روستای شگفت‌انگیز وردیج با آدمک‌ها و جانوران سنگی

در باختر (:غرب) بخش «کن» تهران، اندکی بالاتر از وردآورد، روستایی به نام وردیج جای گرفته است که به آدمک‌های سنگی ترسناک‌اش آوازه یافته است. این گستره، بزرگترین روستای شمال باختری پایتخت است.

اندکی که از روستای وردیج دور بشویم به صخره‌هایی می‌رسیم که شکل آن‌ها با صورت انسان همانندی حیرت‌آوری دارد. آدمک‌های سنگی، هر کدام شکلی دارند. یکی مانند عروسک است، دیگری به جمجمه‌ی انسان می‌ماند و آن دیگری به سرِ جانوران همانند است. رخنه‌هایی در این سنگ‌های شکل‌دار هست که به چشم یا حفره‌های بینی و دهان می‌مانند. نام این شکل‌ها را که در دشتی کوهستانی جای گرفته‌اند، «ارواح سنگی» گذاشته‌اند. اما چرا ارواح؟

افسانه‌ها درباره‌ی سنگ‌های وردیج یکی دو تا نیست. هر کس چیزی می‌گوید و گمانی می‌برَد. سالخوردگان می‌گویند این شکل‌ها روح انسان‌ها و جانورانی بوده‌اند که بر اثر طلسم تبدیل به سنگ شده‌اند! برخی هم سنگ بودن آن‌‌ها را نادیده می‌گیرند و می‌گویند موجودات زنده‌ای هستند که ما را می‌نگرند و روزی طلسم خود را می‌شکنند و آزاد می‌شوند!
سنگ‌ها در نگاه هر بیننده‌ای چیزی را به یاد می‌آورَد. آن‌هایی که به افسانه‌ها دل می‌بندند، می‌گویند این روح‌های سنگی، دربند کشیده شده‌اند و حفره‌های توخالی، چشمان و دهان گشوده شده‌ی آن‌هاست. آن‌ها مردمان  کهن دژ وردیج بوده‌اند!

دل‌خوش کردن به این داستان‌ها، هرچند سرگرم‌کننده است، ولی بی‌پایه است و دور از باور. سخن درست را باید از زمین‌شناسان شنید که می‌گویند سنگ‌های وردیج در گذر سالیانی بسیار، به دست باد و آب فرسایش یافته‌اند و بدین شکل درآمده‌اند. این فرسایش را «هوازدگی» می‌گویند. تعریف هوازدگی فیزیکی چنین است که گاه سنگ‌ها با برخورد سطح زمین و هوا، متلاشی می‌شوند. این تلاشی یا بر اثر دگرگونی‌های دمایی است یا انجماد. پس نه ارواحی در کار است و نه طلسمی که آدمیانِ کهن وردیج را به آن شکل درآورده باشد! فرسایش طبیعی سنگ‌ها است که شکل‌هایی را مانند  انسان یا جانوران پدید آورده است.

وردیجی‌های کهنسال می‌گویند که روستای‌شان در گذشته‌ها، بافت سنگی داشته است؛ نیمی از دیوار خانه‌ها با سنگ بالا آمده بود و نیمی دیگر با گِل. مصالحی که در ساخت خانه‌های وردیج به کار رفته است، دست کم به 80 سال پیش بازمی‌گردد.
روستای وردیج در حوزه‌ی منطقه‌ی 22 تهران جای می‌گیرد با این همه، بافت روستایی آن از میان نرفته است. هوای آن نیز در خنکی و پاکیزگی کم‌مانند است. اما زمستان‌های بسیار سرد و سختی دارد؛ آن چنان سرد که ماندن در آن جا را کم و بیش ناشدنی می‌کند.
روستای وردیج در بهار پوشیده از درخت‌های شکوفه است. حوضچه‌های روستا نیز آب رودها و چشمه‌ها را در خود گرد می‌آورند. از این آب‌ها برای آشامیدن و آبیاری باغ‌ها بهره برده می‌شود. باغ‌ها نیز آکنده از درخت‌های گردو، سیب، خرمالو و توت است.
آبشار «لت‌مال» از دیگر زیبایی‌های روستای وردیج است. لت‌مال سه آبشارِ کنار هم است که بلندی یکی از آن‌ها به پنج متر می‌رسد.
برپایه‌ی آمارها بیش از 270 خانوار در این روستا زندگی می‌کنند.
اما در سوی دیگر آدمک سنگی‌ها، روستای واریش دیده می‌شود که میان کوه‌ها جای گرفته است و زمستان‌هایی سردتر از وردیج دارد.
40 کیلومتر آن سوی تر از وردیج (در سوی شمال خاوری آن) روستای دیگری به نام «سنگان» دیده می‌شود که آبشار آن بسیار زیباست. این آبشار در بهار گردشگران را به سوی طبیعت خیره‌کننده‌ی خود می‌کِشد و در زمستان چنان سرد می‌شود که قطره‌های آب به زمین نرسیده یخ می‌بندند!
وردیج و دو روستای دیگر همسایه‌ی آن، واریش و سنگان، گواه دیگری از شگفتی‌های بی‌شمار سرزمین و طبیعت دل‌انگیز ما است.

خبرنگار امرداد: سپینود جم