ایران من - درنای سفید روسیه مهمان تالاب فریدون‌کنار

استان مازندران بیش از 800 تالاب و آب‌بندان دارد. تالاب‌های مازندران هر ساله میزبان 800 هزار تا یک میلیون پرنده‌ی کوچ‌رو است که از سرزمین‌های سرد زمستانی راهی این گستره از کشورمان می‌شوند.

تالاب‌های مازندران به سه گروه بخش‌بندی می‌شوند: تالاب‌های بین‌المللی، تالاب‌های جنگلی و تالاب‌های آب‌بندان. مهم‌ترین تالاب‌های این استان را می‌توان چنین برشمرد: فریدون‌کنار، عزیزک، مرزن‌آباد، لاریم، میستان، حمیدآباد، سراندون و بالندون، لنگور و گز.
اما دشواری‌های زیانباری تالاب‌های استان مازندران را تهدید می‌کند. وجود 80 هزار چاه غیرمجاز و برداشت‌های بی‌رویه از آب تالاب‌ها یکی از آن دشواری‌ها است. کندن چاه‌های ژرف نیز منابع آبی استان را هدر می‌دهد. ورود پسماندهای کشاورزی، صنعتی و خانگی به تالاب‌ها و بهره‌گیری از سموم و کودهای شیمیایی نیز از دیگر آسیب‌های ویرانگر است. ساخت سدهای بالادست و بی‌توجهی به حق‌آبه‌ی تالاب‌ها را نیز باید به آن دشواری‌ها افزود. ورود گونه‌های جانوری و گیاهی غیر بومی به تالاب‌ها، دشواری افزون‌تری است. کارشناسان به‌ویژه سرخسِ بومی غیر آبزی به نام «آزولا» را یک فاجعه‌ی اکولوژیک برای تالاب‌های مازندران دانسته‌اند. به هر روی، زندگی در آن بخش از کشور بستگی به ماندگاری تالاب‌ها دارد و همه‌ی این دشواری‌ها تنها در سایه‌ی مدیریت درست منابع آبی حل شدنی است.

تالاب فریدون‌کنار

تالاب فریدون‌کنار؛ یکی از پربارترین اکوسیستم‌های تالابی ایران است با گستره‌ای بیش از 5000 هکتار. این تالاب در کنوانسیون جهانی تالاب‌ها ثبت شده است. یکی از ویژگی‌های یگانه‌ی تالاب فریدون‌کنار کوچ سالانه‌ی دُرنای سفید روسیه به این تالاب است. این درنا که پیوسته میان روسیه و ایران پرواز می‌کند «امید» نام دارد و یکی از کمیاب‌ترین پرندگان جهان است. امید تنها بازمانده‌ی این گونه‌ی در حال نابودی است. درنای امید با آن که زوج‌اش «آرزو» را از دست داده است، بیش از 10 سال است که راهی تالاب فریدون‌کنار می‌شود. این پرنده در سال 1396 در آذرماه، در سال 1397 در 30 آبان و امسال در 29 مهرماه در تالاب فریدون‌کنار دیده شده است تا زمستان را در این گستره‌ی آبی بسر بَرد. درنای امید، راهی 5000 کیلومتری را از سیبری به مازندران پرواز می‌کند.

تالاب عزیزک

تالاب عزیزک؛ با گستره‌ای بیش 500 هکتار، 4 آببندان کوچک و بزرگ دارد.

تالاب مرزن‌آباد

تالاب مرزن‌آباد؛ در باختر (:غرب) شهر بابل جای گرفته است و گستره‌ای 450 هکتاری دارد. درازای این تالاب بیش از دو کیلومتر و پهنای آن یک کیلومتر است. ماهیان کمیابی همانند اردک‌ماهی و کپور در این تالاب زندگی می‌کنند. نیزارهای آن نیز پذیرای پرندگانی همانند حواصیل، میلا و مرغ‌ ماهی‌خوار است. نیلوفرهای آبی، جلبک‌ها و آلاله‌های آبی نیز این گستره‌ی زیبا را پوشانده است.

تالاب لاریم

تالاب لاریم؛ در شمال شهرستان لاریم و در فاصله‌ی دو کیلومتری دریای خزر جای گرفته است. بارهنگ آبی، لاله مردابی، اسپرغان و هزار نی شماری از ارزشمند‌ترین گیاهان این تالاب است. پرندگانی همانند اردک تاجدار، حواصیل خاکستری، ماهی‌خورک و سیاه‌کاکل نیز در تالاب لاریم دیده می‌شوند.

تالاب میستان

تالاب میستان؛ در فاصله‌ی هفت کیلومتری دریای خزر و در جنوب روستای میستان جای دارد. این روستا در شمار بخش‌های شهرستان جویبار است. درازای تالاب میستان بیش از یک کیلومتر است و پهنای آن نیز کم و بیش به همان اندازه. این تالاب زیستگاهی برای پرندگان کوچ‌رو است.

تالاب حمیدآباد

تالاب حمیدآباد؛ در جاده‌ی ساری به سوی فرح‌آباد در روستایی به همان نام دیده می‌شود. نه تنها گونه‌های بسیاری از پرندگان در این تالاب زندگی می‌کنند بلکه سرشار از گل‌های زیبای نیلوفر آبی نیز هست.

تالاب سراندون و بالندون

تالاب سراندون و بالندون؛ این تالاب در 25 کیلومتری ساری به سوی بابلسر جای دارد. دارای دو بخش جنوبی (سراندون) و بخش شمالی (بالندون) است و گستره‌ای نزدیک به 30 هکتار دارد. آب درون تالاب شیرین است. اما در بهار و تابستان به سبب بهره‌برداری‌های کشاورزی از ژرفای آب تالاب کم می‌شود.

تالاب لنگور؛ در فاصله‌ی 10 کیلومتری از شمال شرقی شهرستان بابل جای دارد. زیستگاهی برای پرندگانی همانند طاووسک، درنا، سیاه‌کاکل و خوتکا است. جانورانی مانند لاک‌پشت، مار آبی و گونه‌های حلزون در آن دیده می‌شوند. پوشش گیاهی تالاب لنگور انباشته از نیلوفر آبی، لاله‌ی مردابی، زنبق مردابی و بارهنگ آبی است. تالنگور گستره‌ای 700 هکتاری دارد و بزرگ‌ترین آب‌بندان مازندران به شمار می‌رود.

تالاب گز

تالاب گز؛ به سبب پوشش گیاهی ثبت جهانی شده است. درختان گز و گیاهان تالاب چشم‌نواز و دیدنی است.

تالاب میانکاله

تالاب میانکاله؛ با گستره‌ای نزدیک به صدهزار هکتار یکی از شگفت‌انگیزترین تالاب‌های استان مازندران است. میانکاله در جنوب خاوری (:شرقی) دریای خزر و در نزدیکی شمال شهر بهشهر جای دارد.

این تالاب بیش از 45 سال است که از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست استان نگاهبانی می‌شود و در شمار تالاب‌های ثبت شده‌ی جهانی است.
تالاب میانکاله زیستگاه پرندگان ارزشمند بومی و کوچ‌رو همانند دراج و فلامینگو است. بیش از 5000 فلامینگو در این تالاب سرشماری شده‌اند. جانوران پرشماری نیز در پیرامون تالاب زندگی می‌کنند. از این‌رو پناهگاهی برای حیات وحش است.
از دیگر ویژگی‌های تالاب میانکاله شنزارهای ساحلی، مرداب جنگلی، باتلاق و جنگل انارستان آن است. این تالاب تنها گستره‌ی نیمه شرجی پیرامون دریای خزر است اما شوربختانه در سال‌های گذشته با چالش ریزگردها روبه‌رو بوده است و درصدی از آن خشک شده است. هرچند اکنون تالاب میانکاله پُرآب است.

تالاب فراخین

تالاب فراخین؛ این تالاب دریاچه‌ای در درون جنگل‌های برگ‌پهن هیرکانی است. درختان برگ‌پهن، تالاب را دربرگرفته‌اند و طبیعتی بسیار زیبا و دست‌نخورده پدید آورده‌اند. تالاب فراخین در نزدیکی روستای کندلوس و جاده‌ی چالوس است. از دیگر جاذبه‌های گردشگری پیرامون تالاب، غار آبی دانیال را می‌توان برشمرد.

خبرنگار امرداد: بامداد رستگار