امرداد - بنفشه میرزایی
میدان نقش‌جهان اصفهان از جمله برترین آفرینه‌های (:آثار) این شهر است که جهان‌گردانی همچون شاردن آن را از بزرگ‌ترین و زیباترین میدان‌های جهان دانسته‌اند.
این میدان 500 متر درازا و 150 متر پهنا دارد. این هماهنگی، ریختی به میدان می‌دهد که باعث می‌شود هنگامی که بیننده درون میدان می‌ایستد، آن را بسیار بزرگ‌تر از آنچه که هست احساس کند. بدنه‌های دورتادور میدان نمایی دو اشکوب (:طبقه) دارند. اشکوب نخست حجره‌هایی است که بخشی از بازار اصفهان را شکل می‌دهد. اشکوب دوم کاربری ندارد و تنها نماسازی است تا هماهنگی بهتری برای میدان فرآهم آورد و ریخت آن چشم‌نوازتر شود.
میدان نقش‌جهان در سال 1358 خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این میدان در گذشته‌های دور جایگاه کاروان‌ها بوده است. پس از زمان شاه عباس صفوی، ارزشمندی ویژه‌ای یافت و به جایگاه سان و رژه‌ی نظامی، بازی چوگان و آیین‌های باارزش سیاسی و دینی دگرگون شد. میدان نقش‌جهان، مسجد شیخ لطف‌الله را در خاور (:شرق)، کاخ عالی‌قاپو را در باختر (:غرب) و سردر قیصریه را در شمال خود میزبانی می‌کند.
درست روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله، کاخی شش اشکوبه جای دارد که در زمان صفوی به نام دولت‌خانه‌ی مبارکه‌ی نقش‌جهان شناخته می‌شده و امروزه به کاخ عالی‌قاپو نامور است. هرکدام از این اشکوب‌ها آذین‌های ویژه‌ی خود را دارد. آفرینه‌های بسیاری از نگارگر نامور زمان شاه عباس، استاد رضا عباسی و شاگردانش در این سازه به چشم می‌خورد. اشکوب ششم عالی‌قاپو بزرگ‌ترین تالار این کاخ را در خود دارد. در این تالار، آذین‌هایی به شکل ساغر و ظرف وجود دارد که نوا را در خود نگه می‌دارد. این تالار، که در میان مردم به اتاق موسیقی نامور است، ویژه‌ی پذیرایی‌های رسمی فرمانروایان صفوی بوده است.
در مهرازی (:معماری) شیوه‌ی اصفهانی به باغ‌سازی و کوشک‌های درون باغ بسیار توجه می‌شد و یادگارهای زیبایی از این روزگار برای مهرازان ایران برجای ماند. از جمله می‌توان باغ‌های چهل‌ستون و هشت بهشت در اصفهان، نظر، ارم و جهان‌نما در شیراز، فین در کاشان، دولت‌آباد یزد و باغ شازده در ماهان را نام برد.
باغ چهل‌ستون درون خود کوشکی دارد که به کاخ چهل‌ستون نامور است. این کاخ تنها 20 ستون دارد، که تصویرشان در حوض بزرگ روبه‌روی سازه بازتاب می‌شود و چهل ستون را می‌بینیم. در گذشته، گروه نوازندگان در یک سوی این حوض، روبه‌روی کوشک و فرمانروا و مهمان‌هایش در سویی دیگر، در ایوان این کاخ می‌نشسته‌اند. نوازندگان که می‌نواخته‌اند، آب حوض مانند رسانایی آوای موسیقی را به ایوان چهل‌ستون می‌رسانده است. این سازه با آیینه‌کاری و نگاره و شیشه‌های رنگی آذین شده و درها پنجره‌هایش خاتم‌کاری و منبت‌‌کاری شده‌اند.
فرمانروایان صفوی گرایش زیادی به گسترش شهری و ایجاد سازه‌های همگانی داشتند. در زمان فرمانروایی ایشان، کاروان‌سراها، مدرسه‌ها، حمام‌ها، پل‌ها و سدهای زیادی ساخته شد. نخستین خیابان به آن چمی(:معنایی) که امروزه در ذهن‌ها پذیرفته و تعریف شده- در زمان آن‌ها ساخته شد: خیابان چهارباغ اصفهان. این خیابان نخستین محور شهری نمودارسازی شده در ایران است که هنوز زیبایی‌اش را نگه داشته است.
زاینده رود خیابان چهارباغ را به دو بخش بالا و پایین تقسیم می‌کند. به فرمان شاه عباس، پلی در راستای چهارباغ بر روی زاینده رود برپا شد. کارگزار (:متولی) ساخت این پل یکی از سرداران شاه عباس به نام الله وری‌خان بود و به همین شوند(:دلیل) در آغاز پل الله‌وردی‌خان نامیده شد. این پل چهل چشمه داشته که دورنمای زیبایی از زاینده‌رود را در اختیار رهگذران می‌گذاشته است. در گذر زمان هفت چشمه‌ی پل از میان می‌روند و تنها سی‌وسه چشمه برجای می‌ماند و به سی‌وسه پل نامور می‌شود.
پل نامور دیگر در اصفهان، پل خواجو است، که چیزی نزدیک به 50 سال پس از پل الله‌وردی‌خان و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده است. این پل افزون بر ایجاد دسترسی از این سوی رود به آن سو، مانند سدی برای فرآهم کردن آب زمین‌های کشاورزی بوده است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر