ایران زیبای من - آبشار اُرتُکند؛ تراش‌خورده از صخره و آب

ییلاق اُرتُکند در شهرستان کلات نادری، در استان خراسان، جای دارد. کلات، شهرستانی خوش آب‌وهواست. هم سرشار از جاذبه‌های گردشگری و زیست‌بومی است و هم برخوردار از یادمان‌ها و ارزش‌های تاریخی. از مشهد، مرکز استان، 145 کیلومتر جاده کوهستانی را باید پیمود تا به کلات نادری رسید.

کلات، زمانی گنج‌خانه‌ی نادرشاه افشار بود. اکنون نیز گنجینه‌ای از زیست‌بومی زیبا است. در کلات آبشارهای خروشان اندک‌شمار نیستند. مانند: آبشارهای «قره‌سو»، «زاوین»، «آبگرم»، «خورعلیا» و«چرم». اما آبشار «ارتکند» و گستره‌ی آن، در دلربایی دلخواه و نمونه است. تفریح‌گاه ارتکند یک نمونه از زیبایی‌های طبیعی کلات است.
ییلاق ارتکند از داشته‌های طبیعی و دلپذیری‌های گردشگری، کم و کاستی‌ ندارد؛ رودخانه‌های روان در آن جاری است؛ کوه‌ها سربه آسمان کشیده‌اند و آبشار دوگانه‌اش خوش‌آوا و خواهنده است.

روستای ارتکند، نزدیک به 60 کیلومتر از جنوب کلات دور است. از دره‌ی «سررود» نیز تنها 5 کیلومتر فاصله دارد. رودخانه‌ی ارتکند از میان روستا می‌گذرد. این رود از رشته کوه «هزار مسجد» سرچشمه می‌گیرد. هزارمسجد، در شمال خراسان، مانند مرزی طبیعی، دشت هموار مشهد را از صحرای خشک قراقروم ترکمنستان جدا می‌کند. کوه هزارمسجد، شهر کلات و ییلاق ارتکند را در میان گرفته است. خودِ کوه هزارمسجد از کوه «کپه داغ» سیراب می‌شود. کپه‌داغ بخشی از رشته کوه‌های ترکمنستان و خراسان را دربرمی‌گیرد و از خاور (:شرق) به بلندی‌های هزارمسجد می‌رسد.
برای رسیدن به آبشارهای دوگانه‌ی ارتکند، باید از روستای ارتکند، کم و بیش 2 کیلومتر راهِ سربالایی را درپیش گرفت تا به غاری 10 متری رسید که بیشتر به تونل مانند است تا غاری طبیعی. رودخانه‌ی ارتکند از میان این غار می‌گذرد و از آن سو به شکل آبشار فرو می‌ریزد. بلندی آبشارِ نخست ارتکند، 10 متر است. خنکای هوای حوضچه‌ی آبشار نیز خوشایند و دلپذیر است.

آبشار نخست، دیواره‌های سنگی زیبایی دارد و صخره‌ای که از آن فرومی‌ریزد، لزج و نمناک است. راه رسیدن به این آبشار آسان است و دشواری چندانی ندارد. اما اندک اندک دره باریک می‌شود و درختان انبوه و علف‌هایی که جابه‌جا روییده‌اند، راه سپردن را سخت می‌سازند.

آبشار دوم ارتکند، وارون (:برخلاف) آبشار نخست، سخت‌گذر است. آن‌هایی که با سنگ‌نوردی آشنایی دارند از پسِ گذر از دره‌ی باریکی برمی‌آیند که آبشار دوم در پایان آن دیده می‌شود. در دو سوی دره، دیواره‌های سنگی هست و شیبی تند که راه را پُرخطر می‌سازد و روندگان را به هوشیاری افزون‌تر فرامی‌خواند. آبشار دوم ارتکند، 35 متر بلندا دارد. این را نیز بگوییم دره تا گذرگاه «قله‌ی قره‌داغ» ادامه می‌یابد. این چکاد (:قله) بلندترین ارتفاع آن گستره را دارد. از نوک چکاد تا کف دره، نزدیک به هزار متر است!
بهترین زمان برای رفتن به آبشار ارتکند، از نیمه‌های بهار و ماه‌های تابستان است. اما در فصل‌های سرد، هوای ارتکند خشک و آزاردهنده می‌شود.

خبرنگار امرداد: بامداد رستگار