996 میلادی درگذشت.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر