استان ایلام با طبیعتی چهارفصل، با آنکه دارای پهنه‌های آبی گسترده و رودخانه‌های پُرآب نیست، دارای 13 تالاب ، سرآب و دریاچه‌های ساختگی (:مصنوعی) پشت سد است. این گستره، پهنه‌ای نزدیک به 23 هزار و 500 هکتار را در بر می‌گیرد.
بیش‌تر تالاب‌های استان ایلام، زمستان‌گذر هستند و سالانه میلیون‌ها گونه‌ی آبزی و کنارآبزی رو به آن پهنه‌ها می‌آورند. پرندگانی همانند بادخورک، پرستو، سبزقبا، توکا و سهره در تالاب‌های ایلام دیده شده‌اند. این استان دارای 16 سایت پرنده‌‌خشک‌زی و 14 سایت پرنده‌آبزی و کنارآبزی است. در تالاب‌های استان ایلام 192 گونه پرنده‌ی کوچ‌رو و بومی شناخته شده است.
با آنکه شکار و زنده‌گیری پرندگان از دشواری‌هایی است که تالاب‌های استان ایلام را با دگرگون‌شدن کاربری رودررو ساخته است، اما ایلام در سنجش با استان‌های همسایه‌ی خود و دیگر استان‌ها، از وضعیت بهتری برخوردار است و شکار و صید کاهش چشمگیری داشته است.
مهم‌ترین چالش‌هایی که تالاب‌های استان با آن روبه‌رو هستند بی‌توجهی به ارزش اقتصادی و گردشگری (اکوتوریستی) تالاب‌ها، بهره‌برداری بی‌اندازه از پوشش گیاهی پیرامون تالاب‌ها به‌دست بومی‌ها و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی برای زمین‌های کشاورزی است. افزون‌بر اینکه استفاده از سم‌ها و کودهای شیمیایی در زمین‌های کشاورزی و داخل‌شدن آن سم‌ها به درون تالاب‌ها دشواری‌های دیگری است. دگرگون‌شدن کاربری تالاب‌ها و نداشتن سند مالکیت، اثر ناخوشایندی بر آن گستره‌های آبی گذاشته است.
زمزم، چکربولی و سیاب‌دریوش از تالاب‌های شناخته‌شده‌ی استان ایلام است.
مهم‌ترین چالش‌هایی که تالاب‌های استان با آن روبه‌رو هستند بی‌توجهی به ارزش اقتصادی و گردشگری (اکوتوریستی) تالاب‌ها، بهره‌برداری بی‌اندازه از پوشش گیاهی پیرامون تالاب‌ها به‌دست بومی‌ها و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی برای زمین‌های کشاورزی است. افزون‌بر اینکه استفاده از سم‌ها و کودهای شیمیایی در زمین‌های کشاورزی و داخل‌شدن آن سم‌ها به درون تالاب‌ها دشواری‌های دیگری است. دگرگون‌شدن کاربری تالاب‌ها و نداشتن سند مالکیت، اثر ناخوشایندی بر آن گستره‌های آبی گذاشته است.
زمزم، چکربولی و سیاب‌دریوش از تالاب‌های شناخته‌شده‌ی استان ایلام است.
تالاب زمزم؛ این تالاب در 74 کیلومتری شرق ایلام، در شهرستان بدره و در نزدیکی تنگه‌ی کافرین، جای دارد. این تنگه در هشت کیلومتری شمال شهرستان بدره است. رودخانه‌ای در تنگه‌ی کافرین جای دارد که پس از گذر از آن به رودخانه‌ی سیمره می‌پیوندد.
پهنه‌ی تالاب زمزم یک کیلومتر است و سال‌هاست که بخشی از زمین‌های کشاورزی پیرامون خود را آبیاری می‌کند. آب این تالاب به‌گونه‌ی چشمه است.
زمزم پیشینه‌ای دور و دراز دارد. افسانه‌های بومی چنین می‌گویند که زمزم تالابی ترسناک و همراه با دلهره است؛ زیرا دریاچه‌ی آن چشم‌اندازی هراس‌آور دارد و تاکنون جان بسیاری را گرفته است. همین است که برخی با بیم به آن نزدیک می‌شوند!
شوربختانه بر اثر بارندگی‌های سیل‌آسای بهار سال 1398 با پیشروی آب سد سیمره، این تالاب آسیب‌های بسیاری دید و تا مرز نابودی پیش رفت. این در حالی است که پوشش گیاهی پیرامون آن بسیار زیبا بود و زیستگاهی برای حیات‌وحش به‌شمار می‌رفت. گویا در گذشته باغ‌های انار هم در پیرامون تالاب بوده است. فاصله‌ی تالاب زمزم با سد سیمره تنها چند صد متر است.
پهنه‌ی تالاب زمزم یک کیلومتر است و سال‌هاست که بخشی از زمین‌های کشاورزی پیرامون خود را آبیاری می‌کند. آب این تالاب به‌گونه‌ی چشمه است.
زمزم پیشینه‌ای دور و دراز دارد. افسانه‌های بومی چنین می‌گویند که زمزم تالابی ترسناک و همراه با دلهره است؛ زیرا دریاچه‌ی آن چشم‌اندازی هراس‌آور دارد و تاکنون جان بسیاری را گرفته است. همین است که برخی با بیم به آن نزدیک می‌شوند!
شوربختانه بر اثر بارندگی‌های سیل‌آسای بهار سال 1398 با پیشروی آب سد سیمره، این تالاب آسیب‌های بسیاری دید و تا مرز نابودی پیش رفت. این در حالی است که پوشش گیاهی پیرامون آن بسیار زیبا بود و زیستگاهی برای حیات‌وحش به‌شمار می‌رفت. گویا در گذشته باغ‌های انار هم در پیرامون تالاب بوده است. فاصله‌ی تالاب زمزم با سد سیمره تنها چند صد متر است.
تالاب چکربولی؛ در باختر (:غرب) شهرستان ایلام و در گستره‌ای به نام بولی، در ناحیه‌ی چکر، جای دارد. این گستره گرمسیری است اما آب تالاب همیشگی است.
پهنه‌ی تالاب چکربولی نزدیک به سه هکتار است و ژرفای آن به بیش از دو متر می‌رسد. آب تالاب از بارش‌های فصلی و چند چشمه‌ی جوشان به‌دست می‌آید و از این‌رو ژرفای آن بستگی به میزان بارش‌ها دارد. پیرامون تالاب را نیزارها فراگرفته است.
پوشش گیاهی تالاب، علفی است که به‌گونه‌ی گیاهان آبزی در درون تالاب رشد کرده است. گیاهان مرتعی، گرامینه تیره جگن و نی از پوشش گیاهی آن به‌شمار می‌روند. پرندگانی مانند چنگر، کشیم، حواصیل خاکستری، اردک ارده‌ای و اردک سرسبز در تالاب به‌سر می‌برند.
تالاب سیاب‌دریوش؛ در جنوب باختری بخش ملکشاهی استان ایلام جای دارد و پهنه‌ی آن نزدیک به چهار هکتار است. شکل این تالاب دایره‌ای است و از آن‌رو که در بخش کوهستانی جای دارد درشمار گستره‌های سردسیری استان است.
بارندگی سالانه‌ی تالاب بیش از 600 میلی‌متر در سال است. با داشتن 14 سانتی‌گراد دما نیز دارای آبی همیشگی است. از این‌رو سیاب‌دریوش در سراسر سال تالابی ییلاقی است.
تالاب سیاب‌دریوش در سالیان گذشته بر اثر کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی، خشک شده بود. اما بارندگی‌های بهار امسال جان دوباره‌ای به این تالاب بخشیده است.
بارندگی سالانه‌ی تالاب بیش از 600 میلی‌متر در سال است. با داشتن 14 سانتی‌گراد دما نیز دارای آبی همیشگی است. از این‌رو سیاب‌دریوش در سراسر سال تالابی ییلاقی است.
تالاب سیاب‌دریوش در سالیان گذشته بر اثر کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی، خشک شده بود. اما بارندگی‌های بهار امسال جان دوباره‌ای به این تالاب بخشیده است.
خبرنگار امرداد: بامداد رستگار
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر