روستای شگفت‌انگیز هجیج، روستایی با گویشی همانند با زبان اوستایی

در دل گستره‌ی سرسبز اورامانات، روستایی با پیشینه‌ای بسیار کهن جای گرفته است که اگر برای مردمانش نوشته‌ای اوستایی یا پهلوی بخوانید بسیاری از واژگان آن را به آسانی درمی‌یابند. آن مردمان به زبان کُردی و به گویش هورامی سخن می‌گویند. واژگان فارسی کهن نیز که اکنون به‌کار نمی‌رود، بر زبان آنان جاری است. گویش آنان حتا با روستاهای آن گستره هم تفاوت دارد. این روستا «هجیج» نام دارد.

هجیج که به زبان کُردی هورامی به معنای «دره‌ی سبز و ژرف» است، در پنج کیلومتری شهر نودوشه، 34 کیلومتری شهر پاوه، در استان کرمانشاه جای دارد و فاصله‌ی آن با کرمانشاه 123 کیلومتر است.
این روستا که پاک‌ترین روستای گستره‌ی اورامانات نام گرفته است، مهرازی کم‌مانندی دارد. خانه‌های آن از سنگ و چوب ساخته شده است، بدون آنکه در آن آجر به‌کار بُرده شده باشند. خانه‌های درهم‌تنیده و پلکانی هجیج بدون حیاط و در دو طبقهساخته شده است. آن‌ها را رو به جنوب ساخته‌اند تا همواره روشنایی آفتاب بر خانه‌ها بتابد. خانه‌های هجیج از میان دره آغاز می‌شود و از خیابان‌های سنگفرش و نیم‌دایره‌ای می‌گذرد. همه‌ی آن‌ها هم رو به سوی دره و رودخانه‌ی سیروان دارند. هجیج از سیروان پُرآب و زیبا فاصله‌ی اندکی است.
روستای هجیج از شمال باختری (:غربی) و جنوب به کوه سالان و شاهو راه می‌برد. این دو کوه بخشی از رشته کوه‌های زاگرس هستند. جاده‌ای پُرپیچ و خم، با تونل‌های پرشمار، از میان کوه‌ها می‌گذرد و به هجیج می‌رسد.
در نزدیکی هجیج چشمه‌ای جوشان و خروشان هست که بومی‌ها به آن «بل» می‌گویند. آب این چشمه همانند آبشار از درون کوه سرازیر می‌شود و به درون سیروان می‌ریزد. چشمه‌ی بل در سراسر سال لبریز از آب است. می‌گویند گواراترین آب معدنی شناخته شده است. چشمه‌بل در شگفتی بی‌مانند است. هجیج به‌دلیل آب فراوان این چشمه شکل گرفته و آباد مانده است.

کوهستان پیرامون هجیج سرچشمه‌ای پُربار از گیاهان دارویی است. آن کوه‌ها رویشگاه گل‌هایی همانند گل گاوزبان، ختمی، گون و شنگ است. درختان بلوط و بنه نیز آن گستره‌ی کم‌مانند را پوشانده‌اند. یکی از راه‌های درآمد مردمان روستا پرورش درخت ون است. افزون‌بر اینکه گردو و انار و انگور هجیج نیز آوازه‌ای دارد. از فراورده‌های لبنی آن نیز می‌توان به کشک، شیر، دوغ، روغن حیوانی و کره اشاره کرد.
در هجیج حوض‌خانه‌ای کهن هست که دیواره‌های آن از سنگ‌های ریز و درشت ساخته شده است و سقف آن تخته سنگی یکپارچه است. این حوض‌خانه در اسفندماه سال 1387 ثبت ملی شده است. چله‌خانه‌ی هجیج نیز جایی برای آیین سماع درویشان طریقت قادریه (یکی از طریقت‌های صوفیانه) است. آن‌ها با نوای دف و نی به برپایی آیین صوفیانه‌ی خود می‌پردازند. پیشینه‌ی چله‌خانه‌ی هجیج به سده‌ی دوم مهی بازمی‌گردد و ثبت ملی نیز شده است. موسیقی دلخواه مردمان هجیج سازی بادی به نام شمشال است.
صنایع دستی هجیج جولایی (کارگاه تولید پارچه)، چوخورانه (پوشش کُردی مردانه) و مَرس‌بافی (پوشش بومی کرمانشاه) است.
در کاوش‌های باستان‌شناسی، در چند پناهگاه صخره‌ای در نزدیکی روستای هجیج، بازمانده‌هایی از دوره‌ی پارینه‌سنگی میانه به دست آمده است که خود نشان از دیرینگی بسیار هجیج دارد و گواه آن است که در این گستره، انسان‌های نخستین زندگی می‌کرده‌اند. در آن کاوش‌ها دست‌ساخته‌هایی سنگی کشف شد که دیرینگی آن‌ها به 40 هزار سال پیش و دوره‌ی فرا پارینه‌سنگی سر می‌زند.
زمستان‌های روستای هجیج بسیار سرد و سوزان است. از این‌رو، در فصل سرد از شمار ساکنان روستا کاسته می‌شود. اما در فصل‌های میانه (:معتدل) شمار آنان به بیش از 600 تَن می‌رسد. در نوروز سال 1397 بیش از صد هزار گردشگر از این روستای زیبای اورامانات دیدن کرده بودند.

خبرنگار امرداد: سپینود جم