زیست‌بوم بخشنده است و زیبایی‌های خود را از انسان دریغ نمی‌کند، اما دستیابی به آن‌ها همیشه آسان نیست، دشواری‌ها دارد و آزمودن بیم و خطرها. یک نمونه‌ی آن «دره رغز» یا «تنگه رغز» است، در استان فارس. این دره نمونه‌ای درخشان و تماشایی از زیست‌بوم ایران است. با این همه، پیمایش آن سخت است و نیازمند کوهپیمایی و صخره‌نوردی‌های دشوار.
اگر شهرهای داراب، فسا و استهبان را در مثلثی جای بدهیم، دره رغز در میان این مثلث سه گوش است: زیبا، فریبنده و دلربا. گستره‌ای که دره در آن جای گرفته فسارود نامیده می‌شود. آنجا 25 کیلومتر از شهرستان داراب، در جنوب استان فارس، دور است. فصل‌های فسارود زیباست، به ویژه پاییز آن.
درازای دره رغز کم‌وبیش 4 کیلومتر است. از سرچشمه‌ی رغز تا دره‌ی جنوب امتداد می‌یابد و دامن می‌گسترد. در این راه طولانی، انبوهی از آبشارها دیده می‌شود؛ آن اندازه فراوان که شمردن آن‌ها زمان‌بَر است. می‌گویند 64 آبشار در آنجا شناخته شده است. روایت‌ها در این‌باره همانند نیست. اما از آن میان تنها نام و نشان نزدیک به 15 آبشار ثبت شده است. آن نام‌ها را هم گردشگران و کوهنوردانی که گذر از رغز را آزمونی برای سنجش توانایی‌های خود دانسته‌اند، به آن آبشارهای کوچک و بزرگ داده‌اند. رغز، دیریاب و سخت‌گذر است و بلندی‌های آن نیاز به فرود آمدن‌هایی دارد که گاه از کنار همان آبشارها باید انجام شود. همین است که نام آبشارها نیز بسته به چگونگی فرودآمدن و راه‌نوردی گذرندگان، برگزیده شده است. برای نمونه، یکی را «آبشار وداع» نامیده‌اند؛ دیگری را «آبشار کبوتر» یا «آبشار یادگار» و نمونه‌هایی از این دست. بلندترین آن‌ها 65 متر است و «آذرخش» نام دارد. حوضچه‌های آبشارها هم میان 6 تا 20 متر ژرفا دارند. چیزی نزدیک به یکصد حوضچه‌ی طبیعی در آنجا دیده می‌شود. در پایان واپسین آبشار، در بخش جنوبی دره، حوضچه‌ای به شکل قلب دیده می‌شود که به همین دلیل آن را «حوضچه قلبی» نام گذاشته‌اند.
دره رغز بن‌بست است. واپسین آبشار دره‌ی جنوبی پایان دره هم هست. این آبشار 35 متر بلندی دارد. دو سوی دره نیز در میان دیواره‌های بلند احاطه شده است. صخره‌هایی باشکوه و سهمگینی نیز جابه‌جا دیده می‌شوند که گاه رنگ آن‌ها سرخ است و گاه نارنجی. این رنگارنگی، به دره رغز خودنمایی دیگری داده است. اما نباید فراموش کرد که رفتن به آنجا و راهسپاری در دره رغز به هیچ‌رو آسان نیست. کوهنوردان آن تنگه را «دره‌ای فنی» می‌دانند؛ به این معنا که تنها با تجهیزات و آشنایی با تکنیک‌های کوهنوردی است که می‌توان از دره رغز گذشت. جز این باشد باید خیال پیمودن دره رغز را از سر بیرون کرد و بسیار زود راه بازگشت را در پیش گرفت.
برای پیمایش دره رغز، چه‌بسا نیاز هست که از ابزارهای کوهنوردی حرفه‌ای سود برده شود. از گیره‌ها و طناب‌ها گرفته تا جلیقه‌های نجات. گذر از بخش‌هایی از دره نیز جز با شناکردن شدنی نیست. راهی هموار پیش‌روی کوهنوردان نیست که با خیال آسوده سرگرم دیدن زیبایی‌های پیرامون‌شان بشوند. گاه نیاز هست که خود را از صخره‌ای بالا بکشند یا پایین بیایند. همه‌ی این‌ها نیاز به آموختگی و دانستن روش‌های کوهپیمایی دارد. دانستن شنا نیز برای پیمایش دره رغز، از بایستگی‌ها است. بخش‌هایی از راه، مالامال از آب‌های ژرف است و جز با شنا کردن نمی‌توان از آنجا گذشت. دره رغز زیبایی‌ها و شگفتی‌های خود را به آسانی در اختیار گردشگرانش نمی‌گذارد!
برای رسیدن به دره رغز، دو مسیر پیش‌روی گردشگران هست. یکی را با نزدیک به چهار ساعت کوهپیمایی می‌توان پیمود و دیگری که نیمی از راه، جاده است و نیمی دیگر را باید پیاده گذراند. هر دو راه سختی‌های خود را دارد. در آغاز پیمایش دره رغز نیز گستره‌ای به نام سرچشمه رغز هست که جنگلی دل‌انگیز و تماشایی است و از دیگر دیدنی‌های آنجا.
از آبگیرهای دره نیز باید یاد کرد؛ آبگیرهایی با ژرفایی بیش از 20 متر و درازایی 50 متر که هر کدام شکل و طرح گوناگونی دارند و در زیبایی از هم پیشی می‌گیرند.
دیواره‌های دره رغز آن اندازه نزدیک به هم نیستند که روشنایی آفتاب را از گذرندگان دریغ کنند. در روز، همه‌جا پرتوهای خورشید، دره را تابان می‌کند و بازتاب آن در آب‌های زلال و فیروزه‌ای رنگ دره، درخشش و زیبایی دیگری به آنجا می دهد که از یاد رفتنی نیست. اما همه‌ی این‌ها زمانی به دست خواهد آمد که راهِ گذر از دره رغز را بدانیم. آن راه، تنها با دانستن پیچ‌وخم‌های یک کوهنوردی دشوار و پُر فرازوفرود به دست خواهد آمد.
آب‌وهوای دره رغز سرد و گرم است! به این معنا که گاه چنان سرد می‌شود که گذرندگان نیاز به پوششی گرم می‌یابند. پیرامون آبشار نگین، با بلندایی 16 متری، یکی از جاهای سرد دره است. گاه نیز آفتاب دره گرمابخش و چه‌بسا سوزان می‌شود. این مایه از دگرگونی آب‌وهوا، از ویژگی‌های دره رغز است.
سیلاب‌های فصلی دره رغز را درمی‌نوردند و گذر از آنجا را بسیار دشوارتر می‌سازند. از این‌رو، هنگام بارندگی، رفتن به دره خطرناک و هراس‌آور است. اگر سیلاب‌ها راه بیفتند آشنایی با کوهپیمایی و داشتن تجهیزات نیز کمکی نخواهد کرد و هزار بیم و خطر تهدید کننده پیش‌رو خواهد بود.
پرندگان دره رغز فراوان و گوناگون‌اند. کبوترهای وحشی میان صخره‌ها آشیانه ساخته‌اند و دیوارهای آهکی تنگه، جایی برای پناه گرفتن پرنده‌هایی شده است که شمارشان بسیار است.
حشره‌ها نیز پیرامون آب‌های دره و آبشارها دیده می‌شوند و گاه فراوانی آن‌ها آزاردهنده است. پوشش گیاهی دره گوناگونی (:تنوع) درخور توجهی دارد. ارژن که گونه‌ای بادام با ساقه‌های سبز است، مرزنجوش، پونه و پرسیاووشان در دره می‌رویند. به‌ویژه در جاهایی که آب و سنگ برخورد دارند، رویش‌گاه این گیاهان، فراوان‌تر است.
بخش بسیاری از زیبایی دره رغز به آب‌های جاری و آبشارهای بسیار آن بازمی‌گردد. از این‌رو دیدن آنجا در فصل بهار، به‌ویژه در اردیبهشت‌ماه دلپذیر خواهد بود. اگر چه از آغاز بهار تا پایان مهرماه، دره رغز دیدنی و سفرکردنی است.
رغز به معنای دست‌نخورده (:بکر) و لغزنده است. بومی‌ها به آن «تنگ رودخیز» هم می‌گویند. اما آنچه در نزد همگان آوازه دارد نامی است که بدان داده اند: «رغز، عروس دره‌های ایران»!
خبرنگار امرداد: بامداد رستگار
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر