امرداد - بنفشه میرزایی
نیایشگاه آناهیتا در کنگاور بزرگ‌ترین تک‌بنای سنگی ایران است. سنگ بنای نخستین این نیایشگاه در روزگار هخامنشیان نهاده شد. در روزگاران سپسین ساخت آن ادامه یافت و در روزگار ساسانیان به پایان رسید و به بهترین شیوه مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بر پایه‌ی شواهد تاریخی، این نیایشگاه آتشکده‌ای برای ارج نهادن به ایزد آب (آناهیتا) بود. این سازه پس از تازش اسلام دست‌خوش دگرگونی‌های بسیاری شده است.
آنچه از بازمانده‌های این سازه پس از رخدادهای طبیعی و یا تخریب‌های انسانی، امروزه در دست است به گونه‌ی دقیق نمی‌تواند فضای مهرازی (:معماری) و کالبدی راستین آن را آشکار کند. پژوهشگران حتا در تاریخ ساخت و گونه‌ی کاربری آن نیز دو سخنی (:اختلاف نظر) دارند. پژوهش‌هایی که تا به امروز درباره‌ی این سازه‌ی بزرگ انجام شده است هیچ‌یک به گونه‌ی ویژه به مهرازی نیایشگاه آناهیتا با تاکید بر چگونگی فضای آن نپرداخته است. از سویی بیشتر این پژوهش‌ها به واکاوی یافته‌های باستان‌شناسی بسنده کرده‌اند.
نیایشگاه آناهیتا در 24 شهریور 1310 خورشیدی با نام «محل کنکبار قدیم خرابه‌های عهد اشکانی» در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این نیایشگاه طی چندین دوره دست‌خوش آسیب‌های جدی بوده به گونه‌ای که آتش‌سوزی و زلزله آن را به سختی ویران کرده است. همچنین بهره‌وری نادرست مردم از مصالح آن در سده‌های اخیر شوند (:موجب) دگرگونی‌های بسیاری در آن شده است. از آن‌جا که طرح کاوش‌های باستان‌شناسانه در این سازه هنوز به پایان نرسیده ، از این رو نظر قطعی درباره‌ی ساختار مهرازی آن به روشنی گفته نشده است. هرچند باستان‌شناسان در کوشش‌های خود به یافته‌های ارزشمندی دست یافته‌اند، ولی تا زمانی که کاوش‌های باستان‌شناسی به گونه‌ی کامل انجام نپذیرد، نمی‌توان درباره‌ی مهرازی سازه و کاربرد آن نظر قطعی داد.
با بررسی‌های انجام گرفته می‌توان گفت که این سازه همانندی بسیاری با سازه‌های ایرانی هم‌دوره‌ی خود دارد و در یونانی بودن آن جای بسی گمان است. سازه‌ی این نیایشگاه در بلندی‌های تپه‌ی ناهید (بابا قورت) و در بلندای 33 متری از زمین‌های پیرامون جای دارد. نیایشگاه روی صفحه‌ای که از پایین به بالا اندازه‌های آن کوچک می‌شود است و از شکل سازه‌های ایرانی پیروی می‌کند و نشان از ادامه‌ی سبک صفه‌سازی ایرانیان دارد. وجود پلکان اصلی دوسویه به صفحه‌ی نیایشگاه آناهیتا در میان بخش جنوبی با شیوه‌ای ایرانی طراحی شده است که همانند آن در کاخ آپادانای تخت جمشید وجود دارد. ویژگی ارزشمند نیایشگاه آناهیتا چهارگوش بودن نقشه‌ی آن است که در مهرازی ایرانی اشکانی و ساسانی، در صفحه‌ی اصلی رعایت شده و انداره‌ی 200 در 200 برای آن در نظر گرفته شده است. در این نیایشگاه از مصالح بوم‌آور یعنی سنگ به عنوان مصالح اصلی به گونه‌ی تراشیده و لاشه بهره برده شده و ملات گچ نیز بسیار در ساخت این سازه به کار رفته است که این نیز از ویژگی‌های مهرازی این روزگار است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر