پژوهشگران به یکی از زیباترین یافته‌های سنگنوشتهای در سده‌ی کنونی از دوره ساسانی در مرودشت فارس، با درون‌مایه‌ی «آرزوی ازدواج سپند برای یک بانوی ایرانی» دست یافتند.
به گزارش ایلنا، خبرهای در پیوند با کشف آثار باستانی و سنگ نوشته‌های گوناگون در کوهستان نقش رستم مرودشت در استان فارس، در چند سال گذشته، مورد توجه بسیاری از دوستداران رشته‌های باستان‌شناسی، تاریخ و زبان‌های باستانی قرار گرفته است. این‌بار «پژوهشگران بومی» خبر از یافت سنگ‌نوشته‌ی تازه‌ای از اواخر دوره ساسانی دادند که از دید این پژوهشگران در یک سده گذشته، بی‌‌مانند بوده است.
ابوالحسن اتابکی، دانش‌آموخته‌ی زبان‌های باستانی و دکتری تاریخ، از دستیابی به سنگ‌نوشته‌ی کمیابی با دیرینگی نزدیک‌به ۱۵۰۰ سال خبر داد که با همکاری فضلاله حبیبی، دانشجوی دکتری باستان شناسی و نجمه ابراهیمی، کارشناس ارشد تاریخ شناسایی و خوانش شد و کیفیت آن در مجله‌ی «آوای تاریخ» در تهران به چاپ رسیده است.
به‌گفته‌ی اتابکی نخستین واژه‌ای که ما در این سنگ‌نوشته با آن روبه‌رو شدیم واژه «ازدواج با خویشاندان نزدیک» است که از ۲۵۰۰ سال پیش، تفسیرها و تعبیرهای گوناگونی را در میان مغان ایرانی، مورخان باستان و پژوهشگران امروزی به‌وجود آورده است. واژه اوستایی xᵛaētuadaθa «خوئیت ودثه» (خوئیت=خویشاوند+ودثه=زناشویی) و در پهلویxwedodah «خویدوده» یا «خوئیتک دس» در بسیاری از متن‌های اوستایی (مانند «یسنای سیزدهم»، «ویسپرد» و «وندیداد») و متن‌های پهلوی (کتاب‌ها و رساله‌های پهلوی «به خط پهلوی کتابی»، سنگ‌نوشته‌ی کرتیر موبد اوایل دوره‌ی ساسانی به خط «پهلوی کتیبه‌ای») نام برده شده است.
وی گفت: همان‌گونه که زنده‌یاد شاهپور شهبازی در مقاله‌ای آشکار نموده، برداشت نادرست از واژه‌ی «خوئیت ک دس» به معنای «ازدواج با محارم» (خواهر یا مادر)، تنها تهمت ناروایی از سوی تاریخ‌نگاران کهن و برداشت نادرستی از این واژه، به‌وسیله‌ی مغانی بوده که کوشش نموده‌اند رسم «ازدواج با محارم» را به شوند منافع خویش در جامعه‌ی ایرانی گسترش دهند که از همان زمان، با مخالفت گسترده پیروان دین بهی زرتشتی و ایرانیان راستین روبه‌رو شد.
اتابکی اذعان داشت: واژه «خویدوده» همان‌گونه که از ریشه‌شناسی آن برمی‌آید به معنای ازدواج با خویشاوندان نزدیک (عموزادگان و خاله‌زادگان) بوده که در منابع دین بهی زرتشتی و در میان ایرانیان کهن، امری سپند، و برای حفظ پاکی خون (زاده شدن کودکی خوش‌اندام، خوش‌اخلاق، آزرم‌دار، خردمند، هنرپرور و توانا) به شمار می‌رفته است.
نجمه ابراهیمی کارشناس ارشد تاریخ، نیز در همین زمینه گفت: امروزه نیز ازدواج با خویشاوندان نزدیک، رسمی نیکو و در میان ایرانیان، فرهنگی بسیار زیبا و پسندیده به‌شمار می‌رود تا جایی که بن‌مایه‌های آن در زبانزدهای (:ضرب‌المثل‌های) ایرانی، رواج یافته است.
وی نمونه‌های بارز آن را چنین برشمرد: «پیوند عموزادگان و خاله زادگان از ازل در آسمان و بهشت بسته شده»؛ «آب از سر چشمه خوردن نیکوتر از پایین چشمه خوردن است»؛ «قوم و خویش نزدیک اگر گوشتت را بخورد، استخوانت را به دور نمی‌اندازد» و…
فضلاله حبیبی، دانشجوی دکتری باستان شناسی، نیز در این‌باره گفت: دستیابی به این سنگ‌نوشته دارای اهمیت بسیاری در منابع باستان‌شناسی است؛ زیرا برپایه‌ی خوانشی که از این سنگ‌نوشته به‌عمل آمد، ما برای نخستین‌بار واژه «خویدوده» را «در سنگنوشتهای سنگی به خط پهلوی کتابی» بر بلندترین نقطه کوهستان نقش رستم کشف کردیم که پیش‌تر این واژه به «خط پهلوی کتابی»، تنها در متن‌های نوشتاری به نگارش درآمده بود نه برروی «یک سنگ نوشته».
اتابکی نیز درباره‌ی اهمیت این کتیبه گفت: از آنجاکه این سنگ‌نوشته به خاطر «یک بانوی ایرانی» به نگارش درآمده، بیان‌گر این موضوع است که ایرانیان باستان، ارج شایسته و قوانین ویژه‌ای برای آزادی زن و حقوق خانواده، قائل بودند. چنانچه در این سنگ‌نوشته نیز صفت بسیار شایسته‌ای برای یک بانوی ایرانی به‌کار گرفته شده است.
وی گفت ترجمه این سنگ‌نوشته که ما برای نخستین‌بار مورد خوانش قرار دادیم، بدین‌گونه است: «ازدوج با خویشاوندان نزدیک، آرزویی (است) برای ایزدماه درخشان (زیبا)».
خبرنگار امرداد: بامداد رستگار
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر