کجا می‌توان پرنده‌ای آبزی زیباتر از «عروس‌غاز» پیدا کرد؟ خوش‌خرام است و رنگین. خودنمایی‌ها دارد و هیاهوکنان راه می‌رود و پرواز می‌کند. اما نظم‌پذیر نیست و پروازش پراکنده است. از غازهای دیگر چابک‌تر است.
اما از سایه‌ها هراس دارد و آشیانه‌اش را کنار پرندگان شکاری می‌سازد که بیمی از جانوران شکارگر ندارند. در کنار آن‌ها آرامش بیش‌تری حس می‌کند. با این همه کمیاب است و شمارش روز به روز کاهش می‌یابد. شاید دوری چندانی با ناپیدا شدن عروس‌غاز نداشته باشیم!
عروس‌غازها در دریاچه زریوار
در زیست‌بوم ایران چند گونه غاز دیده می‌شود: غاز پیشانی سفید، غاز پیشانی سفید کوچک، غاز خاکستری، غاز پا زرد و سرانجام عروس‌غاز. این یکی، یعنی عروس‌غاز، از هم‌رده‌های خودش کوچک‌تر و بسیار زیباتر است. به‌راستی هم در خوش‌آب‌و‌رنگی کمتر همتا دارد. از همین‌روست که او را «عروس‌غاز» نامگذاری کرده‌اند. رنگ پیکر و پرها، از این پرنده‌ی آبزی عروسی خوش‌خرام ساخته است.
عروس‌غاز با غازهای خاکستری بیش تر می‌جوشد و همراه است. بسیار چابک است و با آنکه رفتار و پروازش همانند دیگر غازها است، اما اهل هیاهو و سروصدای بسیار است و آرام و قرار ندارد.
عروس‌غاز با غازهای خاکستری بیش تر می‌جوشد و همراه است. بسیار چابک است و با آنکه رفتار و پروازش همانند دیگر غازها است، اما اهل هیاهو و سروصدای بسیار است و آرام و قرار ندارد.
آن‌ها گروهی زندگی و پرواز می‌کنند. هر گروه عروس‌غاز 4 جفت است. اگر خوراک و زیستگاهش دلخواه و امن باشد، چه بسا گروه آن‌ها بزرگ‌تر هم بشود. شمارگروه عروس‌غازها، به‌ویژه بستگی به پرندگان شکاری دارد. اگر پیرامون آن‌ها پرنده‌های شکاری فراوان و تهدیدآمیز باشند، عروس غازها هم گروه‌های کوچک‌تری شکل می‌دهند. با همه‌ی این حسابگری‌ها، این پرنده چندان نظم‌پذیر نیست و پرواز گروهی‌اش گاه پراکنده است. از دیگر ویژگی‌های عروس‌غاز، پایداری شگفت‌انگیزش در برابر سرما است. به همان اندازه هم در گرما حساس است و چندان سازگاری‌ای با هوای گرم ندارد.
رنگارنگی عروس‌غاز شگفت‌آور است. چانه و گلویش قرمز است؛ قرمزی‌ای که اندکی تیره است. سر و پشت گردن آن سیاه است و لکه‌هایی در دو سوی چهره‌اش، میان چشم‌ها و منقار او، دیده می‌شود. نوار سفیدرنگی را هم در پهلوهای این پرنده می‌توان دید که تا زیر شکم ادامه می‌یابد. منقار عروس‌غازها کوچک است و تیره رنگ. رنگ چشم‌ها قهوه‌ای است اما پاها تیره. تا زمانی که عروس‌غازها بالغ نشده‌اند، پیکر آن‌ها کم‌رنگ‌تر است.
عروس‌غاز پرنده‌ای آبزی است از راسته‌ی غازسانان. میان 54 تا 60 سانتی‌متر درازا دارد. نر و ماده‌ی این پرنده مانندگی بسیار به هم دارند و هر دو در زیبایی چشم‌نوازند.
لانه‌سازی عروس‌غاز همراه با رفتاری شگفت‌انگیز است. این پرنده لانه‌اش را تا آنجا که شدنی باشد، نزدیک لانه‌ی پرندگان شکاری‌ای مانند سارگپه و جغد می‌سازد تا خود را از گزند و آسیب جانورانی چون روباه دور نگه دارد. انگار او باوری به توان خود در رویارویی با شکارگران پُرزور ندارد و در کنار پرندگان شکاری امنیت بیش‌تری احساس می‌کند.
عروس‌غاز پرنده‌ای آبزی است از راسته‌ی غازسانان. میان 54 تا 60 سانتی‌متر درازا دارد. نر و ماده‌ی این پرنده مانندگی بسیار به هم دارند و هر دو در زیبایی چشم‌نوازند.
لانه‌سازی عروس‌غاز همراه با رفتاری شگفت‌انگیز است. این پرنده لانه‌اش را تا آنجا که شدنی باشد، نزدیک لانه‌ی پرندگان شکاری‌ای مانند سارگپه و جغد می‌سازد تا خود را از گزند و آسیب جانورانی چون روباه دور نگه دارد. انگار او باوری به توان خود در رویارویی با شکارگران پُرزور ندارد و در کنار پرندگان شکاری امنیت بیش‌تری احساس می‌کند.
عروس‌غاز از علف‌ها، برگ‌ها و دانه، خوراک خود را به دست می‌آورد. زمانی که در جست‌وجوی خوراک است رفتارش بسیار چابک و سریع است؛ به اندازه‌ای که این رفتار او را باید از ویژگی‌های یگانه‌اش به‌شمار آورد.
عروس‌غاز جاهای سردسیر را بیش‌تر می‌پسندد و برای زیست خود برمی‌گزیند. دوست دارد در کنار ساحل بماند و استراحت کند. علفزارها در فصل زمستان، جایی دلخواه برای این پرنده است. در کنار تالاب‌ها و دریاچه‌های آب شیرین می‌توان نشان کم‌رنگ او را دید. کم‌رنگ از این دید که شمار آن‌ها به سرعت روبه کاهش است. شالیزارها و کشتزارهای گندم و جو هم زیستگاه مناسبی برای این پرنده است.
عروس‌غاز جاهای سردسیر را بیش‌تر می‌پسندد و برای زیست خود برمی‌گزیند. دوست دارد در کنار ساحل بماند و استراحت کند. علفزارها در فصل زمستان، جایی دلخواه برای این پرنده است. در کنار تالاب‌ها و دریاچه‌های آب شیرین می‌توان نشان کم‌رنگ او را دید. کم‌رنگ از این دید که شمار آن‌ها به سرعت روبه کاهش است. شالیزارها و کشتزارهای گندم و جو هم زیستگاه مناسبی برای این پرنده است.
شمار اندکی از عروس‌غازها را در پیرامون دریای کاسپین می‌توان دید و نیز در آذربایجان و استان‌های شمالی کشور. تالاب‌های آلاگل، آلماگل، آجی‌گل، جزیره آشوراده و گمیشان در استان گلستان از شمار زیستگاه‌های عروس‌غاز است. هم‌چنین در تالاب‌های میانکاله، زاغ‌مرز و فریدون‌کنار در استان مازندران دیده شده‌اند. به همین‌گونه در بندرانزلی، آذربایجان شرقی و غربی، این پرنده‌ی زیباشناسایی شده است؛ اما نه به شمار فراوان. در دی‌ماه 1393 خورشیدی، 5 قطعه از این پرنده در دریاچه‌ی زریوار، در مریوان، دیده شد و امید به ماندگاری عروس‌غاز را بیش‌تر کرد (خبرگزاری ایسنا). اما گاه گزارش‌هایی از دیدن این پرنده بازتاب داده شده که نادرست بوده است.
در سال 2007 میلادی، سازمان‌های حفاظت از محیط زیست، عروس‌غازها را در فهرست پرندگان «در خطر انقراض» آورده‌اند. از آن زمان تاکنون نام این پرنده از آن فهرست پاک نشده است. پس هنوز هم باید نگران ماندگاری و امکان زیست عروس‌غازها بود.
آمارها نشان می‌دهد که شمار عروس‌غاز در ایران تا چند دهه پیش به 4 هزار قطعه می‌رسید. اما پس از گذشت دو دهه، آن شمار به چند قطعه کاهش پیدا کرده است (تارنمای آفتاب آنلاین). بنابراین عروس‌غازها را نه‌تنها در ایران، بلکه در جهان باید از کمیاب‌ترین گونه‌های جانوری دانست. در ایران کاهش آن‌ها به شیوه‌ی نگران کننده‌ای روی داده است. به ویژه آنکه این پرنده در زیست بوم ما زادآوری ندارد.
در سال 1386 خورشیدی از زنده‌گیری چهار قطعه عروس‌غاز، پیرامون دریای کاسپین به‌دست شکارچیان گزارش شد که دو قطعه از آن‌ها به سبب نگهداری در شرایط بد، از میان رفت (تارنمای دانشنامه پرندگان ایران). این گزارش گواه وضیعت نگران کننده‌ی عروس‌غازها در ایران است و نشان از شکار و زنده‌گیری همان شمار اندک آنان دارد. شکارهای بی‌رویه، به‌ویژه در ده‌های 60 و 70 خورشیدی، نابودی استراحتگاه‌های این پرنده، دگرگونی‌های بسیار آب‌و‌هوایی پیرامون تالاب‌های کشور، همه از سبب‌های کم شدن شمار عروس‌غازها است. اگر چاره‌ای برای نگاهبانی از این پرنده و امن ساختن زیستگاه آن‌ها اندیشیده نشود، نشان آن‌ها در ایران به تمامی از میان خواهد رفت.
عروس‌غاز که «غاز سینه سرخ» نیز نامیده می‌شود، از زیباترین و کمیاب‌ترین پرندگان زیست‌بوم ایران به‌شمار می‌رود؛ پرنده‌ای که صدایش رو به خاموشی است!
در سال 2007 میلادی، سازمان‌های حفاظت از محیط زیست، عروس‌غازها را در فهرست پرندگان «در خطر انقراض» آورده‌اند. از آن زمان تاکنون نام این پرنده از آن فهرست پاک نشده است. پس هنوز هم باید نگران ماندگاری و امکان زیست عروس‌غازها بود.
آمارها نشان می‌دهد که شمار عروس‌غاز در ایران تا چند دهه پیش به 4 هزار قطعه می‌رسید. اما پس از گذشت دو دهه، آن شمار به چند قطعه کاهش پیدا کرده است (تارنمای آفتاب آنلاین). بنابراین عروس‌غازها را نه‌تنها در ایران، بلکه در جهان باید از کمیاب‌ترین گونه‌های جانوری دانست. در ایران کاهش آن‌ها به شیوه‌ی نگران کننده‌ای روی داده است. به ویژه آنکه این پرنده در زیست بوم ما زادآوری ندارد.
در سال 1386 خورشیدی از زنده‌گیری چهار قطعه عروس‌غاز، پیرامون دریای کاسپین به‌دست شکارچیان گزارش شد که دو قطعه از آن‌ها به سبب نگهداری در شرایط بد، از میان رفت (تارنمای دانشنامه پرندگان ایران). این گزارش گواه وضیعت نگران کننده‌ی عروس‌غازها در ایران است و نشان از شکار و زنده‌گیری همان شمار اندک آنان دارد. شکارهای بی‌رویه، به‌ویژه در ده‌های 60 و 70 خورشیدی، نابودی استراحتگاه‌های این پرنده، دگرگونی‌های بسیار آب‌و‌هوایی پیرامون تالاب‌های کشور، همه از سبب‌های کم شدن شمار عروس‌غازها است. اگر چاره‌ای برای نگاهبانی از این پرنده و امن ساختن زیستگاه آن‌ها اندیشیده نشود، نشان آن‌ها در ایران به تمامی از میان خواهد رفت.
عروس‌غاز که «غاز سینه سرخ» نیز نامیده می‌شود، از زیباترین و کمیاب‌ترین پرندگان زیست‌بوم ایران به‌شمار می‌رود؛ پرنده‌ای که صدایش رو به خاموشی است!
خبرنگار امرداد: سپینود جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر