امرداد - بنفشه میرزایی
پژوهشگران تاریخ و فرهنگ ایران باستان با استناد به سندها و نوشته‌های کهن بر این باورند که گاو نماد جانوری آناهیتا است چنان‌چه نماد آسمانی او ماه است. بسیاری نیز در تایید این بحث آناهیتا را که به شوند (:دلیل) اینکه ایزدبانوی آب‌های روان و باروری است در پیوند با گاو ماده می‌دانند. از مواردی که امروز نیز پیوند گاو با آناهیتا را نمایان می‌سازد آیین قربانی کردن گاو در کنار چشمه‌ی آناهیتا در نیاسر است.
مردم نیاسر کاشان درخت چنار روبه‌روی چهارتاقی را که در کنار چشمه‌ی آب است بسیار گرامی داشته و آن جایگاه سپندینه (:مقدس) را زادگاه آناهیتا می‌دانند. هرساله در کنار این چشمه گاوی را قربانی می‌کنند.
در نیایشگاه آناهیتا در بیشاپور نماد جانوری این ایزدبانو که به شکل تندیس سر گاو است زمانی به گونه‌ی چهار تندیس گاو بر روی دیوار شمالی و روبه‌روی ورودی اصلی خودنمایی می‌کرده است. هرچند امروز چیزی جز دو برآمدگی سنگی دو تکه و نامفهوم از آن تندیس‌ها بر روی دیوار سنگی بر جای نماده است.
درباره‌ی چگونگی این تندیس‌ها دیدگاه‌ها گوناگون است. گروهی چون فلاندن (جهانگرد اروپایی) در نگارهای خود این‌ها را به گونه‌ی گاوهایی دو پشته به مانند تندیس‌های سرستون هخامنشی کشیده است. بخش بالای سنگ را سر و بخش پایینی را در پیوند با بدنه‌ِ تندیس گاو می‌داند.
علی‌اکبر سرفراز باستان‌شناس نامور در این‌باره دیدگاه جالبی را ارایه می‌کند. وی بر این باور است که در این‌جا توجه به اثر بازتاب آب آن‌قدر ارزش دارد که در کنده‌کاری تندیس سر گاو نیز موثر بوده است. آن‌چنان که تکه سنگ بالایی تندیس سر گاو است و تکه‌ی پایینی وارون همین تندیس، گویی تندیس گاو به بازتاب تصویر خود در آب می‌نگرد.
مهرازی (:معماری) ایران در همه‌ی گونه‌هایش همواره پیوندی ناگسستنی با آب دارد، در خانه‌ها، در میان کاروانسرا‌ها، کاخ‌ها و در برابر ایوان‌ها آب حضور دارد. این آب بازتاب‌دهنده‌ی هنر هنرمند وجهان پیرامون او است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر