دماوند اين كوه استوار از بالاترين نقطه ايران ساليان سال است بر مردم ايران نظارت دارد و كسي از ديد او پنهان نمي‌ماند.
مي‌گويند ضحاك در كوه دماوند دربند است و هرگاه مردم ايران مغرور شوند و يا از راه راست دور شوند (مانند سال 57)، ضحاك آزاد شده و باز بر مردم ظلم خواهد كرد.
از اين كوه در داستان‌ها و ادبيات فارسي بسيار نام برده شده گاهي گنبد گيتي خوانده شده و گاه نماد مليت و وفاق ايرانيان.
دماوند، برجسته‌ترين پديده طبيعي ايران، خاستگاه استوره‌ها و داستان‌هاي ايراني، كوهي است با تاريخي سرشار از صعودهاي ديرين.
از نظر طبيعي، دماوند در ايران زيستگاه بي‌مانندي است كه به دليل اختلاف ارتفاع چشم‌گير و دارا بودن دره‌ها و دامنه‌هاي پرشمار، گونه‌هاي گياهي و جانوري متنوعي را در خود جاي داده است. اين كوه و محدوده آن شايد وا‍سین پناهگاه بسياري از گونه‌ها باشد كه با از ميان رفتن طبيعت دشت‌ها و آسيب ديدن بسياري از كوه‌هاي پست‌تر، تنها در آن جا باقي مانده‌‌اند. در دماوند، پديده‌هاي طبيعي گوناگونی وجود دارد كه هر يك در نوع خود كم‌نظير و داراي ارزش ذاتي و گردشگري بسيار است.
«عباس محمدي» مسوول گروه ديده‌بان كوهستان در اين باره مي‌گويد: «در اين كوه چند يخچال طبيعي دايمي كه پديده بسيار كم‌نظيري در ايران است به چشم مي‌خورد؛ در ميان آنها «يخار» با ديواره و برج‌هاي يخ بلور، وحشي‌ترين و مرتفع‌ترين دره يخچالي ايران است. پديده ديگر، حفر‌ه‌هاي متعددي است كه گاز و بخار با فشار زياد از آنها بيرون مي‌زند و اين‌ها در كنار توده‌هاي گوگرد، دماوند را به صورت يك آتش‌فشان نيمه فعال درآورده‌اند.»
چشمه‌ی آب گرم و معدني در كوهپايه‌هاي دماوند، وجود دهانه‌اي بزرگ با حوضچه يخي در ميان، شكل مخروطي پر شيب و خوش تراش كه در بسياري مواقع، ابرهايي به شكل شگفت‌انگيز در نوك آن به چشم مي‌خورد، از ديگر ويژگي‌هاي اين كوه سرافراز است.
در یرامون دماوند، محيط‌هاي كوهستاني وجود دارد كه هر يك داراي ويژگي‌هاي منحصر به فرد هستند. دشت‌دار (پارك ملي)، دشت پر گل و گياه نمارستاق، دره پر پيچ و خم سه سنگ با آبي بلورين و آبگيري خيال‌انگيز در دره‌هاي فرعي، گردنه پر هيبت سرداغ، ستيغ هفت سران با پرتگاه‌هاي پر هيبت، رودخانه پر آب هراز، ستيغ طولاني دو برار كه زيستگاه خرس، گراز، گرگ، روباه، پلنگ، كل و بز، قوچ و ميش، عقاب طلايي، كبك، انواع مار، ماهي قزل‌آلا و بسياري از گونه‌هاي كمياب ديگر است.
ظاهر چشم‌نواز دماوند با كلاهك و رگه‌هاي برفي پركشش، تجسم واقعي آن چيزي است كه از واژه «كوه» به نظر مي‌آيد. به دليل آنكه چكاد دماوند بلندترين نقطه ايران و مشرف بر تمامي اين سرزمين است. ارزش نمادين آن در رديف پرچم كشور است، با اين تفاوت كه ميراثي ميليون ساله است و در صورت تخريب چهره طبيعي آن، نمي‌توان آن را بازسازي كرد.
از نظر نفوذ در استوره‌ها و داستان‌هاي ايراني، دماوند مقام نخست را در ادبيات فارسي دارد و ماجراهاي حماسي و اسطوره اي در ارتباط با اين كوه شكل گرفته است. از نظر جايگاه در كوهنوردي، شايد در ميان كوه‌هاي بلند جهان، دماوند بيشترين پيشينه تاريخي را داشته و قطعا مي‌توان گفت كه جايگاه برجسته در ميان كوه‌هايي كه از ديرباز مورد توجه جغرافي‌دانان، جهانگردان ماجراجويان و كوهنوردان بوده است، دارد.
به گفته «محمدي» مسوول گروه ديده‌بان كوهستان، امروزه دماوند هم‌چون بسياري از ديگر محيط‌هاي كوهستاني كشور با چند عامل از جمله چراي مفرط، ساخت و ساز و معدن كاوي و آلودگي تهديد مي‌شود. تمامي مناطق اطراف دماوند، داراي آثار و محوطه‌هاي تاريخي است. «ژاك دومورگان»، باستان‌شناس معروف فرانسوي كه در ايران بسيار فعاليت داشته است. در سال 1310 پيشنهاد ثبت شهر دماوند را در فهرست آثار ملي داد كه مورد قبول دولت وقت قرار گرفت و شهر به شماره 56 در اين فهرست به ثبت رسيد. گو آنكه متاسفانه آثار تاريخي و طبيعي اين شهر و مناطق اطراف كوه دماوند، به ويژه در دو دهه اخير، سخت مورد تجاوز و تخريب و سودجويي‌هاي غيرقانوني قرار گرفته. اما هنوز مي‌توان در جاي جاي اين ناحيه، مسجدها، بقعه‌ها، برج‌ها، قلعه‌ها، حمام‌ها، كاروانسراها، پل‌ها و حتي راه‌هايي را ديد كه ارزش كم‌نظيري دارند. در مورد راه‌هاي تاريخي، يك مورد جالب توجه قابل ذكر است كه در سمت غرب رودخانه لار، نزديك آبشار با شكوه و بهشتي «اسپي او» (به معني آب سفيد)منزلگاه (كاروانسراي كوچك) سنگي وجود دارد كه تا حد زيادي سالم مانده است و با كمي تعمير و استحكام‌سازي مي‌تواند احيا شود. با حركت از اين نقطه روي گردنه كبود و قله چپكرو، در بسياري از نقاط آثار مشخص جاده‌اي قديمي به وضوح به چشم مي‌خورد. تركيب هم‌ساز آثار تاريخي و زيبايي‌هاي طبيعي پياده‌روي در اين منطقه را به تجربه‌اي به يادماندني بدل مي‌سازد.
در نقاط معدودي از جهان مي‌توان آثار تاريخي صدها ساله و حيات‌وحش را در كنار هم ديد. با جلوگيري از تجاوز به ميراث‌هاي طبيعي و فرهنگي و با ترميم آنها مي‌توان محدوده دماوند را به يك جاذبه جهاني بدل ساخت كه براي كشور اعتبار فراهم آورد و پشتوانه اقتصاد ما هم باشد.
ارزش‌هاي اين محدوده به اندازه‌اي است كه شايد بتوان آن را به كمك يونسكو در فهرست «ميراث جهاني» ثبت كرد. در اين راه اگر چه دولت بايد با اجراي قانون و بستن راه تخطي از آن و اختصاص بودجه كمك كند. اما لازم است عموم مردم و سازمان‌هاي مردمي هم با اصلاح نگاه خود و جايگزين ساختن آينده‌نگري به جاي سودجويي‌هاي كوتاه‌مدت رفتاري شايسته توجه جهاني در پيش گيرند.
محمدي مي‌گويد: در سال 1381، در بيست و يكمين جلسه شوراي عالي محيط‌زيست قله دماوند به عنوان «اثر طبيعي ملي» ثبت شد.
محدوده تعيين شده براي دماوند از حدود 4500 متر به بالا است كه منطقه كوچكي را در بر مي‌گيرد. در واقع از نظر حيات‌وحش از اين ارتفاع به بالا تقريبا چيزي وجود ندارد. بهتر است اين محدوده گسترش يابد و منطقه دماوند به عنوان «پارك ملي» به ثبت رسد.
تارنمای امرداد - گروه مردم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر