ایوان کسرا از شاهکارهای معماری ایرانی و نماد شکوهمند تمدن ایران بار دیگر دچار ریزش شده و بیم ویرانی بیشتر در دیگر بخش‌های این کاخ می‌رود.
گذشته از وضعیت نابسامان کشور عراق به ویژه در دو دهه‌ی گذشته و نا امنی و بی‌توجهی به این یادمان ارزشمند و دیگر میراث فرهنگی این کشور کوتاهی مسوولان به‌ویژه میراث فرهنگی ایران در بی‌مهری به این یادگار روزگار باستان در حوزه‌ی تمدن ایران را نمی‌توان نادیده گرفت. اگرچه بارها و بارها پیرامون مرمت و نگاهداری از طاق کسرا قول‌هایی از سوی این سازمان به مسوولان عراقی داده شده است تا کنون اقدام شایسته و بایسته‌ای در این راستا صورت نگرفته و طاق تمدن ایران‌زمین مهجور و دل‌نگران بیم ویرانی را بر دوش می‌کشد.
هشدار رسانه‌های عراق؛ طاق کسرا در خطر ویرانی کامل
در پی انتشار تصویرهایی از طاق کسرا که نشان از فروریختن بخشی از این یادمان ارزشمند معماری ایرانی دارد، هفدهم اسفندماه 1397 خورشیدی شماری از مسوولان ائتلاف ملی عراق، با اعلام خبر فروریختن بنای باستانی ایوان مدائن در استان بغداد، از سازمان یونسکو، دولت عراق و وزارت فرهنگ این کشور، درخواست کردند کارهای بایسته برای رسیدگی و نگاهداری از این سازه‌ی باستانی را انجام دهند.
به گزارش ایرنا از وزارت فرهنگ عراق، عبدالامیر الحمدانی وزیر فرهنگ و گردشگری این کشور در بازدید از برجسته‌ترین یادمان تاریخی دوره ساسانی در جنوب خاوری (:شرقی) بغداد دستور انجام یک بررسی پژوهشی با همکاری دانشگاه بغداد صادر کرد.
بر پایه‌ی این دستور قرار است پس از روشن شدن شوند (:علت) ویرانی بخشی از طاق کسرا مرمت آن آغاز شود.
در این گزارش آمده است که تخریب یاد شده مربوط به بخش‌های اصلی و باستانی طاق کسرا نیست و همان بخشی که به تازگی از سوی یک شرکت کشور چک آجرچینی شده بود دچار آسیب شده است.
به گفته‌ی کاظم الشمّری نماینده‌ی ائتلاف الوطنیه (ایاد علاوی) در پارلمان عراق که در رسانه‌های این کشور منتشر شد، این اثر برجسته‌ی تاریخی در جنوب خاوری بغداد پایتخت عراق بدلیل بی‌توجهی و مرمت نشدن، در خطر ویرانی کامل قرار گرفته است.
این نماینده پارلمان عراق از رییس‌جمهوری، نخست وزیر و وزیر فرهنگ عراق و همچنین سازمان یونسکو خواسته بود برای نجات این اثر بی‌مانند باستانی هرچه زودتر دست‌به‌کار شوند.
الشمری در بیانیه‌ای در همین راستا، پافشاری کرد که در پی ریزش بخشی از طاق کسرا، بخش‌های دیگری از آن در خطر ریزش قرار دارد و هر لحظه ممکن است ویران شود.
ریزش بخشی از طاق کسرا پس از وعده‌های مسوولان میراث فرهنگی
عبدالامیر الحمدانی وزیر فرهنگ و گردشگری عراق ۲۲ بهمن‌ماه 1397 خورشیدی، در دیداری کوتاه با علی اصغر مونسان، معاون رییس‌جمهور و فرنشین (:رییس) سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نگهداری آثار باستانی را مهمترین چالش این کشور دانسته و از ایران درخواست کرده بود تا در این زمینه با توجه به مفاد واپسین تفاهم‌نامه‌ی دو کشور به عراق یاری برساند. وی در این دیدار یادآور شد «طاق کسرا» به خاطر مرمت‌های گذشته و از سویی کهنسالی به نگهداری و ترمیم نیاز دارد.
پس از قول‌و قرارهای مونسان به عراقی‌ها برای همکاری ایران در زمینه‌ی نگاهداری از طاق کسرا محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: با توجه به این که چنین گستره‌هایی، میراث جهانی بشریت هستند، باید همه‌ی کشورها برای مرمت آنها یاری کنند. ایران نیز به عنوان کشور همسایه که در همه‌ی مسایل عراق با آنها همکاری دارد، برپایه‌ی گفته‌ی فرنشین سازمان میراث فرهنگی که پیشتر با مسوولان عراقی داشته، آمادگی خود را برای همکاری مرمت ایوان مدائن اعلام می‌کند.
ثبت جهانی ایوان مدائن تاکنون ناکام مانده است
امردادماه ۱۳۹۴ خورشیدی نیز، در پی سفر وزیر گردشگری و میراث فرهنگی عراق در ایران، بنا شد کارگروه مشترکی از دو کشور برای ثبت جهانی ایوان مدائن تشکیل شود. در آن زمان، فرهاد نظری، مدیرکل وقت دفتر ثبت آثار تاریخی، در همین‌باره گفت: معاونت میراث فرهنگی وزارت گردشگری عراق در همکاری با سازمان میراث فرهنگی ایران ، تفاهم‌نامه‌ای امضا کردند که یکی از کارهای اجرایی در حال نهایی شدن آن مربوط به طاق کسرا است و برپایه‌ی آن بنا است این یادمان باستانی با همکاری ایران و عراق جهانی شود. پس از آن کشور عراق «طاق کسرا» را در سال ۲۰۱۷ برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو ارائه کرد ولی هنوز این محوطه‌ی تاریخی و ارزشمند به ثبت جهانی نرسیده است.
طاق‌کسرا هنوز چشم‌براه مرمتگران ایرانی است
پیش از آن هم در سال 1392 خورشیدی، لوا سمیسم، وزیر پیشین گردشگری و آثار باستانی عراق در دیدار با محمدشریف ملک‌زاده فرنشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آن زمان، شرکت‌ها و مرمتگران ایرانی را برای مرمت آثار تاریخی و باستانی آن کشور به عراق دعوت کرد.
وی در این دیدار با پافشاری بر بایستگی حضور مرمتگران و شرکت‌های ایرانی در مرمت بناها و آثار تاریخی و باستانی عراق گفت: جای خالی شرکت‌ها و کارشناسان مرمت آثار تاریخی ایران در عراق خالی است و اکنون مرمتگران چک در حال مرمت کاخ کسرا و ایوان مدائن هستند، درحالی‌که بی‌گمان شرکت‌های ایرانی تخصص و تجربه بالاتری برای انجام این کار دارند. ملک‌زاده با دادن قول همکاری ایران و سازمان میراث فرهنگی گفت: با همه‌ی وجود برای همکاری بیشتر در خدمت عراق است و هیچ محدودیتی در این زمینه قائل نیست.
میراث فرهنگی ایران بار دیگر قول همکاری در مرمت ایوان مدائن را داد
معاون میراث فرهنگی کشور از اعلام آمادگی سازمان میراث فرهنگی برای همکاری با عراق با آرمان نگاهداری آثار میراثی این کشور از جمله «طاق کسرا» خبر داد. «محمدحسن طالبیان» در گفت‌و‌گو با «ایران» و به دنبال ریزش بخشی از آجرهای این یادمان ساسانی، طاق کسرا را یک میراث بشری می‌داند که به دلیل رها شدگی در حال ویرانی است. او می‌گوید: «ایران همواره در بحث آثار تاریخی عراق آمادگی همکاری گسترده را دارد.
اهمیت فلسفه‌ی ایرانشهری طاق‌کسرا بیش از ارزش باستان‌شناسی آن است
علی هژبری، باستان‌شناس ایرانی هم در همین باره در گفت‌و‌گو با ایران گفت: «طاق کسرا بیش از آن‌که از دید باستان شناسی اهمیت داشته باشد از نگاه فلسفه «ایران شهری» در منطقه مهم است.» او اعتقاد دارد که ساسانی‌ها فلسفه ایران شهری را به وجود آوردند و همین مسأله باید مهمترین دلیل برای رسیدگی به وضعیت «طاق کسرا» باشد. هژبری می‌گوید: «به همین دلیل طاق کسرا باید برای ایرانی‌ها هم در سطح مسئولان و هم در سطح مردمی، بیش از عراقی‌ها اهمیت داشته باشد.» او از مسئولان سازمان میراث فرهنگی می‌خواهد که هرچه سریع‌تر به داد طاق کسرا برسند.
انجمن علمی باستان‌شناسان ایران مرمت ایوان مدائن را درخواست کرد
در پی انتشار خبر فروریختن بخشی از طاق کسرا انجمن علمی باستان‌شناسان ایران با انتشار بیانیه‌ای از فرنشین سازمان میراث فرهنگی مرمت ایوان مدائن را درخواست کرد.
انجمن علمی باستان‌شناسان در بیانیه خود در مورد وضعیت ایوان مدائن نوشت: «اسکار رویتر باستان‌شناس پرآوازه‌ی آلمانی در سال ۱۹۲۹ میلادی همراه گروهش در تیسفون به کاوش باستان‌شناسی می‌پرداخت که در نزدیکی ایوان مدائن یافته‌های ارزنده‌ای به دست آورد که موجب خوشحالی فراوان او و گروهش شد.
آن یافته‌های ارزنده همانا گچبری‌های ارزشمندی مربوط به دوره‌ی باشکوه ساسانی بود. زیبایی چشم‌نواز و خیره‌کننده‌ی این گچبری‌ها حاکی از چیره‌دستی هنرمندان ایرانیِ دورۀ ساسانی در آفرینش آنها بوده است. این هنرمندی ایرانیان چنان مورد استقبال باستان‌شناسان و مورخان هنر ایرانی و غیرایرانی قرار گرفت که زنده‌یاد دکتر محسن مقدم، استاد پرآوازه‌ی باستان‌شناسی دانشگاه تهران با الهام از یکی از آن گچبری‌ها، نشان دانشگاه تهران را طراحی کرد. این گچبری‌های ارزنده خود حاکی از اهمیت و جایگاه تیسفون به‌ویژه ایوان مدائن در فرهنگ و تمدن بِشکوه ایرانی است که لزوم پاسداری از آن بر هر ایرانیِ میهن‌دوست، واجب و بایسته است.
با این‌حال با انتشار فیلمی از ریزش بخش‌های از ایوان مدائن، این معماری باشکوه ایرانی در کشور عراق، آه از نهاد باستان‌شناسان ایرانی برخاست که چگونه میراث نیاکانمان در کشورهای پیرامونی یا ایرانِ فرهنگی در معرض نابودی قرار می‌گیرد. رئیس انجمن علمی باستان‌شناسی ایران که پیشتر در ۵ آبان‌ماه ۱۳۹۲ در افتتاحیۀ همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان به دکتر محمدعلی نجفی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیشنهاد داده بود تا مدیران میراث فرهنگی کشور، به آثار فرهنگی و تمدنی باشکوه ایران در کشورهای پیرامونی -که زمانی بخش از قلمرو ایرانِ سرفراز بوده‌اند- توجهی ویژه داشته باشند و با رایزنی با مقامات میراث فرهنگی این کشورها، امکان حضور باستان‌شناسان ایرانی را برای پژوهش‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی فراهم کند، بار دیگر به نمایندگی از جامعۀ باستان‌شناسی کشور، اعم از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، پژوهشگران و کارشناسان و دانشجویان این حوزه، به‌عنوان اصلی‌ترین متخصصان در این زمینه از جناب آقای دکتر علی‌اصغر مونسان رئیس محترم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌خواهد تا در گام نخست همزمان با سفر رئیس‌جمهوری محترم دکتر حسن روحانی به کشور عراق، با رایزنی با رئیس‌جمهور و وزیر فرهنگ و گردشگری عراق، افزون بر مرمت و بازسازی طاق کسرا این یادگار درخشان فرهنگ و تمدن ایرانی در کشور عراق، زمینۀ حضور باستان‌شناسانِ متخصص ایرانی را برای پژوهش‌ها و کاوش‌های دامنه‌دار باستان‌شناسی در میراث فرهنگی و تمدنی ایران فراهم آورند.
همچنین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گام دوم و در برنامه‌ای بلندمدت، با اختصاص اعتبار مالی ویژه برای آثار فرهنگی و تمدنی ایران، شرایط حضور باستان‌شناسان ایرانی را در سرزمین‌های ایرانِ فرهنگی فراهم کند. حضور باستان‌شناس ایرانی در کشورهای پیرامونی همچون افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، عراق، گرجستان و کشورهای دیگر، فقط دغدغۀ علمی نیست بلکه هر ایرانیِ میهن‌دوست، برای شناختِ تاریخ و فرهنگِ ایران، ناگزیر است در این کشورها به کاوش و پژوهش باستان‌شناختی بپردازد. کشورهای پیرامونی آکنده از آثاری از دوره‌های پیش‌ازتاریخی و تاریخی ماد و هخامنشی و اشکانی و ساسانی و … همچون محوطۀ هخامنشی نادعلی در افغانستان، محوطۀ اشکانی نسا در ترکمنستان، میشان در عراق، محوطۀ اشکانی هترا در عراق، محوطۀ مادی کرکنس‌داغ در ترکیه، محوطۀ هخامنشی مِتسامـُر در ارمنستان و دیگر آثار و محوطه‌های پیش‌ازتاریخی و تاریخی ناشناختۀ دیگر هستند که شناخت آنها، گوشه‌های تاریکِ تاریخ سرزمینمان و نیاکانمان را روشن می‌کند که پاسداشت و پاسداری از این آثار بایسته و ضروری است.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران که با توجه به ریشه‌های ژرف و عمیق فرهنگی میان ایران و ایرانِ فرهنگی، همواره به میراث فرهنگی ایران در سرزمین‌های پیرامونی توجه ویژه‌ای داشته است، در آذرماه ۱۳۹۸ نخستین همایش دوسالانۀ بین‌المللی انجمن باستان‌شناسی ایران: برهمکنش‌های فرهنگی، پیوست و گسست را با هدف تعامل فرهنگی با سرزمین‌های پیرامونی برگزار خواهد کرد از همین‌روی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، آمادگی خود را جهت همکاری با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این مورد خاص –ایوان مدائن- و دیگر موارد پژوهشی در ایرانِ فرهنگی اعلام می‌دارد.»
حال با توجه به قول دوباره‌ی معاون میراث فرهنگی در گفت‌و‌گو با روزنامه‌ی ایران برای همکاری با عراق با آرمان نگاهداری از یادمان‌های باستانی به ویژه طاق کسرا باید دید این وعده تا چه اندازه عملی می‌شود و آیا ایوان مدائن طعم خوش تیمار از سوی دوستداران فر فرهنگ ایران‌زمین را خواهد چشید.
خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر