غار کوچکی که در میان دره-رودخانه‌ای در استان سیستان و بلوچستان دهان گشوده است و «لادیز»اش می‌نامند، زیبایی و شگفتی را با هم دارد. این غار برای مردمانی که در گرمای سوزان آن گستره زندگی می‌کنند، جایی دلخواه و سیراب‌کننده است؛ از آن‌رو که آب جاری و گوارای غار، به‌راستی جان‌بخش و شادی‌افزاست.
شگفتی غار لادیز به همان آب روانی که از درونش سرچشمه می‌گیرد و راه خود را آرام و زلال تا بیرون غار ادامه می‌دهد، بازمی‌گردد. آب‌های چکنده‌ای که از سقف و دیواره‌های غار پیوسته و یک‌ریز فرو می‌ریزند، خود چشم‌انداز زیبای دیگری‌ست که همانند دانه‌های درشت باران چکه‌چکه از سقف سرازیر می‌شوند.
غار لادیز 10 کیلومتر دورتر از شهر میرجاوه است و در نزدیکی روستایی که آنجا نیز لادیز خوانده می‌شود جای دارد. آبشار و پهنه‌ی سرسبزی که در بیرون غار دیده می‌شود، نمونه‌ی دیگری است از دلپذیری و فریبایی طبیعت آن گستره. دیدنی‌های لادیز بسیار است؛ اما از همه پُرآوازه‌تر همین غار است که گردشگران را از دور و نزدیک به سوی خود می‌کشد.
غار لادیز کوچک است و برای غارنوردانی که در جست‌وجوی ماجراجویی‌ها هستند، چه‌بسا بیش از اندازه دستیاب و ساده به گمان برسد. نه پرتگاهی دارد و نه تالارها و دهلیزهایی که گذر از آن‌ها چیره‌دستی بخواهد و آشنایی با مهارت‌های غارنوردی. اما لادیز از انگشت‌شمار غارهایی است که به تمامی ویژگی یک کاریز (:قنات) را دارد و از این دید، برای هر دوست‌دار طبیعتی تماشایی خواهد بود. به این ویژگی باز خواهیم گشت.
برآوردها می‌گویند که غار لادیز 15 کیلومتر درازا دارد. بلندی سقف آن نیز به 5 متر می‌رسد. از این‌رو، پیمایش آن، دستِ‌کم از دید بلندای غار، چندان سخت نیست. با این‌همه، در ورودی غار سنگ‌های درشتی پراکنده است که گذرندگان را به آهستگی و دست به سنگ فرامی‌خواند. اما بومی‌ها که بارها و بارها درون غار رفته‌اند، به روش‌هایی که برساخته‌ی خود آن‌هاست و خالی از بیم و هراس نیست، یاد گرفته‌اند که چگونه از آن سنگ‌های درشت و لغزنده بگذرند و درون غار بروند.
دیرینگی غار لادیز به دوران پیش از تاریخ می‌رسد. در سال 1966 میلادی گروهی از زیست‌بوم‌شناسان دانشگاهی در آمریکا، غار لادیز و گستره‌ی پیرامون آن را بررسی کردند. پژوهش‌های آن‌ها به آنجا انجامید که نشانه‌هایی از دوران پارینه‌سنگی بیابند. آن نشانه‌ها دربردارنده‌ی ابزارهای سنگی در بیرون از غار بود. این گمان دور از ذهن نیست که غار لادیز جایی برای سکونت انسان‌های نخستین بوده است.
برآوردها می‌گویند که غار لادیز 15 کیلومتر درازا دارد. بلندی سقف آن نیز به 5 متر می‌رسد. از این‌رو، پیمایش آن، دستِ‌کم از دید بلندای غار، چندان سخت نیست. با این‌همه، در ورودی غار سنگ‌های درشتی پراکنده است که گذرندگان را به آهستگی و دست به سنگ فرامی‌خواند. اما بومی‌ها که بارها و بارها درون غار رفته‌اند، به روش‌هایی که برساخته‌ی خود آن‌هاست و خالی از بیم و هراس نیست، یاد گرفته‌اند که چگونه از آن سنگ‌های درشت و لغزنده بگذرند و درون غار بروند.
دیرینگی غار لادیز به دوران پیش از تاریخ می‌رسد. در سال 1966 میلادی گروهی از زیست‌بوم‌شناسان دانشگاهی در آمریکا، غار لادیز و گستره‌ی پیرامون آن را بررسی کردند. پژوهش‌های آن‌ها به آنجا انجامید که نشانه‌هایی از دوران پارینه‌سنگی بیابند. آن نشانه‌ها دربردارنده‌ی ابزارهای سنگی در بیرون از غار بود. این گمان دور از ذهن نیست که غار لادیز جایی برای سکونت انسان‌های نخستین بوده است.
بلندای دهانه‌ی غار به 6 متر می‌رسد. این بلندی در همه جای غار یکسان نیست و گاه کاستی می‌گیرد و به 4 متر هم می‌رسد. سنگ‌هایی ریز و درشت از آغاز تا پایان، کف غار را پوشانده است. از این‌رو غار همانند سنگ‌فرشی سفیدرنگ است که آب زلالی از روی آن می‌گذرد. افزون‌بر اینکه سنگ‌ها لغزنده و لیز هستند و از زیر پا می‌گریزند. هرچه درون غار پیش برویم راه باریک‌تر می‌شود اما در بخش‌های پایانی باز بر پهنه‌ی راه افزوده می‌شود. باریکی راه، غارنوردان را ناگزیر می‌سازد که به شیوه‌ی اندکی فنی، البته نه‌چندان سخت، از راه باریک میانی غار بگذرند.
غار لادیز تونل مانند است. گویی از میان گودی‌ای سرداب‌گونه می‌گذریم که دیواره‌هایی به رنگ سفید و بسیار دیدنی دارد. در پایان پیمایش، یک شگفتانه انتظار غارنوردان را می‌کشد: کاسه‌مانندی کم‌وبیش بزرگ و از سنگ سفید در آنجا دیده می‌شود که درون آن گود است. آب از سقف و دیواره‌های غار درون کاسه‌ی سنگی می‌ریزد و لبریزش می‌سازد. این آب بدان اندازه گوارا و دل‌چسب است که گویی پاداشی برای آن‌هایی است که غار را تا به پایان پیموده‌اند. می‌توان دست ها را کاسه کرد، از آن آب نوشید و بدین‌گونه خستگی غارپیمایی را از تَن بیرون کرد و آماده‌ی بازگشت شد. هرچند غار لادیز چندان زیباست که پیمودن آن خستگی‌آور نیست. این را نیز بگوییم که پایان غار به دیواره‌ای می‌رسد.
غار لادیز تونل مانند است. گویی از میان گودی‌ای سرداب‌گونه می‌گذریم که دیواره‌هایی به رنگ سفید و بسیار دیدنی دارد. در پایان پیمایش، یک شگفتانه انتظار غارنوردان را می‌کشد: کاسه‌مانندی کم‌وبیش بزرگ و از سنگ سفید در آنجا دیده می‌شود که درون آن گود است. آب از سقف و دیواره‌های غار درون کاسه‌ی سنگی می‌ریزد و لبریزش می‌سازد. این آب بدان اندازه گوارا و دل‌چسب است که گویی پاداشی برای آن‌هایی است که غار را تا به پایان پیموده‌اند. می‌توان دست ها را کاسه کرد، از آن آب نوشید و بدین‌گونه خستگی غارپیمایی را از تَن بیرون کرد و آماده‌ی بازگشت شد. هرچند غار لادیز چندان زیباست که پیمودن آن خستگی‌آور نیست. این را نیز بگوییم که پایان غار به دیواره‌ای می‌رسد.
غار آبی لادیز، همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، ویژگی یک کاریز طبیعی را دارد. از این‌رو، در شمار کاریزهای آن گستره شناخته می‌شود و آب آن آشامیدنی و معدنی است. در آغاز پیمایش غار، آب در کناره‌ها اندکی ولرم است، اما در میانه‌ی غار، خنک می‌شود و تشنگی را فرومی‌نشاند. با آنکه در بسیاری از سال‌ها بلوچستان با کم‌آبی روبه‌رو شده است، رودخانه‌ای که از غار لادیز سرچشمه می‌گیرد همواره پُرآب بوده است و در همه‌ی فصل‌های سال، آب از سقف زیبا و دیواره‌های آن سرریز شده است. جدای از آنکه این آب برای مردمان پیرامون غار منبعی برای آشامیدن و کارهای کشاورزی است، به غار نیز جلوه‌ای یگانه بخشیده است. صدای قطره‌های آبی که از سقف می‌چکد و در کف غار جاری می‌شود، از دل‌انگیزی‌های غار لادیز است.
هوای بیرون از غار بالای 40 درجه است. اما درون غار خنک است و به‌دور از گرمای گزنده‌ی بیرون. پیرامون دهانه و پهنه‌ی بیرونی غار نیز پوشش گیاهی زیبایی دیده می‌شوند که از رودخانه‌ی غار سیراب می‌شوند و سرسبزی می‌گیرند. درختان گز و گیاهان علفی نیز در جای‌جای دهانه و پهنه‌ی بیرونی غار سر برکشیده‌اند.
هوای بیرون از غار بالای 40 درجه است. اما درون غار خنک است و به‌دور از گرمای گزنده‌ی بیرون. پیرامون دهانه و پهنه‌ی بیرونی غار نیز پوشش گیاهی زیبایی دیده می‌شوند که از رودخانه‌ی غار سیراب می‌شوند و سرسبزی می‌گیرند. درختان گز و گیاهان علفی نیز در جای‌جای دهانه و پهنه‌ی بیرونی غار سر برکشیده‌اند.
این غار زیبا از آسیب‌های انسانی برکنار نبوده است. در آغاز ورود به غار یادگاری‌نویسی‌های دیده می‌شود که به خطی درشت و زشت روی سنگ‌ها نوشته شده است. در شهریورماه سال 1395 خورشیدی، از شرایط بهداشتی «بسیار بد» محوطه و درون غار لادیز سخن‌ها به گوش می‌رسید (تارنمای افکارنیوز). شاید از همین‌رو بود که در بهمن‌ماه سال گذشته، اداره‌ی حفاظت از محیط زیست استان سیستان و بلوچستان به بررسی چگونگی زیست‌بوم غار و رودخانه‌ی لادیز پرداخت و نمونه‌برداری‌هایی انجام داد تا از آلوده شدن رودخانه‌ی غار جلوگیری شود.
غارها پدیده‌هایی طبیعی و بسیار گران‌بها هستند که نگاهبانی از آن‌ها خویشکاری هر کدام از ما است؛ به‌ویژه غارهایی مانند لادیز که برای مردمانی که در پیرامون آن زندگی می‌کنند، سرچشمه‌ای زندگی‌بخش و حیاتی است.
غارها پدیده‌هایی طبیعی و بسیار گران‌بها هستند که نگاهبانی از آن‌ها خویشکاری هر کدام از ما است؛ به‌ویژه غارهایی مانند لادیز که برای مردمانی که در پیرامون آن زندگی می‌کنند، سرچشمه‌ای زندگی‌بخش و حیاتی است.
خبرنگار امرداد: سپینود جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر