هنر چاروق‌دوزي در زنجان رونق فراواني داشته است. اما اكنون كمتر از 10 چاروقدوز حرفه‌اي در زنجان فعاليت مي‌كنند.
چاروق‌دوزي يكي از هنرهاي دستي است كه دست‌هاي ظريف هنرمندان زنجاني در توليدشان مهارت ويژه‌اي دارند. اين چاروق‌ها مشخصا زنانه بوده و استفاده آن جنبه تشريفاتي و تفنني دارد.
هنرمندان زنجان نوعي چاروق مي‌دوزند كه همانند هنر چاقوسازي نام زنجان را در گستره ايران زمين تداعي مي‌كند. چاروق زنجان از نظر ساخت و پرداخت تنوع در بافت، رنگ‌هاي به كار گرفته شده، زيبايي و تنوع و مي‌توان گفت به عنوان پاپوش روي فرش با ديگر چاروق‌هاي ساخت ايران تفاوت دارد.»
با اينكه اين هنر در گذشته‌اي نه چندان دور رونق فراواني در زنجان داشته اما امروزه بيشتر از 10 چاروق دوز حرفه‌اي در زنجان باقي‌نمانده، هنرمنداني كه شايد چند سال ديگر فقط نام آنها و چاروق‌هاي زيبايشان باقي بماند.
يكي از اين استادان بهنام زنجان كه به عنوان استاد در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري زنجان به آموزش اين هنر مي‌پردازد "مردعلي حيدري" است. هنرمندي كه در خلوت‌ترين گوشه موزه رختشورخانه در كارگاه كوچك خود هنر ديروزهاي زنجان را به رخ بازديدكنندگان موزه مي‌كشد.
او سال‌ها در اين هنر رنج كشيده و محصولات زيادي را روانه بازارهاي داخلي و خارجي كرده؛ اما خستگي نگاه و لرزش كلامش گوياي بي‌مهري است كه در حق او و ديگر هنرمندان صنايع دستي زنجان روا رفته است.
استاد مي‌گويد: «از سال 1342 در مغازه كفاشي آقاي مشهدي محمد گرانمايه مشغول به كار شدم و تا به امروز هيچ شغل ديگري نداشته‌ام. البته يكي دو سال اول در حد پادو و شاگرد دم‌دري كارگاه بودم. بعد از حدود 9 سال فعاليت در كارگاه‌هاي گوناگون كفش به كارگاه چاروق‌دوزي حاج اصغر خطيبي از استادان به نام اين هنر جذب شدم.»
اصولا ما صنعت كار هستيم. اين را مردعلي حيدري مي‌گويد و ادامه مي‌دهد: «با اينكه طبيعت زيباست اما صنعت زيباتر از آن است و آثار صنعتي به قدرت، هوش و قريحه انسان بستگي دارد و به طوركلي علم و هنر هميشه دوش به دوش هم پيش مي‌روند و براي سعادت انسان گام برمي‌دارند.»
امروز اكثر چاروق‌دوزان زنجان كه تعدادشان بيشتر از انگشتان يك دست نيست از شاگردان استاد حيدري و چند چاروقدوز ديگر هستند. استاد در خصوص آينده اين هنر مي‌گويد: «تمام چاروق‌دوزان زنجان شاگردان استاد علي رضايي، استاد آواز محمدي و من هستند. با اينكه ما براي ابقاي اين هنر بسيار تلاش كرديم اما هنرمندان اين رشته و ديگر صنايع دستي آستان نياز به حمايت مادي و معنوي دارند. در غير اين صورت شايد 10 سال ديگر از چاروق‌دوزي فقط يك نام باقي بماند. او به راحتي به ياد مي‌آورد كه سي يا چهل سال پيش در هر گوشه از بازار زنجان چاروق‌هاي زيبايي دوخته مي‌شد.
مرد علي حيدري بيش از 20 بار در نمايشگاه‌هاي داخلي شركت كرده است. با اين حال با نااميدي از حمايت‌هاي مسوولان ذيربط صحبت مي‌كند. «بايد از اين هنر حمايت شود تا دوام بياورد وگرنه همين چند نفر چاروقدوز جذب كار ديگري مي‌شوند. مسوولان مي‌توانند حتا با خريد چاروق به عنوان تحفه‌اي در سمينارها و نشست‌ها، حداقل نام چاروق را زنده نگه‌دارند.»
15 تا 40 هزار تومان، قيمت انواع چاروق است كه تفاوت قيمت آنها به واسطه استفاده از مواد مختلف و نحوه كار روي چاروق است. استاد مي‌گويد: «چاروق انواع مختلفي دارد. معمولي، پرده‌بند، پشت بند، چرمي، دمپايي و چرمي كفشي و از دو قسمت كف و رويه تشكيل مي‌شود. كف آن از چرم ظريف و رويه آن از نخ‌هاي نازك رنگي و گاهي از ابريشم در طرح‌ها و گونه‌هاي فراوان ساخته و بافته مي‌شود. هم‌اکنون چاروق و مليله و چاقو بهترين سوغات زنجان براي گردشگران است.»
تارنمای امرداد - بهنام همایونی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر