ارزشمندترین بن‌مایه‌ها (:منابع) برای بازسازی دژهای مادی و آشنایی با سنگربندی (:استحکامات) پدافندی (:دفاعی) آنان بررسی نقش‌های برجسته‌ی در پیوند با روزگار آشور نو (میانه‌ی سده‌ی 9 تا پایان سده‌ی 7 پیش از میلاد) در میان‌رودان (:بین‌النهرین) است.
از نمونه‌های برجسته در این باره نقش‌کنده‌ها و نقش‌های کاخ نیمرود در پیوند با روزگار تیگلات‌پیلسر سوم (746 تا 727 پیش از میلاد) و نقش برجستههای کاخ خورس‌آباد (khorsabad) روزگار سارگن دوم (721 تا 705 پیش از میلاد) است که باارزش‌ترین نقش برجستههای دژهای مادی به شمار می‌روند. در این میان نقش‌های خورس‌آباد به شوند (دلیل) بی‌شماری و نشان دادن ترتیب گوناگونی از دژهای مادی و مهرازی (:معماری) آن‌ها دارای ارزش بیشتری است.
آشوری‌ها بازگویی جنگ‌های زیاد خود با همسایگان به ویژه مادها را به گونه‌ِ‌ی نقش‌های برجسته جاودانی کردند. با بهره‌گیری از این نگاره‌ها می‌توان پی برد که مادها دژهای پدافندی خود را بر روی بلندی‌های طبیعی یا ساختگی ایجاد می‌کردند. ارزشمندترین دژهای مادی مطرح شده در بن‌مایه‌های میان‌رودان بر این پایه‌اند:
-دژ کی‌شیسو که دارای دیوارهای هم‌کانون (:متحدالمرکز) بوده است.
-دژ باگایا
-دژ خارخار
دژهای نامبرده به گونه‌ی نقش برجسته در کاخ سارگن دوم آشوری در دورشاروکین پایتخت او در نینوا نشان داده شده‌اند و در پیوند با پایان سده‌ی 8 پیش از میلاد هستند.
روی هم رفته ویژگی‌های دژهای مادی را با بهره‌گیری از نقش‌های آشوری می‌توان به بدین گونه بازگویی کرد که همه‌ی آن‌ها روی تپه‌ای بلند جای دارند و بیشتر دارای ردیف‌های ستونی (:عمودی) از دریچه‌های راست‌گوشه در بخش پیوستگی برج‌ها و دیوارها هستند.
همگی دارای دیوارهای پدافندی با برج‌هایی در راستای دیوارها (برای دیده‌بانی و تیراندازی) هستند که با کنگره‌هایی پوشیده شده‌اند و دست‌کم دارای یک ورودی قوس‌دار در پایین‌ترین بخش دیوارها هستند.
دیوار اصلی دژهای مادی و همچنین بخش پایین دیوارها از سنگ و دیوارهای فرعی درونی از خشت خام ساخته می‌شد. مادها در ساخت دژهایشان از مهرازی اورارتوها تاثیر گرفته‌اند. در کاوش‌هایی که در گستره‌های وابسته به ماد در ایران و خارج از آن انجام گرفته آفرینه‌هایی (:آثاری) از دژ و سنگربندی‌های پدافندی به دست آمده است همانند؛ تپه «سیلک» کاشان، «نوشیجان»، «باباجان»، «گودین تپه» و همچنین دژ «پتیرا» در «کاپاوکیه» آسیای کوچک (ترکیه).
امرداد - بنفشه میرزایی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر